Τις τελευταίες μέρες, δίχως αμφιβολία, συντελείται επικοινωνιακά η αντεπίθεση της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη απέναντι στην αλήθεια για το έγκλημα των Τεμπών. Η φερόμενη αποκάλυψη τής –κατά τους ισχυρισμούς της– δημοσιογραφικής ομάδας των Ellinika Hoaxes για τη μη συμμετοχή του Πανεπιστημίου της Γάνδης στην επιστημονική κατάρτιση του πορίσματος του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), στο σημείο που αυτό αναφέρεται στην πυρόσφαιρα, είναι –όπως όλα δείχνουν– μια τακτική κίνηση-κλειδί αυτής της αντεπίθεσης.
Βάσει αυτής της «αποκάλυψης» επιχειρείται να αποδομηθεί το σενάριο για την ύπαρξη του παράνομου φορτίου στην εμπορική αμαξοστοιχία και να επιστρέψουν δυναμικά στον δημόσιο διάλογο τα έλαια σιλικόνης ως η αιτία για την επακόλουθη έκρηξη και τη φωτιά που στοίχισε τη ζωή όσων δεν είχαν πεθάνει από τη σύγκρουση των δύο συρμών.
Διακρίνοντας την επιστημονική ρωγμή στο πολυπόθητο από πολλούς πόρισμα του κρατικού ΕΟΔΑΣΑΑΜ και με την πρακτική της αντίστροφης έρευνας, οι συντάκτες των Ellinika Hoaxes κατάφεραν να σπείρουν αμφιβολίες σχετικά με τις αιτιάσεις του πορίσματος που αφορούν την πυρόσφαιρα. Κάτι τέτοιο, σε συνδυασμό με τα μπρος πίσω του προέδρου του οργανισμού και εντέλει την παραίτησή του, όλως τυχαίως έχει καταφέρει να ανατρέψει προς όφελος της κυβέρνησης Μητσοτάκη την πεποίθηση που είχε παγιωθεί στη συνείδηση της κοινωνίας περί ύπαρξης παράνομου φορτίου υδρογονανθράκων.
Ο στόχος να «καεί» η θεωρία των τεχνικών συμβούλων συγγενών θυμάτων περί ύπαρξης παράνομου φορτίου στην εμπορική αμαξοστοιχία, ομολογουμένως, έχει ξεκινήσει να διακινείται με μεγαλύτερη ένταση από ό,τι σε προηγούμενο χρόνο. Ομως δεν μπορεί να αποκρυφτεί και το γεγονός πως κάτι τέτοιο είναι διακαής πόθος του αρχισυντάκτη των Ellinika Hoaxes Δημήτρη Αλικάκου, καθώς, κρίνοντας κάποιος την τελευταία έρευνά του σε συνδυασμό με τη σταυροφορία ενημέρωσης για την εμφάνιση των βίντεο που είχε «παραγγείλει» ο πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στον Αντώνη Σρόιτερ μετά τις διαδηλώσεις της 26ης Ιανουαρίου που κλόνισαν το Μαξίμου, το συμπέρασμα είναι μονόδρομος. Ενδεικτικό δείγμα γραφής του σχετικά είναι και η ανάρτησή του στις 7 Φεβρουαρίου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στην οποία πολύ προτού εξακριβωθεί από τα εργαστήρια της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών (ΔΕΕ) της ΕΛΑΣ η γνησιότητα των επίμαχων βίντεο ανέφερε: «Τίτλοι τέλους με το “παράνομο φορτίο”».
