Ομολογία ενοχής για εγκληματικές καθυστερήσεις αποδεικνύει έγγραφο της περιφέρειας, όταν ο Κ. Αγοραστός παραδεχόταν ότι τα αντιπλημμυρικά για τα οποία έκοβε κορδέλες το 2021 δεν ολοκληρώθηκαν
Ελεγαν συνειδητά ψέματα και στους πολίτες της Θεσσαλίας για τα αντιπλημμυρικά έργα που υποτίθεται ότι είχαν κάνει στην περιοχή. Βάφτιζαν αντιπλημμυρικά τα έργα οδοποιίας και ασφαλτοστρώσεων, παραπλανώντας τους πολίτες ως προς την ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού. Ηταν τέτοια τα υποτιθέμενα «άμεσα μέτρα» που είχε εξαγγείλει στο Μουζάκι στις 22 Σεπτεμβρίου 2020 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης που χρειάστηκαν τρία χρόνια για να εγκρίνει η κυβέρνησή του, τον Γενάρη του 2023, κονδύλια ύψους 25 εκατ. ευρώ για αποκατάσταση έργων από φυσικές καταστροφές στην Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Αυτά προκύπτουν από επίσημα έγγραφα της Περιφέρειας Θεσσαλίας τα οποία δημοσιεύει σήμερα το Documentο. Σε αυτά περιγράφονται αναλυτικά όλα όσα δεν έγιναν στην Περιφέρεια Θεσσαλίας από το 2020 και μετά, παρά τις πομπώδεις εξαγγελίες του περιφερειάρχη Κώστα Αγοραστού το 2021 περί ολοκλήρωσης αντιπλημμυρικών έργων ύψους 530 εκατ. ευρώ. Ολα αυτά την ώρα που η Περιφέρεια Θεσσαλίας δεν έχει κάνει τίποτε για την εκπόνηση πληροφοριακού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών (ΣΕΠΠ), παρά το γεγονός ότι πρόκειται για περιφέρεια η οποία έχει πληγεί ουκ ολίγες φορές από πλημμυρικά φαινόμενα.
Οι εξαγγελίες Αγοραστού για 119 αντιπλημμυρικά έργα
Ιανουάριος 2021. Το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας συνεδριάζει. Εκεί ο περιφερειάρχης Κ. Αγοραστός απαντά σε επερώτηση για τα αντιπλημμυρικά έργα που έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη στη Θεσσαλία. Ο επί σειρά ετών περιφερειάρχης Θεσσαλίας με τη στήριξη της ΝΔ υποστηρίζει ότι η περιφέρεια «έχει υλοποιήσει [ως τότε] 119 αντιπλημμυρικά έργα ύψους 530 εκατ. ευρώ». Παράλληλα, επισημαίνει ότι «μετά τη θεομηνία του Ιανού δρομολογούνται έργα διευθέτησης, συντήρησης και καθαρισμού ποταμών τάφρων και συλλεκτήρων ύψους 110 εκατ. ευρώ από το υπουργείο Υποδομών και 25 εκατ. ευρώ από την Περιφέρεια Θεσσαλίας».
Ο περιφερειάρχης είναι αναλυτικός και κάνει αναφορά σε ακόμη ένα έργο ύψους 6,3 εκατ. ευρώ για την αντιπλημμυρική θωράκιση του Δήμου Παλαμά με τρία υποέργα, καθώς και σε χρηματοδότηση ύψους 150.000 ευρώ από το υπουργείο Υποδομών για την ενίσχυση τμήματος του Πάμισου ποταμού μες στον αστικό ιστό του Μουζακίου.
Τα χρόνια περνούν. Στις 31 Μαρτίου 2023 συνεδριάζει η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Αντικείμενο της συνεδρίασης είναι η «προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση με περιορισμένο αριθμό οικονομικών φορέων χωρίς προηγούμενη δημοσίευση για την επιλογή αναδόχου για την αποκατάσταση ζημιών του οδικού δικτύου που προκλήθηκαν από τον ΙΑΝΟ». Ηδη μετά τον Ιανό διάφοροι δήμοι στην Περιφέρεια Θεσσαλίας είχαν κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Τον Σεπτέμβριο του 2022 με απόφαση του γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης παρατάθηκε για τους δήμους Μουζακίου, Παλαμά, Σοφάδων και Αργιθέας. Είναι οι δήμοι που επλήγησαν ξανά από την κακοκαιρία Ντάνιελ, με τους κατοίκους να μετρούν τις πληγές τους. Ψυχικές, σωματικές και οικονομικές.
