Οι δυο καλλιτέχνες μιλούν στο Documento για την παράστασή τους «Κάτω απ’ τ’ αστέρια» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα που συνεχίζει το sold out ταξίδι της.
Με τη Λίλα Μπακλέση και τον Κωνσταντίνο Μπιµπή συναντηθήκαµε στην πλατεία Αυδή και µιλήσαµε για την παράσταση που θέλουν να παίζουν για πολλά χρόνια ακόµη, τον χτυπηµένο κλάδο των καλλιτεχνών από την κυβερνητική αδιαφορία, τον επίµονο ρόλο του ΣΕΗ και τις καταγγελίες στον χώρο του θεάτρου. Μια βαθιά θεατρική ανάσα κάτω απ’ τα αστέρια ύστερα από ενάµιση χρόνο πολιτιστικής ανοµβρίας.
Οι «Κάτω απ’ τ’ αστέρια» είναι µια παράσταση που παίζεται µε µεγάλη επιτυχία εδώ και χρόνια και βάζει στο κάδρο µια δυνατή ερωτική ιστορία σε ένα ελληνικό νησί. «Ο κόσµος γελάει και κλαίει πολύ. Ο,τι και να λέµε για τους µεγάλους ρόλους, όταν έχεις να παίξεις και να υποστηρίξεις µια ερωτική ιστορία δεν υπάρχει κάτι πιο συναρπαστικό. Καταλαβαίνεις από τις πρώτες στιγµές ότι ο καθένας σκέφτεται τα δικά του λάθη, τις δικές του λοξοδροµίες, τις δικές του λαχτάρες. Προσπαθούµε να µηδενίσουµε την απόσταση στη σκηνή και να σπάσουµε τη σύµβαση του θεάτρου. Η σκηνοθετική µατιά έχει να κάνει µε την έλλειψη σκηνοθεσίας. Σε όλους µας έχει τύχει να δούµε κάπου έξω δύο εφήβους να κλαίνε, να τσακώνονται και να διεκδικούν τον έρωτά τους» επισηµαίνει ο Κωνσταντίνος Μπιµπής.
«Ταξιδέψαµε στο Λονδίνο και το Αµστερνταµ και όλο αυτό ήταν πολύ συγκινητική εµπειρία. Οταν ο Τηλέµαχος Τσαρδάκας έγραψε το κείµενο είχε στο µυαλό του εµάς τους δύο. Έτσι συναντηθήκαµε. Η Άρτεμις Γρύμπλα που ανέλαβε μαζί μας τη σκηνοθεσία έκανε εξαιρετική δουλειά. Ελπίζουµε ότι θα παίζουµε για πολλά χρόνια αυτή την παράσταση. Μεγαλώνουµε µαζί της και βλέπουµε µε διαφορετικό τρόπο τους δυο πρωταγωνιστές. Εχουµε κάνει περιοδεία σε πολλά µέρη της Ελλάδας. Στη Χίο ανεβάσαµε την παράσταση σε ένα χωράφι µε στάχια. Στο Λονδίνο παίξαµε σε µια παλιά αγγλικανική εκκλησία» λέει η Λίλα Μπακλέση στο Documento.
∆υστοπική υπόκλιση σε γυάλινους φακούς
Η κουβέντα έφτασε στη λαχτάρα για συλλογικό βίωµα µέσω της τέχνης. «Ο κόσµος αποζητάει την κοινή εµπειρία. ∆εν έχει ανάγκη να δει απλώς ένα θέαµα όπως συνέβαινε πριν από την πανδηµία. Θέλει να συµµετέχει σε µια εκδήλωση ταυτόχρονα µε άλλους 200 ανθρώπους. Το κοινό βίωµα είναι ανάγκη του ανθρώπου απαρχής κόσµου και το έχουµε στερηθεί πάρα πολύ το τελευταίο διάστηµα» λέει ο Κ. Μπιµπής και η Λ. Μπακλέση προσθέτει: «Στη συγκεκριµένη παράσταση έρχονται άνθρωποι για δεύτερη και τρίτη φορά. ∆εν γνωρίζαµε αν ύστερα από όλα όσα έχουν συµβεί ο κόσµος θα επέστρεφε στο θέατρο. ∆εν περιµέναµε ότι θα ήµασταν sold out σχεδόν όλες τις µέρες».
