Δικτατορία των πολυεθνικών στον λόγο του διαδικτύου επέβαλαν ΕΕ, λόμπι και Ευρωκοινοβούλιο.
Μία από τις πλέον αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις στην ιστορία του ενέκρινε το Ευρωκοινοβούλιο την περασμένη Τρίτη, η οποία αφορούσε τα πνευματικά δικαιώματα. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων κυρίως λόγω των άρθρων 11 (νυν 15) και 13 (νυν 17), τα οποία σχετίζονται με τα πνευματικά δικαιώματα στο διαδίκτυο. Πρόκειται για δύο άρθρα που έρχονται να αναιρέσουν κάθε έννοια δημόσιου λόγου –πλέον επιτελείται σε μεγάλο βαθμό στο διαδίκτυο– και εντέλει να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα πολυεθνικών.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι κατά της επίμαχης νομοθετικής ρύθμισης έχει τεθεί και ο «ιδρυτής» του ίντερνετ σερ Τιμ Μπέρνερς Λι. Παρά το τεράστιο διακύβευμα της ψηφοφορίας και μολονότι στιγματίστηκε από το ασφυκτικό λόμπινγκ των κολοσσών του διαδικτύου προς τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ), η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων ευρωβουλευτών λόγω της στάσης που κράτησε είναι συνυπεύθυνη για μια νομοθετική μεταρρύθμιση που θα επηρεάσει κατάφωρα την ελεύθερη διακίνηση λόγου, πνευματικών έργων και ιδεών.
Προ ολίγων εβδομάδων με αφορμή τον θάνατο του φωτογράφου Γιάννη Μπεχράκη κοινοποιήθηκε μια φωτογραφία του στο Facebook η οποία απεικόνιζε μια μητέρα από τη Σομαλία που έδινε νερό από ένα μπιτόνι στο σκελετωμένο παιδί της. Και όμως, το Facebook έκρινε τη φωτογραφία ακατάλληλη με τη δικαιολογία ότι «παραβιάζει τους όρους της κοινότητας για το γυμνό».
Ενώ λοιπόν ήδη στο διαδίκτυο επικρατεί μια λογική λογοκρισίας και καταγραφής των πάντων, η κατάσταση μετά τις τελευταίες εξελίξεις φαντάζει τόσο αρνητική που θυμίζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Πλέον οτιδήποτε κοινοποιείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν θα αναρτάται απευθείας, αλλά θα πρέπει πρώτα να ελέγχεται από φίλτρα και αλγορίθμους προκειμένου να διαπιστωθεί ότι δεν παραβιάζονται πνευματικά δικαιώματα. Το ίδιο θα συμβαίνει ακόμη και στην ηλεκτρονική αλληλογραφία ή στις ιδιωτικές ηλεκτρονικές συνομιλίες.
Και αν η συνεχιζόμενη παρακολούθηση όσων γράφονται δεν αρκούσε, η λογοκρισία για λόγους παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων θα αφορά από την παράθεση ενός ρεπορτάζ ή ενός άρθρου και τις περιλήψεις ειδήσεων μέχρι έναν κώδικα, ένα τραγούδι, ένα απόσπασμα από βιβλίο και γενικότερα οτιδήποτε έχει δηλωθεί ως προϊόν που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα.
Ανειλημμένες υποχρεώσεις και… ιώσεις
Μολονότι το ΕΚ υποστηρίζει ότι η συμφωνία θα αποφέρει έσοδα σε δημιουργούς, εκδότες και δημοσιογράφους, ειδικοί κρίνουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αλλά αντιθέτως θα ενισχυθούν τα μονοπώλια, οι μεγάλες πολυεθνικές που θα μπορούν να πληρώσουν τα δυσθεώρητα ποσά για να λάβουν τις απαιτούμενες άδειες και οι θυγατρικές τους που θα παραγάγουν τα απαιτούμενα φίλτρα.
Μπροστά σε αυτήν τη δυσάρεστη προοπτική έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η στάση των Ελλήνων ευρωβουλευτών και ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τέτοια ακραία ζητήματα λογοκρισίας και εξυπηρέτησης μονοπωλιακών συμφερόντων.
