Καλοκαιρινός θα είναι ο γολγοθάς για τους εργαζόμενους
Ενώ ο πρωθυπουργός εμφανίζεται ως «ο θριαμβευτής της μάχης κατά του κορονοϊού», παράλληλα επιχειρεί να εξωραΐσει την εικόνα στην οικονομία και να συγκαλύψει την προοπτική ενός νέου μνημονίου.
Στην οικονομία η κυβέρνηση ή σκοπίμως και διαρκώς ψεύδεται ή τα έχει κυριολεκτικά χαμένα, την ώρα πάντως που προωθεί όλες τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές αποδιάρθρωσης της αγοράς εργασίας και παγιοποίησης των νέων συνθηκών εκμετάλλευσης. Είναι ενδεικτικό ότι απέκρυψε ότι ήδη από τις αρχές Απριλίου χρησιμοποιεί το «μαξιλάρι» που της άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε κάθε περίπτωση το φθινόπωρο οι εφεδρείες στις οποίες αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του θα έχουν εξαντληθεί. Στην περίπτωση που επιβεβαιωθεί έστω και μερικώς το σενάριο του ΔΝΤ για ύφεση κοντά στο 10% και εκτόξευση του δημόσιου χρέους πάνω από το 200%, θα μιλάμε για εικόνα καταστροφής την οποία η κυβέρνηση δεν μπορεί να διαχειριστεί. Σε αυτή την περίπτωση η μόνη της καταφυγή θα είναι το νέο ταμείο με τα έξυπνα χρηματοδοτικά εργαλεία που ελπίζει ότι θα αποφασίσει το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα. Φυσικά αυτό σημαίνει μνημόνιο, όσο κι αν δεν θέλει να το παραδεχτεί, που θα συνοδεύεται από όρους και προϋποθέσεις καθώς και επίβλεψη από τα κοινοτικά όργανα.
Από την πρώτη στιγμή της επιδημίας ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έκρυψε ότι αντιμετωπίζει την κρίση ως πολλαπλή ευκαιρία:
Πρώτον, για να χτίσει το προσωπικό προφίλ του ηγέτη με τη βοήθεια των ΜΜΕ που τον αποθεώνουν ως κάτι μεταξύ Μωυσή και Τσόρτσιλ. Στο πλαίσιο αυτό εναλλάσσει τα «διαγγέλματα» με το λάιφσταϊλ και τα κοινωνικού περιεχομένου μηνύματα στα social media. Στα διαγγέλματά του μάλιστα απευθύνεται σε πρώτο ενικό πρόσωπο στους «συμπολίτες του» επιδιώκοντας να διαμορφώσει μια αδιαμεσολάβητη σχέση μαζί τους και να διευρύνει το εκλογικό του ακροατήριο πέραν της ΝΔ. Γι’ αυτό άλλωστε και στον ένα μήνα που διαρκεί η κρίση δεν έπαψαν οι δημοσκοπήσεις.
Δεύτερον, για να προωθήσει πιο αποφασιστικά τις μεταρρυθμίσεις του, όπως αποκαλεί την πλήρη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και την επιβολή νέων συνθηκών εκμετάλλευσης από τις αγαπημένες του επιχειρήσεις, με την παγίωση πρακτικών που αναπτύσσονται τώρα με την επίκληση των συνθηκών εκτάκτου ανάγκης.
Τρίτον, για να επιβάλει την απαραίτητη μακροχρόνια λιτότητα, με ή χωρίς τυπικό μνημόνιο. Στο πλαίσιο αυτό στο τέταρτο διάγγελμά του δεν ξεκαθάρισε ότι δεν θα πάει σε εκλογές το φθινόπωρο, δεν διέψευσε τις πληροφορίες για περικοπή μισθών στον δημόσιο τομέα ούτε για μειώσεις στις συντάξεις.
Παράλληλα ο πρωθυπουργός διαχειρίζεται την απειλή των εκλογών προς την αξιωματική αντιπολίτευση αφήνοντας ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα. Εν ολίγοις, αν αμφισβητηθεί το μοντέλο του για την ανάκαμψη της οικονομίας, πιστό στις νεοφιλελεύθερες ιδεοληπτικές του εμμονές, θα προσφύγει στις κάλπες με το φωτοστέφανο της αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης. Το βέβαιο είναι ότι ο κ. Μητσοτάκης δεν θα εξαντλήσει την τετραετία και το πότε θα προσφύγει στις κάλπες θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις.
