Με προσφυγή τους 24 πολίτες ζητούν την ακύρωση υπουργικών αποφάσεων με τις οποίες δόθηκαν οι περιβαλλοντικές εγκρίσεις στα έργα της Cosco
Είκοσι τέσσερις ενεργοί πολίτες στην αυτοδιοίκηση παραλιμένιων δήμων του Πειραιά και της περιφέρειας συγκροτούν τη γραμμή άμυνας ενάντια σε μια σειρά από διοικητικές πράξεις από το τέλος του 2019 έως σήμερα και αφορούν αναπτυξιακά έργα του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς – Cosco και οι οποίες «θα επιφέρουν […] λόγω των ελλείψεων και των ελαττωμάτων τους σοβαρή και μη αναστρέψιμη επιδείνωση των όρων διαβιώσεως και την υποβάθμιση του υπάρχοντος φυσικού ή και οικιστικού περιβάλλοντος, δεδομένου ότι η λειτουργία όλων των περιγραφόμενων έργων και δραστηριοτήτων δεν επηρεάζει μόνο τους όμορους Δήμους, αλλά ως μητροπολιτικής εμβέλειας υποδομή, η επιρροή της αφορά ευρύτερη περιοχή». Σε κοινή αίτηση λοιπόν προς το Συμβούλιο της Επικρατείας 24 νυν και πρώην αυτοδιοικητικοί –μεταξύ των οποίων ο δήμαρχος Κερατσινίου – Δραπετσώνας Χρήστος Βρεττάκος, ο δήμαρχος Περάματος Γιάννης Λαγουδάκης, ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης στον Δήμο Πειραιά Νίκος Μπελαβίλας, ο τέως αντιπεριφερειάρχης Πειραιά Γιώργος Γαβρίλης, ο τέως αντιπεριφερειάρχης Νήσων Αττικής Παναγιώτης Χατζηπέρος– ζητούν την ακύρωση και την αναστολή των υπουργικών αποφάσεων με τις οποίες δόθηκαν οι περιβαλλοντικές εγκρίσεις στα έργα της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά.
Η κατατεθειμένη αίτηση «αφορά […] τη νομιμότητα των έργων και τις περιβαλλοντικές, αρχαιολογικές, οικονομικές, αναπτυξιακές και οικιστικές επιδράσεις τους στην πόλη και στους κατοίκους του Πειραιά». Βλέποντας διαχρονικά την εφαρμογή των προηγούμενων αναπτυξιακών σχεδίων οι προσφεύγοντες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι και με το νεότερο σχέδιο οι επιπτώσεις στους παραλιμένιους δήμους και στη Σαλαμίνα θα είναι τεράστιες.
Ακολουθώντας αντίστροφη πορεία
Το Επενδυτικό και Αναπτυξιακό Πρόγραμμα του ΟΛΠ, για το οποίο δόθηκε η έγκριση με την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) του 2020, περιλαμβάνει δραστηριότητες στον τομέα των μεταφορών (χερσαίες και θαλάσσιες), του τουρισμού (κρουαζιέρα) και της βιομηχανίας (ναυπηγικές εγκαταστάσεις) οι οποίες θα αναπτυχθούν στον μείζονα πολεοδομικό ή χωροταξικό σχεδιασμό με εμβέλεια στο σύνολο του μητροπολιτικού συμπλέγματος Αθήνας – Αττικής και θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Να σημειωθεί ότι στην αρχική αδειοδότηση του 2006 δεν ακολουθήθηκε η διαδικασία της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), όπως και ότι από το 2014 που έκλεισε η συμφωνία με την Cosco έως πολύ πρόσφατα η κινεζική εταιρεία απέφυγε να υποβάλει προς έγκριση τις απαραίτητες περιβαλλοντικές μελέτες και μελέτες διαχείρισης, παρότι αυτό απαιτήθηκε και από την τελική σύμβαση παραχώρησης η οποία υπογράφτηκε το 2016.
Οπως αναφέρεται στην προσφυγή, «κατά την πρώτη πενταετή επενδυτική περίοδο που ξεκίνησε κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος της σύμβασης, δηλαδή την 8η Ιουλίου 2016 και λήγει τον Αύγουστο του 2021, η ΟΛΠ ΑΕ, δυνάμει του παραπάνω όρου της Σύμβασης Παραχώρησης, υποχρεώθηκε να εκτελέσει τις Υποχρεωτικές Επενδύσεις που περιγράφονται στο Παράρτημα 7.2 της Σύμβασης και αποτελούν τις Πρώτες Υποχρεωτικές Επενδύσεις. Στις υποχρεωτικές αυτές επενδύσεις της πρώτης επενδυτικής περιόδου περιλαμβάνεται και η επέκταση του επιβατικού λιμένα (Νότια Ζώνη, Φάση Α) με κόστος αναφοράς 136.283.800 ευρώ».