Και όλα αυτά ενώ μέχρι και μία ημέρα πριν από την ψηφοφορία εκπρόσωποι των πολυεθνικών κολοσσών παρέθεταν γεύμα σε ευρωβουλευτές, η αμερικανική εταιρεία Audible Magic –παράγει φίλτρα για έλεγχο των γραφόμενων στο διαδίκτυο– φέρεται να έχει ασκήσει τρομερό λόμπινγκ και σύμφωνα με έγγραφα που επικαλείται ότι κατέχει η γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung» η Γερμανία διαπραγματευόταν με τη Γαλλία για το ζήτημα της επίμαχης οδηγίας με αντάλλαγμα μια άδεια για τον αγωγό Nord Stream.
Οι μόνοι Ελληνες ευρωβουλευτές που στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων καταψηφίζοντας την οδηγία, όπως είχαν προαναγγείλει, ήταν ο Νίκος Χουντής της ΛΑΕ και η Σοφία Σακοράφα του ΜέΡΑ25. Σύσσωμη η ομάδα των ευρωβουλευτών της ΝΔ απείχε από την ψηφοφορία με εξαίρεση τη Μαρία Σπυράκη που ψήφισε θετικά, όπως και οι ευρωβουλευτές του Ποταμιού, ο ανεξάρτητος Κώστας Χρυσόγονος και ο Λάμπρος Φουντούλης της Χρυσής Αυγής, ενώ οι υπόλοιποι ευρωβουλευτές Ελιάς, ΚΚΕ και Χρυσής Αυγής είτε απείχαν είτε ψήφισαν παρών.
Η πλέον αρνητική στάση αποτυπώθηκε όμως από τους ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι μόνο ότι ο Δημήτρης Παπαδημούλης, η Κωνσταντίνα Κούνεβα και ο Στέλιος Κούλογλου απείχαν από την ψηφοφορία, αλλά και το ότι η Κ. Κούνεβα υπέγραψε πριν από την ψηφοφορία τροπολογία της ομάδας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς για την κατάργηση του άρθρου 13.
Τροπολογία που ο Δ. Παπαδημούλης είχε δηλώσει ότι αν δεν γίνει αποδεκτή θα τον οδηγήσει να καταψηφίσει την οδηγία. Παρά ταύτα δεν πήγαν να ψηφίσουν. Πρόβαλαν μάλιστα δικαιολογίες που φαντάζουν… αστείες.
Η Κ. Κούνεβα δήλωσε πως είχε μια προγραμματισμένη υποχρέωση, ενώ ο Δ. Παπαδημούλης ότι ήταν ασθενής. Παρά την αρρώστια του όμως παρευρέθηκε την ίδια ημέρα σε δελτίο ειδήσεων ελληνικού τηλεοπτικού καναλιού.
Από την πλευρά του ο Στ. Κούλογλου δήλωσε ότι και να μην απείχε, θα ψήφιζε παρών, επειδή πρόκειται για οδηγία που μπορεί να βοηθήσει «τον Τύπο και τους δημιουργούς ώστε να αμείβονται για τη δουλειά τους και τα δικαιώματά τους», αλλά από την άλλη «μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερο έλεγχο του διαδικτύου από τα υπάρχοντα ιντερνετικά μονοπώλια».
Είναι ανεξήγητο πώς ο ευρωβουλευτής, που είναι και δημοσιογράφος, μολονότι αναγνωρίζει ότι υπάρχουν ιντερνετικά μονοπώλια, θεωρεί πως θα επιτρέψουν σε δημιουργούς και δημοσιογράφους να καρπωθούν τα έσοδα οι ίδιοι και όχι οι μονοπωλιακοί οργανισμοί που θα γιγαντωθούν περαιτέρω μέσω αυτής της οδηγίας.
«Καμία δημοσίευση εσωτερικού εγγράφου χωρίς άδεια από την κάθε Novartis»
Για την οδηγία των πνευματικών δικαιωμάτων ξεκίνησε μια νομοθετική διαδικασία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2016 και ολοκληρώθηκε με την ψηφοφορία στην ολομέλεια με ψήφους 348 υπέρ, 274 κατά και 36 αποχές. Εφόσον τα κράτη-μέλη εγκρίνουν το κείμενο, οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ μετά τη δημοσίευσή τους στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ και θα εφαρμοστούν από το 2021.
