Πριν από ένα χρόνο, ανακάλυψα με τον δύσκολο τρόπο – μετά από μια συνάντηση σε μια τηλεοπτική εκπομπή υψηλής τηλεθέασης – την εξαιρετική εμβέλεια του Λαϊκού Κόμματος της Αυστρίας (ÖVP) και την ικανότητά του να κινεί τα νήματα πίσω από τα παρασκήνια της δημόσιας ζωής.
Η συνάντησή μου με τα μακριά πλοκάμια του ÖVP δεν θα αποτελέσει έκπληξη για τους Αυστριακούς. Ανεξάρτητα από το ποιος θα τερματίσει πρώτος στις εθνικές εκλογές της Κυριακής, όλοι εδώ γνωρίζουν ήδη ποιο κόμμα θα κάνει πραγματικά κουμάντο. Το ÖVP όχι μόνο θα είναι μέλος του επόμενου συνασπισμού, αλλά και θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε αυτόν, όπως ακριβώς έκανε για όσο καιρό θέλει να θυμάται κανείς εδώ.
Politico από τον Matthew Karnitschnig
Με ρίζες στο χριστιανοκοινωνικό κίνημα του 19ου αιώνα, το κόμμα θεωρούνταν επί μακρόν η πολιτική προέκταση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στην Αυστρία (οι πιστοί του κόμματος αναφέρονται ακόμη στην καθομιλουμένη ως die Schwarzen – «οι μαύροι» – μια αναφορά στις μαύρες ενδυμασίες που φορούσε το ιερατείο).
Αυτές τις μέρες, το κόμμα υπηρετεί έναν διαφορετικό θεό: την εξουσία.
Το ÖVP βρίσκεται στην εξουσία στην Αυστρία χωρίς διακοπή από το 1987, είτε σε έναν μεγάλο συνασπισμό υπό την ηγεσία των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών είτε ως ο ανώτερος εταίρος του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας. Το Κόμμα της Ελευθερίας προηγείται στις δημοσκοπήσεις που διεξάγονται ενόψει της ψηφοφορίας της Κυριακής.
Σύμφωνα με το ομοσπονδιακό σύστημα της Αυστρίας, το οποίο αποδυναμώνει σημαντικά την εξουσία της εκτελεστικής εξουσίας, η πραγματική επιρροή βρίσκεται στα εννέα κρατίδια της χώρας. Εδώ, το ÖVP, παραδοσιακά το κόμμα των αγροτών, είναι κυρίαρχο, ελέγχοντας έξι από τα εννέα. Έτσι, ακόμη και αν το ÖVP, το οποίο σήμερα ηγείται της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, χάσει την καγκελαρία την Κυριακή, η επιρροή του στην πολιτική της Αυστρίας θα παραμείνει σταθερά άθικτη.
Η επιρροή του κόμματος εκδηλώνεται με αυτό που θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει δίκαια ως βαθύ κράτος. Για δεκαετίες, το ÖVP και οι Σοσιαλδημοκράτες μοίραζαν τους καρπούς της εξουσίας μέσω ενός πελατειακού συστήματος γνωστού ως Proporz. Θέσεις δημοσίων υπαλλήλων, θέσεις διδασκαλίας και διευθυντικές θέσεις σε εταιρείες που ελέγχονται από το κράτος μοιράζονταν στα μέλη των δύο κομμάτων περίπου ισομερώς για να διατηρηθεί η ισορροπία στον κρατικό μηχανισμό.
Αν και η ακαμψία αυτού του συστήματος έχει διαβρωθεί τις τελευταίες δεκαετίες καθώς νέα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των Πρασίνων και του Κόμματος Ελευθερίας, έχουν κερδίσει έδαφος, οι διορισμοί εξακολουθούν να γίνονται σύμφωνα με την πολιτική ένταξη, είτε επίσημα είτε ανεπίσημα. Και καμία δύναμη δεν ήταν πιο επιδέξια στο να εκμεταλλεύεται αυτό το σύστημα από το ÖVP.
Συνάντηση με τον όχλο
Έχω τώρα εμπειρία από πρώτο χέρι για το πόσο γερά είναι τα χέρια του.
Τον περασμένο Οκτώβριο, ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας της Αυστρίας, το ORF, με κάλεσε να εμφανιστώ στη ζωντανή κυριακάτικη πολιτική εκπομπή του, Im Zentrum («Στο κέντρο»).
Ως δημοσιογράφος και Αυστριακός που έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ζώντας εκτός της χώρας, μου ζητείται μερικές φορές από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης να σχολιάσω τις εξωτερικές υποθέσεις, ιδίως όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου μεγάλωσα.