Ποιοι «τσεκάρουν» τις ειδήσεις;
Τα ερωτήματα είναι πολλά, με βασικότερο το πώς έχουμε φτάσει να βασιζόμαστε στις όχι πάντα αληθείς, επιδραστικές όμως έρευνες ενός Μέσου (Ellinika Hoaxes) το οποίο σίγουρα δεν απαρτίζεται από επαγγελματίες δημοσιογράφους. Τι είναι αυτό που δίνει δυναμική σε ένα Μέσο, όπως τα Ellinika Hoaxes, να εφορμά και να αποδομεί δημοσιογραφικές έρευνες και πόσες φορές έχουν καταρριφθεί από τα γεγονότα οι δικές του έρευνες; Ποιοι είναι αυτοί που εντέλει τσεκάρουν τις ειδήσεις;
Εμφανίστηκαν το 2013 ως ένα μικρό μπλογκ. Το 2017 η free press εφημερίδα «Athens Voice» ανακοίνωσε ότι το εν λόγω σάιτ προσαρτάται σε αυτήν και μαζί θα «πολεμήσουν» την παραπληροφόρηση. Το πολιτικό πρόσημο της εφημερίδας φυσικά είναι αυταπόδεικτο και δεν χρειάζεται να επεκταθούμε σχετικώς.
Δύο χρόνια αργότερα όμως τα Ellinika Hoaxes ως μέσο «ενημέρωσης» μπαίνουν στη δεύτερη φάση τους, καθώς από το 2019 μέχρι και πρότινος είχαν «χριστεί» από τη ΜΕΤΑ, την εταιρεία του Μαρκ Ζούκεμπεργκ που έχει στην ιδιοκτησία της το Facebook, ως ο «εθνικός κριτής» της αλήθειας των ειδήσεων που δημοσιεύονταν στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης και μάλιστα γι’ αυτήν, τη δουλειά τους αμείβονταν αδρά από την εταιρεία. Ενδεικτικά, για το διάστημα από το 2019 μέχρι και το 2023 (δημοσιευμένα τελευταία δεδομένα) η ετήσια επιδότηση από τον Ζούκεμπεργκ προς την ομάδα των Ellinika Hoaxes ξεκίνησε από τις 300.000 ευρώ ετησίως και έφτασε το 2023 να είναι σχεδόν 440.000 ευρώ. Γιατί όμως τόσα χρήματα; Ποιος ο σκοπός;
Ο ρόλος και η συμβολή τους στην αλήθεια
Πρακτικά, αν τα Ellinika Hoaxes κρίνουν ένα δημοσίευμα ως αναληθές ή αβάσιμο, η πλατφόρμα του Facebook το αποδέχεται αμελητί και ακολουθεί η «αποκαθήλωσή» του μαζί με τη φήμη του Μέσου και του δημοσιογράφου που το έχει δημοσιεύσει. Με τη δική τους συμβολή, πολλές φορές άκριτα ή εντελώς λανθασμένα, συνάδελφοι και ΜΜΕ έχουν χαρακτηριστεί «διακινητές fake news» και στην κοινή γνώμη έχουν στιγματιστεί ως μέσα παραπληροφόρησης.
Τα παραδείγματα των αστοχιών από την πλευρά των «εθνικών» επαληθευτών ειδήσεων δεν είναι λίγα και κάποια από αυτά αξίζει να τα δούμε ως σημεία γραφής για το έργο που εντέλει παράγουν τα Ellinika Hoaxes. Πιο χαρακτηριστικό είναι η γνωστή υπόθεση του ξεμπαζώματος και μπαζώματος του σημείου όπου συνέβη το τραγικό δυστύχημα, το οποίο στοίχισε τη ζωή 57 ανθρώπων στα Τέμπη, που είναι γνωστό πλέον ότι έχει και ποινική συνέχεια, καθώς για την αλλοίωση του χώρου του δυστυχήματος κατηγορούνται για παράβαση καθήκοντος και άλλοι υπηρεσιακοί και πολιτειακοί παράγοντες.