Για την αίσθηση της επανεκκίνησης και την επιστροφή στην καλλιτεχνική δραστηριότητα η Λίλα Μπακλέση σχολιάζει: «Πήρα µια ανάσα και σκέφτηκα “επιτέλους ξανά δουλειά”». Ο Κ. Μπιµπής προσθέτει: «Προσωπικά είχα την τύχη να ανήκω στην πολύ µικρή µειονότητα των συναδέλφων που εργάστηκαν µες στην πανδηµία. Το πρώτο µισό βρέθηκα στη Λυρική Σκηνή µε µαγνητοσκόπηση και το δεύτερο µισό στην παράσταση “Γυάλινος κόσµος” στο Εθνικό µε live streaming. Εζησα και τους δύο κώδικες αυτής της δύσκολης χρονιάς. Είχε µια φρίκη µέσα του όλο αυτό, µια αίσθηση “Βlack mirror”. Ορθιοι ηθοποιοί να υποκλίνονται µπροστά σε γυάλινους φακούς. ∆εν µιλάµε ακριβώς για επανεκκίνηση. Στην πραγµατικότητα προσπαθούµε να µην ξεχάσουµε αυτά που ξέρουµε. Υπάρχει µια προσπάθεια να επωφεληθούν πολλοί από την πανδηµία. Το θέατρο µέσα από µια κάµερα δεν είναι θέατρο». Η Λ. Μπακλέση περιγράφει τη δυστοπική αίσθηση της διαδικτυακής παρακολούθησης. «Θυµάµαι ότι είχαµε δει την παράσταση στην Αγγλία και διαλύθηκα όταν καθίσαµε τέσσερις άνθρωποι µπροστά στην οθόνη. Οι φίλοι µου στο τέλος χειροκρότησαν, αλλά εγώ αισθάνθηκα φοβερή µιζέρια. ∆εν µπορούσα να πιστέψω ότι µας συµβαίνει αυτό το πράγµα. Σκεφτόµουν αν θα είναι έτσι η ζωή µας από δω και στο εξής».
Κυβερνητικά παιχνίδια και µεγάλα συµφέροντα
Οι εργαζόµενοι στον πολιτισµό βρέθηκαν µπροστά σε συνθήκη απόλυτης εγκατάλειψης από τα κυβερνητικά επιτελεία, ενώ ακόµη και πριν από λίγες µέρες ο Νίκος Χαρδαλιάς µίλησε για «υπερµετάδοση» του ιού από τη µουσική, µε αποτέλεσµα να δεχτεί εξώδικο από την ΠΟΘΑ.
«Ηταν από τις πιο δύσκολες περιόδους της ζωής µου. Ενιωθα ότι υπήρξε ελάχιστη στήριξη από την κυβέρνηση και ούτε καν από την αρχή. Είναι πολύ σοβαρό να µην έχεις δικαίωµα να εργαστείς. Είναι δύσκολο να δουλεύεις διαρκώς µες στο σπίτι σου, στην κουζίνα σου, στο υπνοδωµάτιό σου, αλλά το να µην σου επιτρέπεται να δουλέψεις είναι κάτι αδιανόητο. Εµένα αυτή η συνθήκη µε διέλυσε, µου πήρε ένα κοµµάτι της προσωπικότητάς µου. ∆εν υπήρχαµε για την κυβέρνηση. Ενιωσα πολίτης δεύτερης κατηγορίας» λέει η Λίλα Μπακλέση.
«Στο ΣΕΗ πήραµε µε βάρδιες τηλέφωνο πάνω από 3.000 µέλη του σωµατείου µες στην καραντίνα. Από την άλλη πλευρά του ακουστικού ακούσαµε ανθρώπους σε πραγµατική απόγνωση, στα όρια της εξαθλίωσης, µε επιδόµατα για τα οποία άλλαζαν διαρκώς οι προϋποθέσεις και τα deadlines ύστερα από πολλούς αγώνες και κινητοποιήσεις. Αρκετός κόσµος έφτασε σε οριακό σηµείο στο οποίο δεν πρέπει να φτάνει κανείς συµπολίτης µας. Σε µια κρίση σαν όπως αυτή δεν µετράµε µόνο τους νεκρούς, αλλά και τους “νεκρούς” του παρόντος και του µέλλοντος. Εδώ κι έναν µήνα γνωρίζαµε ότι τα θέατρα θα ανοίξουν στις 28 Μαΐου. Η σχετική εγκύκλιος όµως έφτασε δύο µέρες πριν. Πρόκειται για µια πολιτική µε αντίληψη λογιστή. Σαν να µας λένε “αφού δεν συµµετέχετε στο ΑΕΠ και δεν θα πάρουµε ψήφους από εσάς γιατί είστε και ψιλοαριστεροί, χεστήκαµε”. Ο Χαρδαλιάς έκανε αυτήν τη δήλωση για τη µουσική και έφαγε εξώδικο. ∆εν θεωρώ ότι η αστική ∆ικαιοσύνη λύνει όλα µας τα προβλήµατα, αλλά ας τρίξουν και µερικά δόντια. ∆εν µπορείς να ασελγείς πάνω σε έναν ολόκληρο κλάδο που βρίσκεται σε απόλυτη εξαθλίωση από τη θεσούλα σου» είπε ο Κ. Μπιµπής, ο οποίος συνέχισε σχολιάζοντας τις αντιφάσεις στις κυβερνητικές πολιτικές.