Σταθερά με τη Γερμανία
Μετά την παρελκυστική υπογραφή του στο κείμενο των εννέα ηγετών της ΕΕ που ζητούσε την έκδοση κορονοομολόγου ο πρωθυπουργός ευθυγραμμίζεται με τα κελεύσματα της Γερμανίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κ. Σταϊκούρας χαρακτήρισε «θετική την απόφαση, που θα πρέπει να αποτελέσει το εφαλτήριο για ακόμη πιο φιλόδοξες μελλοντικά ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες». Παράλληλα ο Στέλιος Πέτσας ερμήνευσε ότι η προσφυγή στην πιστοληπτική γραμμή στήριξης του ΕΜΣ προβλέπεται δίχως όρους και προϋποθέσεις καθώς αφορά τις υγειονομικές ανάγκες, κάτι που όμως δεν είναι αληθές και σε κάθε περίπτωση δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί. Και φυσικά υπάρχει αντίφαση: ενώ η κυβέρνηση διατείνεται ότι δεν υπάρχουν όροι, δηλώνει ότι δεν θα κάνει χρήση του 2% που της δίνει η πρόσφατη απόφαση του Eurogroup, ενώ παράλληλα βάζει χέρι στο «μαξιλάρι» και δανείζεται από τις αγορές με επιτόκιο 2%. Ενδεικτικό της πλήρους προσαρμογής της ελληνικής κυβέρνησης είναι ότι ο Χρ. Σταϊκούρας υιοθέτησε τη φρασεολογία των Ευρωπαίων όσον αφορά τα «κόκκινα» δάνεια λέγοντας ότι δεν θα πρέπει να πληγεί η κουλτούρα πληρωμών. Δίχως σαφή θέση είναι η κυβέρνηση και ενόψει του Συμβουλίου Κορυφής της ΕΕ που θα πραγματοποιηθεί την εβδομάδα μετά το Πάσχα με τηλεδιάσκεψη.
Μέχρι στιγμής έχει χαιρετίσει «τη δρομολόγηση ενός ταμείου ανάκαμψης» με χρηματοδότηση από «καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία», αν και κανείς δεν γνωρίζει ποια θα είναι τα καινοτόμα αυτά χρηματοδοτικά εργαλεία και τι όρους και προϋποθέσεις θα έχει η χρήση τους από τα κράτη-μέλη. Με δεδομένη τη στάση της Γερμανίας και των δορυφόρων της, εκτιμάται ότι στον βαθμό που αποφασιστούν θα συνοδεύονται από όρους. Το Μέγαρο Μαξίμου θα περιμένει μήπως υπάρξει πρόταση κυρίως από τη γαλλική κυβέρνηση, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα έρθει σε σύγκρουση με τη Γερμανία. Η ελπίδα είναι ότι το «ταμείο με τα καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία» θα της δώσει το περιθώριο δανεισμού με ευνοϊκούς όρους, αλλά σε κάθε περίπτωση θα συνοδεύεται από μνημόνιο. Αλλωστε οι προβλέψεις του ΔΝΤ για την εκτόξευση του χρέους δεν αφήνουν περιθώριο.
Το βασικό σενάριο για το υγειονομικό
Οσον αφορά το υγειονομικό σκέλος, το βασικό σενάριο εργασίας του Μεγάρου Μαξίμου είναι η σταδιακή άρση των περιορισμών μετά την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου. Για να το πετύχει αυτό θα πρέπει να συγκρατήσει τον κόσμο τις ημέρες του Πάσχα και γι’ αυτό είναι στο τραπέζι η απαγόρευση της κυκλοφορίας των οχημάτων το Μεγάλο Σάββατο και την Κυριακή του Πάσχα. Πολύ απλά, αν ο κόσμος δεν μείνει σπίτι του, τότε είναι πολύ πιθανό να πυροδοτηθεί ένα δεύτερο κύμα κορονοϊού που θα μεταθέσει για πολύ αργότερα την άρση των περιορισμών, μεγεθύνοντας τις συνέπειες στην οικονομία. Φυσικά μετά την άρση των περιορισμών θα υπάρξουν νέα κρούσματα, τα οποία όμως η κυβέρνηση ελπίζει ότι θα αντιμετωπιστούν δίχως να καταρρεύσει το δημόσιο σύστημα υγείας για τον επιπλέον λόγο ότι εν τω μεταξύ αναπτύσσονται διεθνώς και μέτρα αντιμετώπισης, αν και το εμβόλιο θα αργήσει. Προς τούτο έστω και με μεγάλη καθυστέρηση ανακοίνωσε ότι 500 κινητά συνεργεία θα κάνουν το τεστ ανίχνευσης του κορονοϊού.
Τα έχουν χαμένα στην οικονομία
Οσον αφορά το υγειονομικό σκέλος, είναι εύκολες οι επικοινωνιακές πομφόλυγες. Ο περιορισμός των θυμάτων επήλθε λόγω των απαγορεύσεων και αυτό που διαφημίζει ως επιτυχία η κυβέρνηση είναι η κατάλυση των συνταγματικών ελευθεριών μέσα σε κλίμα γενικευμένου φόβου. Για την οικονομία όμως είναι εμφανές ότι η κυβέρνηση όχι απλώς πηγαίνει βλέποντας και κάνοντας αλλά τα έχει κυριολεκτικά χαμένα. Είναι χαρακτηριστικές επ’ αυτού οι άστοχες δηλώσεις που κάνει έναν μήνα τώρα ο αρμόδιος υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας. Η πρώτη του δήλωση πριν από έναν μήνα ήταν ότι «η ανάπτυξη θα είναι μηδενική για το 2020». Στη συνέχεια είπε ότι βλέπει την ύφεση στο 2-3% του ΑΕΠ.
