Η πρώην υπουργός και ομότιμη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Λούκα Κατσέλη μιλώντας στο Documento εκτιμά ως χαμένη τη μάχη του Eurogroup για την ανάκαμψη, η οποία μπαίνει πάλι σε τροχιές δανεισμού, και επικρίνει την κυβερνητική εμμονή στις ιδιωτικοποιήσεις τη στιγμή που ο δημόσιος τομέας θα κληθεί να σηκώσει την οικονομία από τις συνέπειες της πανδημίας.
Οσο για το τραπεζικό σύστημα, πιστεύει ότι αδρανεί έναντι των αναγκών, ενώ προτείνει τη μόνιμη προστασία της πρώτης κατοικίας.
Υποστηρίζετε ότι ο δημόσιος τομέας είναι η μόνη ατμομηχανή ανάπτυξης εν μέσω πανδημίας. Γιατί;
Λόγω της πανδημίας και των μέτρων που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπισή της η ιδιωτική κατανάλωση, οι εξαγωγές και οι ιδιωτικές επενδύσεις θα μειωθούν δραματικά το 2020. Μόνο ο δημόσιος τομέας μπορεί επομένως, μέσω δημόσιων δαπανών, επενδύσεων, φορολογικής πολιτικής και ρυθμιστικών παρεμβάσεων, να συγκρατήσει εισοδήματα και θέσεις εργασίας και να αναχαιτίσει την επερχόμενη οικονομική ύφεση. Αν δεν το κάνει γρήγορα και αποφασιστικά χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα και τους πόρους που διαθέτει, η ύφεση που θα ακολουθήσει θα διευρύνει τα ελλείμματα και την υπερχρέωση, με αποτέλεσμα να υπάρξει μεγαλύτερη οικονομική κρίση στο μέλλον.
Πώς μπορεί να ενεργοποιηθεί αυτή η ατμομηχανή ενώ η κυβέρνηση προωθεί απνευστί την ιδιωτικοποίηση των ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ και ΔΕΠΑ;
Η ιδιωτικοποίηση δημόσιων οργανισμών και δικτύων αφορά την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Η επιλογή πρέπει να γίνεται όχι στη βάση ιδεολογικών παρωπίδων, ιδιωτικών συμφερόντων ή συνδικαλιστικών πιέσεων αλλά με κριτήρια το αναμενόμενο κοινωνικό όφελος, το κόστος και τους πιθανούς κινδύνους που κάθε επιλογή ενέχει. Σε μια δημοκρατική κοινωνία το κράτος πρέπει να έχει στα χέρια του τα εργαλεία και την ισχύ να προάγει το δημόσιο συμφέρον. Την ίδια στιγμή πρέπει να διασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα στη διαχείριση δημόσιων πόρων.
Κάθε περίπτωση επομένως πρέπει να εξετάζεται χωριστά, με κριτήρια τα χαρακτηριστικά του οργανισμού, το ρυθμιστικό πλαίσιο της αγοράς, την ασφάλεια των πολιτών και της χώρας, την ισότιμη πρόσβαση όλων σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης και πρόνοιας, την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και τη διασφάλιση των ίδιων δικαιωμάτων για τις επόμενες γενεές.