Τα «δημοσιογραφικά» όμως αντανακλαστικά των Ellinika Hoaxes κατάφεραν να αποδώσουν μια έρευνα στο κοινό που, εν μέρει φυσικά, καλοπροαίρετα αποκρούει αιτιάσεις οι οποίες όντως αποδείχτηκαν υπερβολές, όπως η ύπαρξη πυρηνικού φορτίου. Η έρευνα όμως συνεχίζεται αγνοώντας πλήρως το μέγεθος της καταστροφής που επέβαλαν στην αποδεικτική διαδικασία της υπόθεσης οι αρχές με την κίνησή τους να «τσιμεντώσουν» έναν χώρο όπου είχε πραγματωθεί ένα έγκλημα. Και το μόνο σίγουρο είναι ότι χάθηκαν πολύ σοβαρά στοιχεία, τα οποία θα αποδείκνυαν την ύπαρξη ή μη «παράνομου» φορτίου.
Δεν είναι όμως η μοναδική έρευνα των Ellinika Hoaxes που στην πορεία αποδομείται. Την περίοδο του κορονοϊού και ενόσω μαινόταν επικοινωνιακά το αφήγημα της επιτυχημένης διαχείρισης της πρωτόγνωρης πραγματικά κρίσης που επέφερε η πανδημία στις ζωές όλων μας, η ομάδα ενός ναρκαλιευτή του ελληνικού στρατού, ονόματι Θεόδωρου Δανιηλίδη και ενός σμηνία, του Αθανάσιου Σιτίστα, στρεφόταν με τις έρευνές της απέναντι ακόμη και σε επιστήμονες που χαρακτήριζαν αποτυχημένη τη διαχείριση από μεριάς της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Τρανταχτό παράδειγμα η ανακάλυψη των fact checkers πως οι αναλύσεις του καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Βασίλη Τσαουσίδη ότι η χώρα μας κατατάσσεται στις πρώτες όσον αφορά τους θανάτους για το διάστημα 01.11.2020 – 24.11.2021 μεταξύ των χωρών του δυτικού κόσμου. Για την ομάδα των Ellinika Hoaxes η έρευνα του καθηγητή ήταν «παραπλανητική», γιατί δεν συμπεριελάμβανε επιδημιολογικά στοιχεία από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Θεωρούσε ότι αν εντάσσονταν κι αυτά τα στοιχεία στην έρευνα του καθηγητή, η Ελλάδα θα είχε άλλη θέση και η Βουλγαρία θα ήταν πρώτη σε κατάταξη. Σαφώς κάτι τέτοιο θα «ξέπλενε» τις κυβερνητικές ευθύνες.
Η έρευνα των Hoaxes θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη, όπως όμως αναφέρουμε και παραπάνω, όποιος μπει στο μάτι των fact checkers αποκαθηλώνεται. Ετσι, και σε αυτή την περίπτωση δημοσιεύματα που εμπεριείχαν το «επίμαχο» επιστημονικό υλικό από την έρευνα που είχε εκπονήσει ο καθηγητής Τσαουσίδης –εντελώς αντιδημοκρατικά– «έπεφταν» από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως υποτίθεται παραπλανητικά.
Τότε ο καθηγητής είχε κάνει λόγο για «επιχείρηση διαστρέβλωσης της αλήθειας από το Ellinika Hoaxes», εξηγώντας πως «προβαίνουν σε μια αμφισβήτηση μηδενικής σημασίας. Ουσιαστικά ο δημοσιογράφος των Ηoaxes αμφισβητεί τα κίνητρα της εξαίρεσης – δεν αρκείται στο αυτονόητο ότι η λογική σύγκριση είναι με τις χώρες της δυτικής Ευρώπης και επιχειρεί να υποδείξει στους ερευνητές τι πρέπει να ερευνήσουν».
Fake λογοκρισία σε βάρος του Documento
Τον Ιούνιο του 2016 αναγκάστηκαν να ανακαλέσουν έπειτα από λανθασμένη εκτίμηση. Συγκεκριμένα, είχαν κρίνει «αναληθές» το δημοσίευμα της δημοσιογραφικής σελίδας tribune.gr το οποίο μιλούσε για τον Βρετανό Τζάθαν Σμιθ, ο οποίος έχει IQ 145 και τασσόταν υπέρ του Brexit.