Με την ευκαιρία αυτή, οι παραγωγοί με κάλεσαν να συζητήσουμε για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Λίγες ημέρες πριν από την εκπομπή, ωστόσο, με κάλεσαν για να με ρωτήσουν αν θα ήμουν πρόθυμος να συζητήσω την εσωτερική πολιτική, μετά τη δημοσιοποίηση ενός κρυφά μαγνητοσκοπημένου βίντεο στο οποίο ο Αυστριακός καγκελάριος Karl Nehammer του ÖVP πρότεινε στους φτωχούς ανθρώπους να ταΐζουν τα παιδιά τους στα McDonald’s.
Συμφώνησα να εμφανιστώ, αν και υποπτευόμουν ότι το ORF δεν είχε συνειδητοποιήσει σε τι έμπλεκε.
Αν και ονομαστικά ουδέτερο, το ORF, το οποίο φτάνει σε περισσότερα από τα δύο τρίτα του πληθυσμού κάθε μέρα με τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές του, βρίσκεται στην καρδιά του συστήματος Proporz.
Τα τρία τηλεοπτικά κανάλια του, οι αμέτρητοι ραδιοφωνικοί σταθμοί του και η κυρίαρχη διαδικτυακή ειδησεογραφική πύλη της Αυστρίας, καθιστούν το ORF συχνό στόχο πολιτικής χειραγώγησης.
Η αίθουσα σύνταξης υποτίθεται ότι είναι προστατευμένη από άμεσες παρεμβάσεις, ωστόσο αυτές συμβαίνουν συχνά. Σε μια ιδιαίτερα κραυγαλέα περίπτωση πριν από μερικά χρόνια, ένας ανώτερος πολιτικός του Κόμματος Ελευθερίας τηλεφώνησε στους δημοσιογράφους 22 φορές μέσα σε μια μέρα για να διαμαρτυρηθεί. (Ένα πρόσφατο αποκαλυπτικό άρθρο του αυστριακού ερευνητικού περιοδικού Dossier κατέγραψε λεπτομερώς την έκταση της πολιτικής ανάμειξης).
Το ÖVP, αν και δεν είναι υπεράνω τέτοιων παρεμβάσεων, προτιμά την πιο διακριτική προσέγγιση της τοποθέτησης των ανθρώπων του σε καίριες θέσεις εξουσίας, είτε πρόκειται για μια θέση συντάκτη, είτε για έναν παρουσιαστή, είτε για τον «γενικό διευθυντή», την κορυφαία θέση του ORF.
Ο διορισμός του γενικού διευθυντή κάθε πέντε χρόνια είναι μια δαιδαλώδης διαδικασία πολιτικών συναλλαγών και οικοδόμησης συμμαχιών που μοιάζει με την επιλογή του Πάπα. Ο σημερινός διευθυντής, ο Roland Weißmann, είναι άνθρωπος του ÖVP.
Το βράδυ που εμφανίστηκα στην εκπομπή Im Zentrum, μαζί μου ήταν ο εκδότης της βιεννέζικης εφημερίδας Der Kurier, μια έντυπη προέκταση του Λαϊκού Κόμματος, καθώς και οι γενικοί γραμματείς των Σοσιαλδημοκρατών και του ÖVP.
Ως ισόβιος μελετητής της αυστριακής πολιτικής, ανησυχούσα ότι η συζήτηση θα κατέληγε σε ένα είδος «αυτός λέει, αυτή λέει» μεταξύ των εκπροσώπων των δύο κομμάτων, όπως συμβαίνει συχνά σε τέτοιες εκπομπές. Αποφάσισα να σπάσω το καλούπι.
Τα τελευταία χρόνια, έχω γράψει εκτενώς για τη διαφθορά στο ÖVP και την αναταραχή που κατέλαβε τον άλλοτε βασιλιά του ήλιου, Σεμπάστιαν Κουρτς. Αν και η πολιτική διαφθορά στην Αυστρία δεν είναι σε καμία περίπτωση αποκλειστικό προνόμιο του ÖVP, βρήκα ανησυχητικό τον βαθμό στον οποίο το κόμμα είχε εισχωρήσει σε κάθε πτυχή της αυστριακής κοινωνίας.
Όταν ο συντονιστής με ρώτησε τι σκέφτομαι για το βίντεο των McDonald’s και τον αντίκτυπο που θα είχε, δεν συγκρατήθηκα, υποστηρίζοντας ότι το βίντεο καταδεικνύει ότι η ÖVP δεν έχει πλέον καμία σχέση με τις χριστιανικές αξίες πάνω στις οποίες ιδρύθηκε.