Το ΕΚ διατείνεται πως πρόκειται για μια συμφωνία που «διασφαλίζει και την ελευθερία της έκφρασης», καθώς και πως «έχει στόχο να εξασφαλίσει ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας εφαρμόζονται και στο διαδίκτυο. Το YouΤube, το Facebook και το Google News είναι μεταξύ των πιο γνωστών υπηρεσιών που θα επηρεαστούν άμεσα από τη νέα νομοθεσία».
Οπως υποστηρίζει το ΕΚ, η συμφωνία αποσκοπεί στην ενίσχυση της δυνατότητας των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων, όπως μουσικοί, ερμηνευτές, σεναριογράφοι καθώς και εκδότες ειδήσεων και δημοσιογράφοι, «να διαπραγματευτούν καλύτερες συμβάσεις για τη χρήση των έργων τους που εμφανίζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες.
Αυτό επιτυγχάνεται καθιστώντας τις διαδικτυακές πλατφόρμες απευθείας υπόλογες για το περιεχόμενο που αναρτάται σε αυτές και παρέχοντας αυτόματα το δικαίωμα στους εκδότες ειδήσεων να διαπραγματευθούν συμφωνίες εκ μέρους των δημοσιογράφων τους για τα άρθρα που χρησιμοποιούν οι κόμβοι αναμετάδοσης ειδήσεων».
Στην ουσία όμως το άρθρο 11 περιορίζει κατάφωρα τη ροή της πληροφορίας και της ενημέρωσης. Προκειμένου να αναπαραχθεί μια είδηση με σύντομη περιγραφή –παραμένει άγνωστο τι σημαίνει «σύντομη περιγραφή»– θα απαιτείται ειδική άδεια. Πρόκειται για κάτι που, όπως επισήμανε και σε άρθρο του ο Κωνσταντίνος Τζωαννόπουλος, Msc, PhD Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης, απόφοιτος ΚΔ΄ Σειράς Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, «πιθανότατα θα καλύψει και τις περιλήψεις ειδήσεων που χρησιμοποιούνται κατά κόρον».
«Τύφλα να ’χει ο Γ. Παπαδόπουλος»
Οι εκδότες θα έχουν δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας στο εκάστοτε άρθρο που αναρτάται στο διαδίκτυο, ανεξαρτήτως αν αυτό το άρθρο είναι πρωτότυπο δημιούργημα. Για παράδειγμα, ακόμη και ο τίτλος ενός άρθρου θα μπορούσε να αποτελέσει πνευματική ιδιοκτησία του εκδότη του Μέσου που το ανήρτησε πρώτο, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται οποιαδήποτε άλλη σελίδα να κοινοποιήσει τον ίδιο τίτλο. Πρόκειται για εξέλιξη που θα έχει τρομερές επιπτώσεις στο πώς “μοιράζονται” οι ειδήσεις στο διαδίκτυο και κατ’ επέκταση στην ενημέρωση των πολιτών.
«Από τη στιγμή που οποιοδήποτε ΜΜΕ επιθυμεί να αναδημοσιεύσει κάτι», όπως ανέφερε στο Documento ο Κ. Τζωαννόπουλος, «θα απαιτείται άδεια από τον εκάστοτε εκδότη ακόμη και αν πρόκειται για ένα παράθεμα. Οι εκδότες όμως δεν θα υποχρεώνονται να δώσουν αυτή την άδεια. Φανταστείτε μια ιστοσελίδα να θέλει να σχολιάσει κάτι που γράφτηκε σε κάποια άλλη ιστοσελίδα. Η αντιπολιτευόμενη ειδησεογραφική ιστοσελίδα θα έχει το δικαίωμα να το απαγορεύσει. Τα ρεπορτάζ θα γίνουν όπως οι διπλωματικές. Είναι τρελό».