Τον Νοέμβριο του 2019 η ΟΛΠ ΑΕ κατέθεσε μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) η οποία εγκρίθηκε με απόφαση του γενικού διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ωστόσο, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, θα έπρεπε προκειμένου να είναι νόμιμη να τηρηθεί τελείως διάφορη διαδικασία. Συγκεκριμένα στην προσφυγή αναφέρεται ότι «προβλέπεται η κατάθεση και η έγκριση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), η οποία θεωρείται περιβαλλοντικό και πολεοδομικό εργαλείο μείζονος σημασίας καθώς συνεκτιμά το σύνολο των επιπτώσεων των έργων, των τάσεων, των πιέσεων σε συνδυασμό με το συνολικό πλαίσιο λειτουργίας σχεδίων ή προγραμμάτων». Οπως γίνεται αντιληπτό, το συγκεκριμένο έργο, στο οποίο δεν έχει ακολουθηθεί η νόμιμα προβλεπόμενη πορεία (ΣΜΠΕ – ΜΠΕ – ΑΕΠΟ – εκτέλεση έργου), δεν διαθέτει εγκεκριμένο master plan ούτε ΣΜΠΕ, ενώ η ΜΠΕ εγκρίθηκε πρωθύστερα ως ανανέωση της προ 15ετίας εγκεκριμένης ΑΕΠΟ (2006) και προηγήθηκε των ανωτέρω. ΑΕΠΟ υπάρχει από το 2006 και μετά και στη συνέχεια παρατεινόταν η ισχύς της ή υπήρχαν ανανέωση και τροποποίηση. Αυτές είναι οι λεγόμενες ΑΕΠΟ. Οι ΑΕΠΟ πάλι αδειοδοτούν και εγκρίνουν τμήματα του έργου. Ο ΟΛΠ αυτό που κάνει από το 1994 και μετά είναι να εμφανίζει διάφορα έργα για τα οποία ζητάει την αδειοδότηση. Δεν έχει εμφανίσει το σύνολο του σχεδίου του, το σύνολο του έργου του, ούτε έχει αδειοδοτηθεί ποτέ αυτό.
Φαραωνικό έργο χωρίς κανόνες
«Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει εγκριθεί η ΜΠΕ αλλά όχι το σύνολο του έργου. Ο φορέας αδειοδοτείται σταδιακά για κάθε έργο που θέλει να κάνει από το 1994. Πλέον καταφεύγει στη μέθοδο των τεχνικών περιβαλλοντικών μελετών (ΤΕΠΕΜ)∙ εμφανίζει καινούργια έργα τα οποία στη συνέχεια αδειοδοτούνται ενώ δεν έχει εγκριθεί στο σύνολό του το έργο. Αυτή είναι μια πονηριά. Το master plan (όπως και η αδειοδότησή του) για να είναι νόμιμο ακολουθεί τη ΣΜΠΕ. Σε αυτή την περίπτωση το master plan ήρθε και κόλλησε στη ΜΠΕ» επισημαίνει στο Documento η δικηγόρος και δημοτική σύμβουλος Πειραιά Μαρία Σταθάκη, η οποία ανέλαβε εκ μέρους μιας πολυμελούς νομικής ομάδας τη σύνταξη και την κατάθεση της αίτησης αναστολής και ακύρωσης στο ΣτΕ.