Κατά τη συνεδρίαση της Οικονομικής Επιτροπής υπογραμμίζεται «η εξαιρετικά επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες που προκλήθηκαν στο οδικό και αποστραγγιστικό δίκτυο αρμοδιότητας της Περιφέρειας Θεσσαλίας εξαιτίας του Ιανού και της ισχυρής σεισμικής δόνησης που έγινε τον Μάρτιο του 2021 σε περιοχές του Δήμου Παλαμά». Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην υπ’ αριθμόν 305/2023 απόφαση της Περιφέρειας Θεσσαλίας, «στόχο της πολιτείας αποτέλεσε εξαρχής η αποκατάσταση των εκτεταμένων ζημιών που προκλήθηκαν από τις φυσικές καταστροφές του μεσογειακού κυκλώνα ΙΑΝΟΣ» και συγκεκριμένα «η αποκατάσταση έργων υποδομής κρίσιμων και απαραίτητων για το δημόσιο συμφέρον και την εύρυθμη λειτουργία των στοιχειωδών υποδομών».
Καθυστέρησαν τα κονδύλια για τα έργα
Στο πλαίσιο αυτό παρατίθενται μια σειρά από ενέργειες που έχουν γίνει. Ή, για την ακρίβεια, που… δεν έχουν γίνει. Οπως επισημαίνεται στην απόφαση, «μέχρι σήμερα [δηλαδή στις 31 Μαρτίου 2023] δεν κατέστη δυνατή η πλήρης ολοκλήρωση των αποκαταστάσεων για διάφορους παράγοντες». Είναι μια εντυπωσιακή δημόσια ομολογία ενώ ο Κ. Αγοραστός έκοβε κορδέλες από το 2021.
Ενας από τους παράγοντες για τις καθυστερήσεις αφορούσε την «υποστελέχωση της υπηρεσίας, η οποία δεν διαθέτει τον απαιτούμενο αριθμό μηχανικών ώστε να καταγράψει αμέσως όλα τα προβλήματα και να συντάξει τις απαιτούμενες τεχνικές μελέτες αποκατάστασης των ζημιών», όπως αναφερόταν.
Ενας δεύτερος παράγοντας καθυστέρησης είχε να κάνει με τη «διάθεση των αντίστοιχων πιστώσεων», η οποία, όπως υπογράμμιζαν, «αποτελεί προϋπόθεση για να εκκινήσει η διαδικασία σύνταξης και έγκρισης των τεχνικών μελετών προεκτιμώμενων αμοιβών – προϋπολογισμών από την Οικονομική Επιτροπή».
Η συνεδρίαση και όσα καταγράφονται είναι αποκαλυπτικά. Τα μέλη της Οικονομικής Επιτροπής εξηγούν ότι «η διάθεση των πιστώσεων για την αποκατάσταση των ζημιών του ΙΑΝΟΥ ήταν σταδιακή». Δηλαδή «δεν διατέθηκαν από την πρώτη στιγμή αλλά σταδιακά και με απορρόφηση των ποσοστών των εκπτώσεων των συμβασιοποιημένων έργων». Με απλά λόγια, η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Θεσσαλίας ομολογεί ότι τα κονδύλια για την αποκατάσταση των ζημιών από τον Ιανό καθυστέρησαν.
Πράγματι, όπως προκύπτει από μια απλή αναζήτηση στη Διαύγεια, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφάσισε μόλις τον Ιανουάριο του 2023 να διατεθούν 25 εκατ. ευρώ στην Περιφέρεια Θεσσαλίας για την υλοποίηση μιας σειράς από έργα σχετικά με την αποκατάσταση ζημιών που είχαν προκληθεί από τον Ιανό αλλά και για καθαρισμούς των ποταμών Ενιπέα και Πηνειού. Είχε προηγηθεί σχετική εισήγηση της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής προς τον υπουργό και τον υφυπουργό Ανάπτυξης μόλις λίγες μέρες πριν και συγκεκριμένα στις 9 Ιανουαρίου 2023.