Βέβαια το ΕΚ στην ανακοίνωση που εξέδωσε υποστηρίζει ότι «καθώς η διαμοίραση αποκομμάτων ειδησεογραφικών άρθρων εξαιρείται ρητώς από την εφαρμογή της οδηγίας, αυτή η πρακτική μπορεί να συνεχιστεί ακριβώς όπως στο παρελθόν». Ωστόσο στην ίδια ανακοίνωση γίνεται η παραδοχή ότι «η οδηγία περιέχει επίσης μέτρα εναντίον των κόμβων αναμετάδοσης ειδήσεων που κάνουν κατάχρηση αυτού του δικαιώματος», χωρίς όμως να οριοθετείται πότε επιτελείται αυτή η «κατάχρηση».
«Τα αποκόμματα θα μπορούν λοιπόν», σύμφωνα με το ΕΚ, «να συνεχίσουν να εμφανίζονται στις σελίδες του Google News, για παράδειγμα, ή όταν ένα άρθρο μοιράζεται στο Facebook, με την προϋπόθεση ότι θα είναι “πολύ σύντομα”», αλλά δεν παρέχει περαιτέρω διευκρινίσεις για το τι σημαίνει «πολύ σύντομα».
«Αν ανεβάσουμε κάτι», υπογραμμίζει ο Κ. Τζωαννόπουλος, «θα πρέπει ο πάροχος να έχει εξασφαλίσει από πριν άδεια. Για παράδειγμα, αν το Documento δημοσιεύσει ένα εσωτερικό έγγραφο της Novartis, θα πρέπει πρώτα να πάρει άδεια δημοσίευσης από την ίδια τη Novartis. Τέτοιες δυνατότητες λογοκρισίας σε ολιγάρχες και διαπλεκόμενες εταιρείες που ελέγχουν πλήθος ενημερωτικών μέσων δεν έχει ξαναγίνει.
Οι ευρωβουλευτές υπερψήφισαν να δοθούν εξουσίες που θα τις ζήλευε ακόμη και ο Γεώργιος Παπαδόπουλος. Στο άρθρο 3 απαγορεύεται στον Τύπο η αναζήτηση σε δημόσιες βάσεις δεδομένων, επειδή τα ΜΜΕ είναι κερδοσκοπικές εταιρείες. Καταργείται κάθε έννοια ρεπορτάζ».
Νομικό χάος και καρτέλ ενημέρωσης
Προκειμένου να «σπάσει» αυτή η οδηγία, συνεχίζει ο Κ. Τζωαννόπουλος, «οι σελίδες θα πρέπει να αναφέρουν πως οποιοσδήποτε έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει με όποιον τρόπο θέλει το υλικό που παρέχεται στην σελίδα. Αυτό όμως είναι κάτι που αποκλείεται να πράξουν οι μεγάλοι ειδησεογραφικοί όμιλοι. Κι όμως οι Ελληνες εκδότες υποστήριξαν αυτήν τη συμφωνία θεωρώντας ότι θα τους καταβληθούν χρήματα για πνευματικά δικαιώματα κι ενώ αυτοί τα παραβιάζουν σε καθημερινή βάση.
Ακόμη, μολονότι οι απαγορεύσεις θα είναι υποχρεωτικές για όλα τα κράτη-μέλη, δεν θα ισχύει το ίδιο και για τις ελευθερίες που θα είναι προαιρετικές. Δηλαδή, ο αν νομοθέτης κάθε κράτους-μέλους δεν προβλέψει εξαιρέσεις –όπως να επιτρέπεται η σάτιρα σε υλικό που υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα– δεν θα υπάρχει αυτή η ελευθερία. Μιλάμε για νομικό χάος».
Το ΕΚ αναφέρει ότι μέσω της συμφωνίας θα ενισχυθεί η δυνατότητα των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων «να διεκδικήσουν δίκαιες συμβάσεις και κατά συνέπεια δίκαιες αμοιβές για την ψηφιακή εκμετάλλευση του υλικού τους». Σύμφωνα όμως με τον Κ. Τζωανόπουλο, «θα μειωθεί η διαπραγματευτική δυνατότητα των δημοσιογράφων.
Θα δημιουργηθούν καρτέλ ειδησεογραφικών οργανισμών που θα ελέγχουν πλήρως την ενημέρωση, η οποία θα είναι κατευθυνόμενη. Αποσκοπούν στην πλήρη λογοκρισία και χειραγώγηση στο διαδίκτυο. Ο δημοσιογράφος θα καταστεί δούλος του εκδότη. Δημιουργείται ένα καθεστώς όπως της ΑΕΠΙ ακόμη και για όσους γράφουν κώδικα».