Γι’ αυτούς τους λόγους οι προσφεύγοντες υποστηρίζουν ότι η διαδικασία έγινε ανάποδα και αυτό δεν έγινε τυχαία. Μάλιστα η κίνηση της Cosco να καταθέσει τον Ιούλιο τη ΣΜΠΕ για διαβούλευση δικαιώνει απόλυτα τους ισχυρισμούς τους. «Τώρα θα γίνει διαβούλευση πάνω στη ΣΜΠΕ, ενώ έχουν αδειοδοτηθεί τα περισσότερα έργα κομμάτι κομμάτι. Ως εκ τούτου η αδειοδότηση των έργων είναι παράτυπη, είναι στον αέρα, δεν έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία, είναι παράνομη. Τώρα που κατατέθηκε η ΣΜΠΕ και έχει τεθεί σε διαβούλευση θα πρέπει να εγκριθεί, να εγκριθεί μαζί και το master plan και μετά να προχωρήσουμε και στην έγκριση της ΜΠΕ. Αυτή είναι η σωστή διαδικασία η οποία ελπίζω να ακολουθηθεί. Η ΣΜΠΕ που κατατέθηκε πρόσφατα συζητήθηκε στο δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Πειραιά, το οποίο την απέρριψε για διαδικαστικούς λόγους. Φυσικά υπάρχουν και θέματα περιεχόμενου της ΣΜΠΕ, αλλά αυτό θα είναι μια άλλη αίτηση ακύρωσης, ένα άλλο δικόγραφο. Θα περιμένουμε να τελειώσει η διαβούλευση, να εγκριθεί όπως εγκριθεί η ΣΜΠΕ και στη συνέχεια θα προσβάλουμε» επισημαίνει η κ. Σταθάκη.
Οπως αναφέρεται στο κείμενο της προσφυγής, από τη δημόσια διαβούλευση η οποία πραγματοποιήθηκε το 2019-20 με αφορμή κυρίως τη ΜΠΕ προέκυψαν για πρώτη φορά στην ιστορία του ΟΛΠ ευρήματα σχετιζόμενα με τη ρύπανση του λιμενικού χώρου και της ευρείας ενδοχώρας του. Τα ευρήματα αφορούν δύο έρευνες τις οποίες ζήτησε η Περιφέρεια Αττικής, από το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 201920. Ευρήματα προέκυψαν και από τις μετρήσεις του ΕΛΚΕΘΕ και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, οι οποίες δημοσιοποιήθηκαν μέσω της ΜΠΕ της ΟΛΠ ΑΕ το 2019. Μέσω των ερευνών αποτυπώθηκαν τα μεγέθη της ρύπανσης στο νερό, στον βυθό, τον αέρα, όπως και της επιβάρυνσης του κυκλοφοριακού στον κεντρικό Πειραιά. Η ρύπανση, όπως και η επιβαρυμένη κυκλοφορία οφείλονται στις βαριές χρήσεις (ακτοπλοΐα, βιομηχανία, κρουαζιέρα, χερσαίες μεταφορές) και με το νέο έργο της επέκτασης του νότιου προβλήτα κρουαζιέρας αναμένεται να επιβαρυνθούν. Παράλληλα εντοπίστηκαν σοβαρά ζητήματα τα οποία αφορούν την προβληματική γειτνίαση με τον αστικό ιστό, την προστασία του αρχαιολογικού τοπίου, την ηλεκτροδότηση των ελλιμενισμένων πλοίων για μείωση των εκπομπών αέριων ρύπων και την κόπωση των υποδομών (αντιπλημμυρικά έργα κ.λπ.).
«Γι’ αυτούς τους λόγους λοιπόν καταθέσαμε την αίτηση ακύρωσης όλων των αδειοδοτήσεων για το έργο του φορέα –η δικάσιμος προσδιορίστηκε για τις 5 Νοεμβρίου 2021– και παράλληλα καταθέσαμε και αίτηση ασφαλιστικών μέτρων διότι η πρόοδος των εργασιών θα επιφέρει ανεπανόρθωτες βλάβες στο περιβάλλον, στην οικονομία, τη ζωή των κατοίκων όλων των παραλιμένιων περιοχών. Ζητάμε λοιπόν να σταματήσουν τα έργα με προσωρινή διαταγή έως να εκδοθεί η απόφαση. Εδώ δεν έχει τηρηθεί καμία νομιμότητα και μιλάμε για ένα φαραωνικό έργο το οποίο θα αλλάξει τη ζωή όλων μας. Η Cosco οφείλει να κινηθεί εντός θεσμικού πλαισίου, με τις λιγότερο δυνατόν επιβαρύνσεις, με εναλλακτικές λύσεις που δεν τις έχουν ψάξει και δεν τις αναφέρουν στα σχέδιά τους» συμπληρώνει η κ. Σταθάκη. Προσφεύγοντες και μη αντιλαμβάνονται ότι η Cosco ήρθε για να μείνει στο λιμάνι του Πειραιά – αυτό που ζητούν είναι ο κινεζικός κολοσσός να κινείται εντός πλαισίου νομιμότητας καθώς οι δραστηριότητές της μπορεί να είναι λίαν επιβαρυντικές για το περιβάλλον και τη ζωή των κατοίκων των παραλιμένιων δήμων.