Η τελευταία του δήλωση ήταν ότι η ύφεση θα είναι μεταξύ 5% και 10%, όπως προβλέπει η ΕΕ, και όχι στο 10%, όπως ανέφερε η έκθεση του ΔΝΤ, για το οποίο ο κ. Σταϊκούρας είπε ότι έχει διαψευστεί στο παρελθόν. Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός προέβλεψε ότι «η ύφεση το 2020 θα είναι μεγάλη αλλά ακόμη μεγαλύτερη θα είναι η ανάπτυξη το 2021». Φυσικά κανένα οικονομικό μοντέλο δεν προβλέπει αναστροφή σε σημείο που να προκαλέσει «αναπτυξιακή έκρηξη» μέσα σε έναν χρόνο. Εάν η ύφεση το 2020 κινηθεί γύρω στο 8-10%, όπως είναι τα πιο αισιόδοξα σενάρια, τότε το 2021 θα υπάρξει αναστροφή της καμπύλης αλλά σε καμία περίπτωση έκρηξη που να οδηγήσει στα επίπεδα του 2019. Η έκθεση του ΙΟΒΕ που δημοσιοποιήθηκε τη Μεγάλη Τετάρτη, αντίθετα, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο μέρος της ύφεσης να διαχυθεί και το 2021. Η ύφεση στην ελληνική οικονομία θα είναι μεγαλύτερη ακόμη και από της Ιταλίας, γιατί πολύ απλά η προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ από τον τουρισμό, τις εξαρτώμενες από την τουριστική κίνηση υπηρεσίες, τις μεταφορές και τον επισιτισμό φτάνει στο 55%.
Το αισιόδοξο σενάριο του κ. Σταϊκούρα βασίζεται στην επισφαλή πρόβλεψη ότι η τουριστική σεζόν δεν θα χαθεί εντελώς. Ενώ έχει χαθεί ο Μάρτιος και ο Απρίλιος και είναι σε εξέλιξη οι ακυρώσεις των μαζικών πακέτων για τον Μάιο και τον Ιούνιο, η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα περισωθεί κάτι από Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο.
Και στο βάθος μνημόνιο
Ενώ όμως ο Χρ. Σταϊκούρας είχε δηλώσει δημοσίως ότι δεν θα αγγίξει μέχρι και τον Ιούνιο τα διαθέσιμα 21 δισ. ευρώ από το «μαξιλάρι» που βρήκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, τη Μεγάλη Τετάρτη το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι ήδη έχει αρχίσει να αντλεί από εκεί και ότι μέχρι το τέλος Ιουνίου θα έχει ξοδέψει τα 1214 δισ. ευρώ αλλά δεν θα καταφύγει σε καμία περίπτωση στα 15,7 δισ. που είναι κλειδωμένα από τον ΕΜΣ. Κατόπιν τούτου έρχονται πιο κοντά οι υπολογισμοί του «επιτελικού κράτους» για μείωση των μισθών του δημοσίου και των συντάξεων. Η λογική του κοινωνικού αυτοματισμού είναι απλή: θα πρέπει να συμβάλει και ο δημόσιος τομέας και όχι μόνο ο ιδιωτικός, με τα ποσά που θα κοπούν από τη μισθοδοσία θα υπάρξουν επιδόματα για τους πλέον αδύναμους, ενώ το «μαξιλάρι» και ο δανεισμός θα κατευθυνθούν στη στήριξη των αγαπημένων επιχειρήσεων.
Βέβαια, τη στιγμή που η κυβέρνηση προβάλλει τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα δίνει 32 εκατ. ευρώ στους ιδιοκτήτες ΜΜΕ, 30 εκατ. ευρώ στα διαγνωστικά κέντρα, υπολογίζει κονδύλι για τους παραχωρησιούχους των εθνικών οδών και αυξάνει τις αμοιβές των δικών της golden boys στην ΔΕΗ και την ΕΥΔΑΠ. Αλλά αυτά δεν υπάρχουν στη δημόσια ατζέντα αφού τα ΜΜΕ τα αποσιωπούν. Αυτό που εννοεί ως συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα η κυβέρνηση είναι το κόστος που θα πληρώσουν και πάλι οι εργαζόμενοι. Ηδη η κυβέρνηση φαίνεται να κάνει δώρο στους επιχειρηματίες τη μονιμοποίηση του καθεστώτος των ενοικιαζόμενων εργαζομένων που ζήτησε ο ΣΕΒ, την καθιέρωση της τηλεργασίας με αντίστοιχη μείωση του κόστους και την παράταση της εκ περιτροπής εργασίας καταρχάς για έξι μήνες. Μετά θα έχουν γίνει καθεστώς οι πλήρως ελαστικοποιημένες συμβάσεις εργασίας, με την ανοχή της πάντα πρόθυμης ΓΣΕΕ.
Το περιέγραψε και αυτό ο Κυρ. Μητσοτάκης:
«…τα μέτρα της επικαιρότητας θα γίνουν πυροδότες διαρκών μεταρρυθμίσεων. Πρόκειται για κατακτήσεις που θα μας βοηθήσουν ώστε μετά την καταιγίδα να κάνουμε μια νέα αρχή».