Η πανδημία ανέδειξε τη σημασία ενός αποτελεσματικού δημόσιου συστήματος υγείας. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι οι υπηρεσίες ύδρευσης και τα δίκτυα πρέπει να παραμείνουν στον δημόσιο τομέα. Αντίθετα, άλλες δραστηριότητες ή υπηρεσίες μπορούν να ιδιωτικοποιηθούν ή να αποτελέσουν αντικείμενο συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Ποια η γνώμη σας για την έκβαση του Eurogroup;
Δυστυχώς, σε μια κρίσιμη περίοδο χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία ενδυνάμωσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος στη συνείδηση των Ευρωπαίων πολιτών. Αν και η απόφαση για παροχή στήριξης με μέτρα 540 δισ. ευρώ δεν είναι αμελητέα, η στήριξη αφορά παροχή ρευστότητας μέσω δανείων προς κράτη-μέλη και επιχειρήσεις, με κίνδυνο αύξησης του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, ενώ οι όροι για την προληπτική γραμμή πίστωσης παραμένουν ασαφείς. Το πρωταρχικό ζητούμενο όμως στην Ευρώπη είναι η στήριξη του εισοδήματος και της παραγωγικής ικανότητας των οικονομιών, που αντιμετωπίζεται μόνο μέσω αύξησης των επενδύσεων και των εξαγωγών. Το ταμείο για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας μπήκε στις ελληνικές καλένδες…
Η σύγκριση των μέτρων της κυβέρνησης με την αντιπρόταση του ΣΥΡΙΖΑ «Μένουμε Ορθιοι» οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για δύο σχέδια με εντελώς διαφορετική αρχιτεκτονική. Τελικά η κρίση πρέπει να απαντηθεί με μέτρα επί τη βάσει του «βλέποντας και κάνοντας» ή της δημοσιονομικής πρόληψης για την εξομάλυνση των συνεπειών;
Σαφώς το δεύτερο, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Αποδεικνύεται από χιλιάδες πρόσφατα παραδείγματα. Αν η ΕΚΤ είχε παρέμβει αποφασιστικά στις αγορές ελληνικών ομολόγων στις αρχές του 2010, το κόστος για τους Ευρωπαίους φορολογούμενους θα ήταν συνολικά πολύ μικρότερο. Αν οι ελληνικές τράπεζες είχαν εγκαίρως προωθήσει την αναδιάρθρωση μη εξυπηρετούμενων δανείων, το κόστος και για τις ίδιες και για την οικονομία θα ήταν πολύ μικρότερο. Αν είχαν ληφθεί εγκαίρως μέτρα, έστω και επώδυνα, για την αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας και την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων την περίοδο πριν από την κρίση, δεν θα είχαμε υποστεί τις τραγικές συνέπειες των πολιτικών της ακραίας λιτότητας. Οταν βλέπεις την πληγή πρέπει να τη γιατρέψεις προτού κακοφορμίσει.
Θεωρείτε ότι οι τράπεζες έχουν συμβάλει στην άμβλυνση των συνεπειών της κρίσης;
Παρά το ασφυκτικό εποπτικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία τους και την ανάγκη αποφυγής πράξεων που θέτουν σε κίνδυνο την κεφαλαιακή τους επάρκεια, η συμβολή των τραπεζών θα μπορούσε να ήταν πολύ μεγαλύτερη όσον αφορά την αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την αναδιάρθρωση επιχειρήσεων, την παροχή αναγκαίας ρευστότητας αλλά και ολοκληρωμένων υπηρεσιών σε βιώσιμες μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, τη χρήση καινοτόμων χρηματοπιστωτικών εργαλείων. Δυστυχώς, παρατηρείται σχετική αδράνεια και χρονοβόρες διαδικασίες.
Ποια είναι η ιδανική προθεσμία παράτασης της προστασίας της πρώτης κατοικίας;
Στο πλαίσιο του πτωχευτικού νόμου για φυσικά πρόσωπα δεν θα έπρεπε να μιλάμε για «παράταση» αλλά για μόνιμη δυνατότητα προστασίας της πρώτης κατοικίας κατόπιν τεκμηριωμένης δικαστικής απόφασης, όπως ίσχυε με τον ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη). Για όσους οφειλέτες βρίσκονται σε προσωρινή αδυναμία πληρωμής οφειλών –και με δεδομένες τις συνέπειες της πανδημίας– η αποφυγή πλειστηριασμών και η προστασία της πρώτης κατοικίας θα πρέπει να ισχύσουν τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους.
Μόνο ο δημόσιος τομέας μπορεί, μέσω δημόσιων δαπανών, επενδύσεων, φορολογικής πολιτικής και ρυθμιστικών παρεμβάσεων, να συγκρατήσει εισοδήματα και θέσεις εργασίας