«Το ÖVP δεν είναι πλέον ένα κανονικό κόμμα ή έστω ένα πολιτικό κόμμα, αλλά μάλλον ένα είδος πολιτικής Κόζα Νόστρα, τα μέλη της οποίας παραχωρούν το ένα στο άλλο πλεονεκτήματα», συνέχισα. «Το κόμμα δεν διέπεται πλέον από μια κεντρική φιλοσοφία ή ιδέα, αλλά από την ανάγκη του να διατηρήσει την εξουσία». .
Ο Christian Stocker, γενικός γραμματέας του ÖVP, έγινε εμφανώς ταράχθηκε καθώς μιλούσα. Μου ανταπέδωσε ότι ήταν πέρα από κάθε όριο να συγκρίνω το κόμμα του με δολοφόνους της μαφίας (που πήγαινε τον υπαινιγμό μου για την Κόζα Νόστρα πιο μακριά από ό,τι είχα κάνει) και απαίτησε να ζητήσω συγγνώμη.
Αρνήθηκα. Μετά τη ζωντανή εκπομπή, ένας αναψοκοκκινισμένος Stocker σηκώθηκε, κρατώντας τις σημειώσεις του, και έφυγε από το στούντιο όπου τον περίμενε η λιμουζίνα του με σοφέρ. (Ένας λόγος που το σχόλιό μου χτύπησε νεύρο ήταν ότι οι συνομιλίες που διέρρευσαν μεταξύ ανώτερων στελεχών του ÖVP αποκάλυψαν ότι η νομενκλατούρα του κόμματος αναφερόταν στους εαυτούς τους ως «η οικογένεια», κάτι που θύμιζε εικόνες του Μάικλ Κορλεόνε και του «Νονό»).
Βιεννέζικη βεντέτα
Στη συνέχεια, το ÖVP άρχισε να αποδεικνύει ότι είχα δίκιο.
Τις ημέρες που ακολούθησαν την εμφάνισή μου, το κλιπ της Cosa Nostra έγινε viral, προκαλώντας ζωηρές συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένας αξιωματούχος του ÖVP με απέρριψε ως «αριστερό ταραχοποιό», προκαλώντας μεγάλη ευθυμία σε όσους γνωρίζουν το έργο μου.
Άνθρωποι που δεν είχα συναντήσει ποτέ πριν με πλησίασαν στο δρόμο στη Βιέννη για να με ευχαριστήσουν που μίλησα. (Μπορεί να έριξα λάδι στη φωτιά συγκρίνοντας στη συνέχεια τον Stocker με έναν χαρακτήρα από τον «Νονό»).
«Είχες τόσο δίκιο», μου έστειλε μήνυμα ένας επιφανής Αυστριακός επιχειρηματίας.
Το ÖVP, ωστόσο, δεν διασκέδαζε. Αξιωματούχοι του κόμματος διαμαρτυρήθηκαν απευθείας στους επικεφαλής του ORF, όχι μόνο για την εμφάνισή μου, αλλά και ότι ο συντονιστής της εκπομπής δεν έκανε αρκετά για να με αντιμετωπίσει, σύμφωνα με πηγές του ραδιοτηλεοπτικού φορέα.
Αφού η ειδησεογραφική πύλη του ORF δημοσίευσε ένα απόσπασμα του σχολίου μου πριν από την αντίκρουση του Stocker, παραπονέθηκαν επίσης. Κάτω από την πίεση του ÖVP, οι υπεύθυνοι του ORF ανέθεσαν ακόμη και σε δικηγορικό γραφείο να αξιολογήσει το επεισόδιο και να διαπιστώσει αν η συντακτική ομάδα το χειρίστηκε σωστά, δήλωσαν οι πηγές.
Διαβάστε επίσης: Αυστρία: Ένα βήμα πριν την εξουσία το ακροδεξιό FPÖ με ρίζες στα SS του Χίμλερ!
Η εταιρεία βαθμολόγησε το ORF με άριστα. Αλλά αυτό δεν ηρμέησε το ÖVP. Το κόμμα συνέχισε να κινείται εναντίον της εκπομπής και της συντονίστριάς της, Claudia Reiterer, ανέφεραν οι πηγές του ραδιοτηλεοπτικού φορέα. Το ÖVP υποπτευόταν ότι η Reiterer, η οποία είχε έρθει σε σύγκρουση με το κόμμα σε άλλες περιπτώσεις, ήταν κρυφή πράσινη.
Τελικά, το ÖVP πήρε αυτό που ήθελε.