«Ο καθένας κυνηγά την ουρά του και το κέρδος»
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στο Documento η Αιμιλία Γιβροπούλου, νομική σύμβουλος σε ζητήματα ψηφιακής πολιτικής στην ομάδα των Πρασίνων στο ΕΚ, «ενώ ο στόχος είναι οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, αυτές είναι οι μόνες που θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στο άρθρο 13. Μπορεί να είναι αντίθετες σε αυτό το άρθρο για διαφορετικούς λόγους φυσικά –δεν θέλουν να έχουν τόσο υψηλές ευθύνες και να ανακατεύονται στη δουλειά τους– αλλά έχουν ήδη αυτά τα φίλτρα ή μπορούν να τα αγοράσουν και να βγάλουν τις απαιτούμενες άδειες. Επομένως οι μεγάλες πλατφόρμες βγαίνουν και πάλι κερδισμένες».
«Θα υπάρξει παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» αναφέρει και εξηγεί. «Δεν θα μπορούμε να ανεβάσουμε τίποτα αν δεν φιλτραριστεί πρώτα. Αλλωστε η επιρροή αυτών των εταιρειών είναι τεράστια. Από όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την πρότασή της είχε ήδη επηρεαστεί από μια εταιρεία, την Audible Magic, η οποία παρέχει τέτοια φίλτρα. Ο καθένας κυνηγά την ουρά του και το κέρδος. Υπάρχουν πιέσεις βάζοντας μπροστά τη βιτρίνα του δημιουργού, λέγοντας ότι ο δημιουργός δεν παίρνει πίσω ό,τι του ανήκει. Οπως είναι όμως στημένο το σύστημα με τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, ουσιαστικά αυτοί είναι που θα πάρουν κάτι επιπλέον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα δώσουν περισσότερα σε δημιουργούς και δημοσιογράφους».
«Αυτόματη, προληπτική λογοκρισία»
Το επίσης εξωφρενικό στη συγκεκριμένη οδηγία είναι ότι οι πλατφόρμες και όχι οι ίδιες οι χώρες και οι δικαστικές αρχές τους θα είναι υπεύθυνες να κρίνουν αν καταπατώνται πνευματικά δικαιώματα. Ακόμη, επειδή οι ιστοσελίδες θα είναι υπόλογες για την προσβολή πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων από τους χρήστες τους, «θα καλούνται να εγκαταστήσουν τεχνολογίες τέτοιες που να ανιχνεύουν αν κάτι που πάτε να ανεβάστε, να στείλετε (έστω και σαν απλό ιδιωτικό μήνυμα, π.χ. προσωπικό μήνυμα στο Viber, στο Facebook ή ως mail) ταυτοποιείται ως “προστατευόμενο”, οπότε η αποστολή, επισύναψη ή ανάρτησή του θα απαγορεύεται» λέει η Αιμ. Γιβροπούλου. Με άλλα λόγια και σε ένα ακραίο παράδειγμα, αν σε μια ιδιωτική συνομιλία στο Facebook θέλετε να παραθέσετε στίχους από ένα ποίημα ή από ένα άρθρο, πλέον αυτό ενδέχεται να μην είναι δυνατό.
Το «αστείο», σύμφωνα με τον Κ. Τζωαννόπουλο, είναι πως μολονότι «οι ευρωβουλευτές που στηρίζουν το άρθρο 13 ισχυρίζονται ότι το άρθρο αυτό δεν προβλέπει φίλτρα, επειδή δεν αναφέρεται (πλέον) αυτή η λέξη στο τελικό κείμενο, ωστόσο η λειτουργικότητα που απαιτείται είναι αυτή ακριβώς».
