Συναντήσαμε τον Αϊτινό συγγραφέα Λουί-Φιλίπ Νταλαμπέρ κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του «Μιλγουόκι μπλουζ».
Τον Μάιο του 2020 η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ πυροδότησε ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας που εξαπλώθηκε σε όλη την Αμερική και τον κόσμο. Το περιστατικό στάθηκε αφορμή και για το μυθιστόρημα «Μιλγουόκι μπλουζ» του Λουί-Φιλίπ Νταλαμπέρ, το οποίο εκτυλίσσεται στις Ηνωμένες Πολιτείες και συγκεκριμένα σε μια υποβαθμισμένη συνοικία του Μιλγουόκι. Η ιστορία ξεκινά μέσα σε ένα σουπερμάρκετ, όταν ένας Πακιστανός υπάλληλος υποπτεύεται πως το χαρτονόμισμα που του έδωσε ένας Αφροαμερικανός πελάτης είναι πλαστό. Για να μην βρει τον μπελά του καλεί την αστυνομία, ωστόσο λίγο αργότερα μαθαίνει πως ο άνθρωπος που κατήγγειλε πέθανε με φρικτό τρόπο, κάτω από το γόνατο ενός αστυνομικού.
Στο πολυφωνικό αυτό μυθιστόρημα το προφίλ του νεκρού άντρα συντίθεται μέσα από τις μαρτυρίες όσων τον γνώρισαν. Το βιβλίο του Νταλαμπέρ ήταν φιναλίστ για το βραβείο Γκονκούρ το 2021 – τελικά το κέρδισε ο Μοχαμάντ Μπιουγκάρ Σαρ με το βιβλίο «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων». Ο Λουί-Φιλίπ Νταλαμπέρ (γενν. 1962), ένας από τους πλέον διακεκριμένους συγγραφείς της Καραϊβικής, γεννήθηκε στο Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής και ζει στο Παρίσι. Τον συναντήσαμε πριν από λίγο καιρό όταν επισκέφτηκε την Αθήνα.
Πότε ξεκινήσατε να γράφετε το βιβλίο;
Λίγα χρόνια πριν από τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ. Ξεκίνησα το 2014, με αφορμή έναν άλλο φόνο που έγινε κάτω από πανομοιότυπες συνθήκες. Συγκεκριμένα ένας λευκός αστυνομικός σκότωσε έναν μαύρο άντρα στη Νέα Υόρκη. Το όνομά του ήταν Ερικ Γκάρνερ και δολοφονήθηκε στις 17 Ιουλίου του 2014. Ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο αλλά το σταμάτησα. Στο ενδιάμεσο έγραψα δύο άλλα μυθιστορήματα και το ολοκλήρωσα μετά τη δολοφονία του Φλόιντ.
Γιατί η συγκεκριμένη δολοφονία είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο;
Κυρίως γιατί συνέβη εν μέσω καραντίνας, λόγω Covid-19, και όλοι ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους, με αποτέλεσμα η εικόνα να κάνει τον γύρο του κόσμου την ώρα που πολύς κόσμος έβλεπε τηλεόραση.
Το όνομα του κεντρικού ήρωα του βιβλίου σας παραπέμπει στην υπόθεση του Εμετ Τιλ, ενός ανθρώπου που η άγρια δολοφονία του θεωρείται μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας.
Ναι, ήταν ένα αγόρι 14 ετών το οποίο βασανίστηκε άγρια και δολοφονήθηκε από λευκούς άντρες στο Μισισίπι το 1955. Το βιβλίο αφορά όλους τους ανθρώπους που βρέθηκαν σε αυτήν τη θέση. Στις ΗΠΑ ζει πολύς κόσμος από την Αϊτή και την υπόλοιπη Καραϊβική. Ταξιδεύω συχνά στις ΗΠΑ, έχω οικογένεια εκεί και με τα χρόνια απέκτησα και φίλους. Πάντα ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα για αυτή τη χώρα, όπου το φυλετικό ζήτημα παραμένει σημαντικό.
Βρίσκω το «Black lives matter» σοκαριστικό ως σύνθημα. Δεν είναι αδιανόητο ότι δεν θεωρείται δεδομένο πως οι ζωές των μαύρων έχουν αξία;
Είναι βαθιές οι ρίζες της αποικιοκρατίας και της δουλείας. Σκεφτείτε πως στις αρχές της αποικιοκρατίας και για πολλά χρόνια ακόμη και η εκκλησία κήρυττε ότι οι Αφρικανοί δεν έχουν ψυχή. Είναι πολύ πιο εύκολο να υποδουλώσεις κάποιον όταν πιστεύεις κάτι τέτοιο. Αυτή η νοοτροπία έχει ριζώσει τόσο βαθιά ώστε αρκεί κάποιος να είναι Ευρωπαίος και λευκός για να νιώσει ανώτερος από έναν μαύρο γηγενή. Ακόμη κι αν ο λευκός Ευρωπαίος είναι φτωχός ενώ ο άλλος όχι. Οι προκαταλήψεις δεν πρόκειται να εξαλειφθούν σύντομα. Χρειάζεται πολύς χρόνος.
Πριν από μερικούς μήνες ο Ντόναλντ Τραμπ είπε μιλώντας προεκλογικά πως οι Αϊτινοί τρώνε τα κατοικίδιά τους. Τι σκεφτήκατε όταν το ακούσατε;
Δεν ήταν η πρώτη φορά που μίλησε με αυτό τον τρόπο. Ωστόσο, δεν είναι εκείνος που με εκπλήσσει αλλά ο κόσμος που τον ψήφισε και ιδίως οι γυναίκες, οι Λατινοαμερικανοί και οι μαύροι.
Πάντως δεν συμβαίνει μόνο στις ΗΠΑ. Σε παγκόσμιο επίπεδο πλέον πολιτικοί αντίστοιχης ιδεολογίας και ρητορικής κερδίζουν έδαφος. Τι πιστεύετε ότι ευθύνεται;
Τα τελευταία τριάντα χρόνια ο κόσμος άλλαξε με καταιγιστικούς ρυθμούς. Η τεχνολογία, το διαδίκτυο και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν δημιουργήσει άλλα δεδομένα. Πριν από αιώνες για να κυριαρχήσει κάποιος έναντι άλλων έπρεπε να κάνει πόλεμο, να δημιουργήσει αποικίες. Πλέον αυτό είναι περιττό. Ολο το παιχνίδι παίζεται στα social media και στη διασπορά fake news. Πάνω από τα κεφάλια μας αιωρούνται δορυφόροι οι οποίοι ρυθμίζουν τη μεταξύ μας επικοινωνία. Ζούμε στην εποχή των αλγορίθμων. Πριν από δεκαετίες, όταν ρωτούσαν κάποιον πώς γνωρίζει πως κάτι είναι αληθινό, έλεγε «το είδα στην τηλεόραση». Πλέον λέει «το είδα στο ίντερνετ». Η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία, όχι όμως και η νοοτροπία. Πάρτε παράδειγμα τον Ιλον Μασκ, ο οποίος γεννήθηκε στη Νότιο Αφρική. Ο πατέρας του ήταν κομμάτι του απαρτχάιντ. Παρότι έφυγε από τη χώρα του σε ηλικία 17 ετών, δεν κατάφερε να απαλλαγεί από αυτήν τη νοοτροπία. Είχε ριζώσει μέσα του.
INFO
Το μυθιστόρημα «Μιλγουόκι μπλουζ» του Λουί-Φιλίπ Νταλαμπέρ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση Ειρήνης Παπακυριακού