Τον περασμένο μήνα, το ORF ανακοίνωσε ότι η εκπομπή Im Zentrum καταργήθηκε μετά από 17 χρόνια στον αέρα. Οι άνθρωποι που εργάζονται στο πρόγραμμα δεν έχουν αμφιβολία ότι το φιάσκο της Cosa Nostra ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η τελευταία εκπομπή θα βγει στον αέρα τον Δεκέμβριο.
Όταν ρωτήθηκε σχετικά με αυτές τις κατηγορίες περί άσκησης πίεσης, ο εκπρόσωπος του ORF Martin Biedermann δήλωσε ότι το Im Zentrum ακυρώθηκε επειδή ήταν «ξεπερασμένο».
«Είναι αυτονόητο ότι αυτό δεν έχει καμία σχέση με εξωτερικές πιέσεις», πρόσθεσε.
Ο εκπρόσωπος του ÖVP Peter Treml δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Εν τω μεταξύ, η σταυροφορία του ÖVP κατά των δημοσιογράφων του ORF που δεν ακολουθούν τη γραμμή του φαίνεται ότι θα συνεχιστεί.
Τον επόμενο μήνα, οι δικηγόροι του ORF θα βρεθούν στο δικαστήριο για να υπερασπιστούν την απόλυση μιας από τις πιο γνωστές ανταποκρίτριες του ραδιοτηλεοπτικού φορέα, της Sonja Sagmeister. Σε μια 30ετή καριέρα στο ORF, η Sagmeister κάλυπτε την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και εργαζόταν ως ανταποκρίτρια του κύριου βραδινού ειδησεογραφικού προγράμματος του ραδιοτηλεοπτικού φορέα.
Τον Οκτώβριο του 2022 πήρε συνέντευξη από τον Αυστριακό υπουργό Οικονομίας Martin Kocher, ο οποίος ανήκει στην ομάδα του υπουργικού συμβουλίου του ÖVP. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο Sagmeister αρνήθηκε να τηρήσει έναν κατάλογο ερωτήσεων που είχε συμφωνήσει ο εκπρόσωπος του Kocher με έναν ανώτερο συντάκτη του ORF.
Οι συνέπειες δεν άργησαν να έρθουν. Λίγους μήνες αργότερα, ο Sagmeister, ο οποίος είχε περάσει χρόνια κάνοντας ερευνητική δουλειά, μετατέθηκε σε μια νέα θέση που προετοίμαζε νεκρολογίες για ζωντανούς ανθρώπους. Αφού προσέφυγε στη δικαιοσύνη κατά του ραδιοτηλεοπτικού φορέα για τη μετάθεση πέρυσι, απολύθηκε.
Ο Κότσερ παραμένει ένας άνθρωπος που βρίσκεται σε άνοδο. Το ÖVP τον τοποθέτησε πρόσφατα ως νέο διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Αυστρίας, γεγονός που του εξασφαλίζει μια θέση στο διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Το ÖVP, εν τω μεταξύ, έχει ασχοληθεί με το σχεδιασμό μιας αναδιάταξης των νόμων περί Τύπου της Αυστρίας. Το κόμμα έχει κλονιστεί τα τελευταία χρόνια από τη δημοσίευση εσωτερικής αλληλογραφίας που αναδεικνύει τη διαφθορά του. Πολλές από αυτές τις πληροφορίες έχουν αντληθεί από δικαστικές έρευνες που διέρρευσαν στον Τύπο. Τώρα, το κόμμα σκοπεύει να ποινικοποιήσει τη δημοσίευση αυτών των λεπτομερειών, εκτός αν έχουν δημοσιοποιηθεί από τις αρχές, σύμφωνα με σχέδιο νόμου που αποκάλυψε η εβδομαδιαία εφημερίδα Der Falter της Βιέννης.
Το μήνυμα προς τους δημοσιογράφους της Αυστρίας είναι τόσο σαφές όσο και εκείνο του Μάικλ Κορλεόνε προς τον αδικοχαμένο αδελφό του Φρέντο: «Μην ξαναπάρεις ποτέ το μέρος κανενός εναντίον της οικογένειας».
Διαβάστε επίσης:
Ρωσία: Σε δύο συλλήψεις «πρακτόρων της Ουκρανίας» στην Κριμαία προχώρησε η FSB
Ιταλία: Μέτρο από την εποχή του Μουσολίνι επαναφέρει η Μελόνι στα σχολεία
Γερμανία: Άνω κάτω η πρώτη συνεδρίαση της νέα βουλής στην Θουριγγία με το ακροδεξιό AfD