«Χωρίς την απαιτούμενη αντιπλημμυρική προστασία»
Στην ίδια απόφαση αναφέρεται και κάτι ακόμη: η περιοχή της Καρδίτσας εξακολουθεί να «αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα», τα οποία μεταξύ άλλων δεν παρέχουν «την απαιτούμενη αντιπλημμυρική προστασία».
«Η ιδιαίτερα εκτεταμένη έκταση των ζημιών στην ΠΕ Καρδίτσας η οποία παρά το γεγονός ότι η Υπηρεσία μας έχει εκτελέσει μέχρι σήμερα ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό μελετών και έργων αποκατάστασης (άνω των 70) εξακολουθεί να έχει μεγάλα προβλήματα, τα οποία αφενός εμποδίζουν την ασφαλή διέλευση των κατοίκων της περιοχής και αφετέρου δεν παρέχουν την απαιτούμενη αντιπλημμυρική προστασία. Για τον λόγο αυτό άλλωστε το μεγαλύτερο τμήμα της ΠΕ Καρδίτσας εξακολουθεί να βρίσκεται υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης» τονίζεται χαρακτηριστικά.
Μάλιστα στο ίδιο έγγραφο η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Θεσσαλίας έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για τον επερχόμενο χειμώνα. Σύμφωνα με όσα υπογραμμίζονται, «υπάρχει μεγάλη ανάγκη να ολοκληρωθούν οι μελέτες και να ωριμάσουν τα απαιτούμενα έργα πριν από την έλευση του επόμενου χειμώνα». Αυτό κρίνεται απαραίτητο «προκειμένου να εξασφαλιστεί το απαιτούμενο επίπεδο ασφαλείας τόσο στην κυκλοφορία των οχημάτων όσο και στη διαχείριση των υδάτων». Δηλαδή μήνες τώρα οι αρμόδιοι στην Περιφέρεια Θεσσαλίας έβλεπαν ότι οι πολίτες της Θεσσαλίας ήταν απροστάτευτοι απέναντι σε μια νέα καταστροφή. Κάτι που επαληθεύτηκε τραγικά με την κακοκαιρία Ντάνιελ.
«Δεν φταίμε για την καθυστέρηση»
Μπροστά στο ενδεχόμενο να επαναληφθεί η κακοκαιρία και να σημειωθούν εκτεταμένες καταστροφές η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Θεσσαλίας είχε φροντίσει να νίψει τας χείρας της. «Το γεγονός ότι η ανωτέρω ανάγκη αφενός οφείλεται σε γεγονός απρόβλεπτο για την Αναθέτουσα Αρχή και δεν είναι δυνατή η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοικτές, κλειστές ή με διαπραγμάτευση διαδικασίες με δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, αφετέρου σε καμία περίπτωση δεν απορρέει από ευθύνη της Αναθέτουσας Αρχής» επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Τελικά η Οικονομική Επιτροπή ενέκρινε «την προσφυγή στη διαδικασία με περιορισμένο αριθμό οικονομικών φορέων χωρίς προηγούμενη δημοσίευση για την επιλογή αναδόχων» σε μια σειρά από υποέργα για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών που προκλήθηκαν από τον Ιανό. Επρόκειτο για μια σειρά από έργα ύψους 1,2 εκατ. ευρώ, όπως για παράδειγμα η μελέτη γέφυρας Ελληνόκαστρου, η μελέτη γεφυρών Κοσκινά και Μακρυχωρίου, η μελέτη για την αντιπλημμυρική προστασία των οικισμών Καρποχωρίου, Αγίου Θεοδώρου και Γουργοβιτών Καρδίτσας κ.λπ.
Ανύπαρκτο το πληροφοριακό σύστημα προειδοποίησης
Την ίδια ώρα σοβαρά ερωτήματα εγείρονται σχετικά με το ποιες ενέργειες έχει κάνει τα τελευταία χρόνια η Περιφέρεια Θεσσαλίας για την εγκατάσταση πληροφοριακού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και καταγραφής πλημμυρών (European Flood Awareness System – EFAS). Το EFAS είναι πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «για την ενίσχυση της ετοιμότητας για πλημμύρες σε όλη την Ευρώπη», όπως αναφέρεται στη σχετική ιστοσελίδα.