Δύο χρόνια μετά, τον Ιούνιο του 2018, στράφηκαν απέναντι και σε δημοσίευμα του Documento κρίνοντάς το «ψευδές». Στην πορεία βέβαια αναγκάστηκαν ακόμη μία φορά να ανακαλέσουν. Το επίμαχο ρεπορτάζ αφορούσε το γεγονός ότι η Ελλάδα το μακρινό 1977 είχε αναγνωρίσει τη μακεδονική γλώσσα. Εκείνο το χρονικό διάστημα έκριναν ως fake δημοσιεύματα που χαρακτήριζαν ως καρκινογόνο το φυτοφάρμακο Roundup της εταιρείας Monsanto, αγνοώντας φυσικά το γεγονός ότι συμπεριλαμβάνεται σε ανάλογη λίστα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Λίγο καιρό μετά ήρθε στην επιφάνεια η είδηση πως η εταιρεία, με σκοπό να καλύψει το σκάνδαλο, είχε διοχετεύσει μια τεράστια ροή χρήματος προς κάθε κατεύθυνση.
Τον Ιούλιο του 2020 εναντιώθηκαν στα ρεπορτάζ συναδέλφων που μιλούσαν για την πρόθεση της κυβέρνησης να καταργήσει τα καλλιτεχνικά μαθήματα και το μάθημα της μουσικής από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σαφώς με τη στάση τους πρακτικά έκαναν πλάτες στην κυβέρνηση για άλλη μία φορά και συγκεκριμένα στην τότε υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως, όμως δεν έμεινε αναπάντητη, αφού συνάδελφοι δημοσιογράφοι που είχαν την πυγμή να υπερασπιστούν την υπογραφή στα ρεπορτάζ τους ζήτησαν –και καλώς– την επέμβαση της ΕΣΗΕΑ σχετικά. Στόχος ήταν η προστασία της δημοσιογραφίας από τους «λογοκριτές». Ανακάλεσαν για ακόμη μία φορά.
Καταγγελία Βαξεβάνη για τα Ellinika Hoaxes
Με επιστολή του που απηύθυνε στη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης και στις ενώσεις συντακτών ο εκδότης του Documento και δημοσιογράφος Κώστας Βαξεβάνης κατήγγειλε την ιστοσελίδα Ellinika Hoaxes, ζητώντας μάλιστα τη διαγραφή της από το Μητρώο Τύπου. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η στάση του συγκεκριμένου site […] αποτελεί μεθοδευμένη λειτουργία η οποία είναι επικίνδυνη για τη δημοσιογραφία. Τα ellinika hoaxes έχουν τη δυνατότητα ως fact checker, χαρακτηρίζοντας ένα δημοσίευμα ως fake, να προκαλέσουν ποινές μη δημοσίευσης από το facebook, ενώ το κοινό ενημερώνεται ότι το δημοσίευμα είναι ψευδές και ο δημοσιογράφος διακινητής fake news». Με τον τρόπο δράσης τους «δολοφονούν το προφίλ του δημοσιογράφου, λογοκρίνουν μη αρεστά δημοσιεύματα από το Facebook και προκαλούν τεράστια ζημιά στη φήμη και του Μέσου και του ρεπόρτερ. Ακόμη κι αν κάποιος προσφύγει στο Facebook για να αποκατασταθεί, αυτό γίνεται δύσκολα και μετά από καιρό. Στο μεσοδιάστημα, δε, οι πάντες ενημερώνονται για τα “ψέματα του δημοσιογράφου”».
Διαβάστε επίσης
Πάσχα 2025: Πόσο θα κοστίσει φέτος το γιορτινό τραπέζι – Οι τιμές για 8 άτομα (Video)
Συνταξιούχοι: Πάσχα ακρίβειας με άδειες τσέπες – Επιστολή στον πρωθυπουργό
Ο καιρός μέρα προς μέρα τη Μεγάλη Εβδομάδα – Οι νέες προγνώσεις για την Κυριακή του Πάσχα
Μεγάλη Εβδομάδα – Εορταστικό ωράριο: Πότε θα είναι ανοιχτά τα εμπορικά καταστήματα