«Αυτή η κυβέρνηση δεν έχει καµία έγνοια για τον εργαζόµενο, δεν επιδιώκει να κλείσει τρύπες. Θα ήθελα να ρωτήσω κάποιον ευθέως για ποιο λόγο απαγορεύεται στα θέατρα το φυσικό εισιτήριο. Από τη στιγµή που είναι ανοιχτό το λιανικό εµπόριο και η εστίαση ανταλλάσσουµε διαρκώς χρήµατα, ποτήρια και αποδείξεις. Το µόνο που µπορώ να σκεφτώ είναι ότι οι εταιρείες που κλείνουν τα ηλεκτρονικά εισιτήρια και αποσπούν όλο και µεγαλύτερα ποσοστά από αυτά πρέπει να εξυπηρετηθούν για να ανακάµψουν. Αυτή η κυβέρνηση ξέρει τι κάνει. ∆εν πρόκειται για ανικανότητα. Είναι συγκεκριµένη πολιτική στόχευση».
Οι άνθρωποι του πολιτισµού δηµιούργησαν ισχυρές αντιστάσεις και πλαισίωσαν το ΣΕΗ που έπαιξε κοµβικό ρόλο στις διεκδικήσεις κατά τη διάρκεια της καραντίνας. «Ενιωσα πολύ ωραία που το σωµατείο έγινε ξανά ισχυρό και ενωθήκαµε όλοι αυτοί οι άνθρωποι µε κοινές στοχεύσεις. Ηταν πολύ ανακουφιστικό. Σε σχέση µε το κίνηµα #MeToo αρκετοί µε ρωτάνε πόση βροµιά υπάρχει στο θέατρο. Θα τους απαντούσα όµως να µην πέφτουν από τα σύννεφα γιατί πρόκειται για κανονικοποιηµένες συµπεριφορές σε όλους τους κλάδους. Στο θέατρο απλώς υπάρχει µεγαλύτερη ορατότητα. Αν µια γιατρός ή µια καθαρίστρια προχωρήσει σε µια τέτοια καταγγελία, ποιος θα ενδιαφερθεί; Οταν τρέµει το φυλλοκάρδι του ηθοποιού για να µη χάσει τη δουλειά του θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες για να διατηρείται η ισορροπία. Στην πραγµατικότητα πάµε να κάνουµε µια ωραία δουλειά, να συνοµιλήσουµε, να υπάρξει ανταλλαγή ιδεών» είπε η Λίλα Μπακλέση, ενώ ο Κωνσταντίνος Μπιµπής αναφέρθηκε στην απουσία ρυθµισµένου πλαισίου. «Μες στο ΣΕΗ βιώσαµε αυτή την κατάσταση πολύ σκληρά, µε πολλή δουλειά, πολλά ξενύχτια και ατέλειωτη ενασχόληση. Ελπίζω να υπογραφούν το επόµενο διάστηµα συλλογικές συµβάσεις που θα προστατεύουν την αξιοπρέπεια του εργαζοµένου. Μόνο µια ρυθµισµένη εργασιακή σχέση µπορεί να πάει παρέα και µε έναν κώδικα δεοντολογίας. Ο κλάδος µας εύκολα ξεχνιέται και παρασύρεται. Ας ελπίσουµε να µη συµβεί κάτι τέτοιο σε αυτή την περίπτωση».
Σε σχέση µε τις καταγγελίες και τις κακοποιητικές συµπεριφορές στο θέατρο ο Κ. Μπιµπής σχολίασε: «∆εν µπορώ να στατιστικολογήσω. Μπορώ να πω µε σιγουριά ότι απολιθωµατικές και πατριαρχικές φιγούρες όπως και εξουσιαστικά µοντέλα υπήρχαν στο θέατρο όπως και σε άλλους κλάδους. Τραντάχτηκαν όµως πολύ σοβαρά θεµέλια. Αν η πρόβα δεν είναι µια µεγάλη αγκαλιά, µια µεγάλη χαρά, µια συνθήκη µε απόλυτη έλλειψη τοξικότητας, δεν θα µπορούσε να ανέβει µια παράσταση. Οταν αρχίζεις να υποτιµάς τον ηθοποιό, τον φωτιστή και τον ηλεκτρολόγο κάτι δεν έχεις καταλάβει καλά για τον τρόπο που λειτουργεί η συµβίωση των ανθρώπων στον κόσµο. Στο άµεσο µέλλον τα πράγµατα θα αλλάξουν από φόβο. Στο µακρινό µέλλον είναι στο χέρι µας να τα αλλάξουµε».