Το EFAS αποστέλλει προειδοποιήσεις για ξαφνικές πλημμύρες τουλάχιστον 48 ώρες πριν από την εκδήλωση των φαινομένων. Πρόκειται στην ουσία για σύστημα αντίστοιχο με αυτό του 112 που χρησιμοποιείται ευρέως για εκκενώσεις, εξειδικευμένο όμως σε πλημμυρικά φαινόμενα. Στο εξωτερικό ήδη χρησιμοποιείται σε μια σειρά από χώρες, όπως οι Γερμανία, Αυστρία, Τσεχία, Ουγγαρία κ.ά.
Στη χώρα μας έχουν προχωρήσει οι διαδικασίες για την εκπόνηση του έργου παροχής υπηρεσιών «Πληροφοριακό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών (ΣΕΠΠ) στη λεκάνη απορροής π. Εβρου/Μαρίτσα». Το έργο συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ και από τους εθνικούς πόρους των συμμετεχουσών χωρών.
Σε αντίστοιχες κινήσεις έχει προχωρήσει και η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Συγκεκριμένα, τον περασμένο Αύγουστο προκήρυξε διαγωνισμό για την «Εγκατάσταση Δικτύου Υδρομετεωρολογικών Σταθμών για την Εγκαιρη Προειδοποίηση Πλημμυρικών Φαινομένων». Με το έργο αυτό στην ουσία πρόκειται να εγκατασταθεί ένα δίκτυο «υδρομετεωρολογικών σταθμών σε κατάλληλα επιλεγμένα σημεία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, με σκοπό την παρακολούθηση μετρήσεων σχετικών με ύδατα και με τις μετεωρολογικές συνθήκες, σε πραγματικό χρόνο, για την πρόληψη, την έγκαιρη προετοιμασία και την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων». Είναι ερώτημα τι έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση από την Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Γνώριζαν από το 2018 για τον κίνδυνο καταστροφών
Την ίδια ώρα, εντυπωσιακά είναι όσα μετέδωσε το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του –φιλοκυβερνητικού– τηλεοπτικού σταθμού Σκάι σχετικά με έκθεση που είχε στη διάθεσή της η πολιτεία από το 2018 με μοντέλα που προέβλεπαν τους κινδύνους πλημμύρας στον Θεσσαλικό Κάμπο. Ειδικότερα, το 2018 καταρτίστηκε το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας. Προέβλεπε 26 μέτρα, τα οποία είχαν σχεδιαστεί με βάση κάποια σενάρια. Σε ό,τι αφορά τη Θεσσαλία, τα σενάρια προέβλεπαν υπερχείλιση κεντρικής κοίτης του ποταμού Πηνειού και δώδεκα παραποτάμων.
Σε αυτή την περίπτωση θα καλύπτονταν με νερό οικισμοί και καλλιέργειες σε Παλαμά, Αστρίτσα, Μεταμόρφωση, Βλοχό και η πόλη της Λάρισας.
Το 2022 εκπονήθηκε η πρώτη έκθεση αξιολόγησης σχετικά με το τι είχε συμβεί. Η έκθεση ήταν αποκαρδιωτική. Από τα 26 μέτρα κανένα δεν είχε υλοποιηθεί. Μεταξύ αυτών το ΣΕΠΠ, ο ταμιευτήρας νερού στη Λάρισα, το Εθνικό Μητρώο Πλημμυρικών Συμβάντων, για την υλοποίηση του οποίου έγινε προκήρυξη διαγωνισμού συμβούλου μόλις το 2023, και το δίκτυο συλλογής μετεωρολογικών δεδομένων. Είναι άλλη μια απόδειξη ότι χρόνια τώρα, και ειδικά από το 2020 και μετά, οι αρμόδιοι παραπλανούσαν συνειδητά τους πολίτες με έργα βιτρίνας, που καμία προστασία δεν παρείχαν, όπως αποδείχτηκε με εφιαλτικό τρόπο κατά την κακοκαιρία Ντάνιελ.
Με την απόφασή της η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Θεσσαλίας ομολογεί ότι δεν αντιμετωπίστηκαν οι συνέπειες από την επέλαση του Ιανού το 2020 και ότι μέχρι 31 Μαρτίου 2023 «δεν κατέστη δυνατή η πλήρης ολοκλήρωση των αποκαταστάσεων», επικαλούμενη «διάφορους παράγοντες», όπως είναι η υποστελέχωση της περιφέρειας από μηχανικούς και η μη διάθεση των απαιτούμενων πιστώσεων