Σαν να μην ήταν αρκετό το γεγονός ότι αυτές οι πλατφόρμες θα εγκαταστήσουν φίλτρα που θα ελέγχουν αν οτιδήποτε κοινοποιείται σε αυτές παραβιάζει πνευματικά δικαιώματα, η πραγματικότητα προμηνύεται ακόμη πιο δυσοίωνη: «Σε περίπτωση που ένα δικαστήριο κρίνει ότι τα φίλτρα δεν είναι αρκετά αυστηρά, πάλι το σάιτ θεωρείται υπόλογο. Ετσι, για να καλύψουν τα νώτα τους, οι online υπηρεσίες θα εφαρμόσουν τα πιο αυστηρά φίλτρα που μπορείτε να φανταστείτε, τα οποία βεβαίως είναι επιρρεπή σε λάθη – τέτοια παραδείγματα έχουμε άπειρα».
Η ύπαρξη αυτών των φίλτρων θα σημαίνει ακόμη ότι «το περιεχόμενο που θα αναρτάται online δεν θα είναι άμεσα διαθέσιμο. Θα πρέπει πρώτα να περάσει από τα φίλτρα αυτά, τα οποία θα κάνουν αυτόματη, προληπτική λογοκρισία ελέω “πνευματικών δικαιωμάτων τρίτων”, ενώ οι πλατφόρμες θα πρέπει να αγοράσουν άδειες για οτιδήποτε μπορεί να αναρτήσουν σε αυτές οι χρήστες τους».
Οι πλατφόρμες δηλαδή θα υιοθετούν «τεκμήριο ενοχής, όχι αθωότητας. Ακόμη και αν το περιεχόμενο που αναρτάτε είναι δικό σας και απλώς έχει ομοιότητες με κάτι που προστατεύεται από copyright, το βάρος της απόδειξης ότι το μπλοκάρισμα του υλικού σας ως “παράνομου” ήταν εσφαλμένο θα βαρύνει εσάς. Μάλιστα, η ένστασή σας δεν θα έχει ανασταλτικό χαρακτήρα».
«Διαμοίρασμα και συνεργασία αντί περίφραξης και αποκλεισμού»
Από την πλευρά του ο δικηγόρος Αντώνης Μπρούμας δήλωσε στο Documento ότι «είναι ευρέως διαδεδομένος ο μύθος ότι η αγορά συνεπάγεται περισσότερη ελευθερία ενώ το κράτος λιγότερη. Στην πράξη η εμπορευματική αγορά λειτουργεί με βάση την περίφραξη προηγουμένως κοινοχρήστων πραγμάτων με την εγγύηση της καταστολής του κράτους.
Πράγματα που εμπορευματοποιούνται από την αγορά παύουν να είναι ελευθέρως διαθέσιμα σε όλους μας και υπόκεινται στον αποκλειστικό έλεγχο του ιδιοκτήτη τους. Δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα για την ως άνω περιγραφόμενη λειτουργία της αγοράς από την ιστορική πορεία του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η τελευταία επικείμενη διεύρυνση των περιφράξεων στα προϊόντα της κοινωνικής διανοίας που επιχειρείται από τους θεσμούς της ΕΕ δεν είναι δημοφιλής ούτε καν στις ΗΠΑ, την κοιτίδα του αχαλίνωτου της “ελεύθερης” αγοράς. Και αυτό επειδή γίνεται πλέον ευρέως αντιληπτό και από τον Αμερικανό νομοθέτη ότι η σύγχρονη παραγωγή αξίας στα ψηφιακά δίκτυα πολλαπλασιάζεται με το μοίρασμα και τη συνεργασία και όχι με την περίφραξη και τον αποκλεισμό.
Η επιμονή της ΕΕ στην προσέγγιση της διαρκούς διεύρυνσης των περιφράξεων στην πληροφορία, τη γνώση και στον πολιτισμό θα φάνταζε ως απολίθωμα του αναλογικού παρελθόντος, αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνη για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας.
Απαιτείται άμεσα αλλαγή παραδείγματος από τον Ευρωπαίο νομοθέτη μέσα από την αντίστροφη σταδιακή διεύρυνση των εξαιρέσεων και περιορισμών της πνευματικής ιδιοκτησίας (exceptions and limitations) μέχρι τη συγκρότηση ενός αυτοτελούς δικαίου των πνευματικών κοινών, που να μετουσιώνει επαρκώς τις δυνατότητες για την άσκηση από τους χρήστες του ανθρώπινου δικαιώματος στην επιστήμη και στον πολιτισμό στην ψηφιακή εποχή».
