«Υστερα από τρία φτωχά σε βροχοπτώσεις έτη (2021, 2022, 2023) ο υπουργός τώρα, το 2024, μιλάει για τις δέουσες διαδικασίες για να προλάβουμε το κακό. Ηδη θα έπρεπε να είχαν ξεκινήσει τα έργα όταν ζούμε συνθήκες όπως αυτές φέτος. Πολύ αργά και λίγο ασχολήθηκαν με το πρόβλημα, για το οποίο είχαν λάβει προειδοποιήσεις από το κλίμα. Θα μπορούσαν να ασχοληθούν με το νερό αντί να προσπαθήσουν την ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ, την οποία ευτυχώς μπλόκαρε το Συμβούλιο της Επικρατείας τον Μάρτιο του 2023».
Τα λόγια του Ηλία Κορλού, προέδρου του Επιστημονικού Συλλόγου Εργαζομένων της ΕΥΔΑΠ, αποκαλύπτουν την περίσσια υποκρισία που κρύβεται πίσω από τα μέτρα Σκυλακάκη για τη λειψυδρία που πλήττει τη χώρα. Ενάμιση χρόνο μετά το χαστούκι του ΣτΕ για την ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ, εν καιρώ λειψυδρίας η κυβέρνηση ανακοινώνει συγχωνεύσεις των κλονισμένων από τις αυξήσεις του ρεύματος δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), χωρίς καν να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές ιδιαιτερότητες, για να στρώσουν τον δρόμο στην ιδιωτικοποίησή τους, όπως σημειώνουν οι ειδικοί. Παράλληλα θα επαναφέρει ακόμη ένα μέτρο από τον Μάιο του 1990, όταν επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη η τιμή του νερού της ΕΥΔΑΠ αυξήθηκε έως 338%. Ο υιός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι «το μάξιμουμ το οποίο συζητάμε είναι αύξηση στα όρια του πληθωρισμού», όταν αντίστοιχες καθησυχαστικές δηλώσεις είχαν ακουστεί και για το ρεύμα.
Επιστήμονες και ειδικοί που μίλησαν στο Documento έκριναν ότι αυτά τα μέτρα δεν θα αποδώσουν. Ειδικά για την επαρχία τονίζουν πως πρέπει να λυθεί ο γόρδιος δεσμών των χρεών ακόμη και υγιών ΔΕΥΑ που εκτοξεύτηκαν από τις τιμές του ρεύματος. Τα «θα» του υπουργείου Ενέργειας για διακανονισμό του 75% των χρεών τους εντείνουν την αγωνία ειδικά στις νησιωτικές περιοχές που δοκιμάστηκαν το φετινό καλοκαίρι και στράφηκαν στην αφαλάτωση που απαιτεί ρεύμα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Σύρος, η ΔΕΥΑ της οποίας ήταν υγιής, πλεονασματική (με 1 εκατ. ευρώ στα ταμεία της), ανταποδοτική και κοινωφελής επιχείρηση ειδικού σκοπού. Οι ληστρικές αυξήσεις στο ρεύμα εκτίναξαν τα χρέη της, με τον Δήμο Ερμούπολης να προσπαθεί να μη μετακυλήσει το κόστος στους πολίτες.
Μιλώντας στο Documento ο Ευάγγελος Χαλκιάς, πρόεδρος της ΔΕΥΑ Σύρου, σημειώνει: «Ακόμη περιμένουμε να βγει το νομοσχέδιο για να το διαβάσουμε. Ολες οι ΔΕΥΑ έχουν αντιδράσει στο ζήτημα των συγχωνεύσεων. Οι ΔΕΥΑ είναι πολύ ευαίσθητος τομέας σε κάθε νησί και θα πρέπει να το έχουν υπόψη αυτοί που θα συντάξουν το νομοσχέδιο. Αν γίνουν συγχωνεύσεις και δεν πετύχουν, τότε η ευθύνη θα πέσει αποκλειστικά στις ΔΕΥΑ και στους δημάρχους ενώ θα τις έχει πραγματοποιήσει το κεντρικό κράτος. Εχουμε τεράστιες απώλειες στα δίκτυα, όπως σε άλλα νησιά που χάνεται το 60% του νερού. Αν και έχουμε εισπραξιμότητα 95%, πλέον με τα χρέη των 5 εκατ. ευρώ από το ρεύμα έχουμε γονατίσει. Θέλουμε απαντήσεις σοβαρές ειδικά ως προς το ρεύμα των αφαλατώσεων για να μπορέσουμε να ανακάμψουμε».
Αύξηση ως δικαιολογία για εισπράξεις
Η ιδέα και μόνο της αύξησης της τιμής του νερού τρομάζει τον μέσο πολίτη, που βλέπει παράλογες τιμές στους λογαριασμούς ρεύματος. Η κυβέρνηση μέσω της αύξησης προσδοκά τη μείωση της χρήσης του νερού. Από την άλλη όμως έχουν απώλειες τα πεπαλαιωμένα δίκτυα ύδρευσης στην επαρχία καθώς χρήζουν επισκευών, ενώ πισίνες κατακλύζουν τα νησιά – στην Πάρο έχουν καταγραφεί 1.200.
Στο ερώτημα πώς οι αυξήσεις μειώνουν την κατανάλωση του νερού ο Ηλ. Κορλός εξηγεί ότι είναι αδύνατο οι πάγιες ανάγκες των νοικοκυριών να μπουν στη ζυγαριά της εξοικονόμησης που επικαλείται ο υπουργός Θεόδωρος Σκυλακάκης: «Οι νόμοι της οικονομίας λένε ότι όταν ανεβάζεις την τιμή ενός αγαθού περιμένεις τη μείωση της κατανάλωσής του. Λειτουργεί όμως αυτό πραγματικά στην περίπτωση του νερού; Το 93% των καταναλωτών χρησιμοποιεί μέχρι 60 κυβικά νερού (60.000 λίτρα) και από αυτά να έχουμε και καταναλώσεις μικρότερες και από 20, 30 ή και 40 κυβικά νερού. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια ανελαστική ποσότητα που είναι απαραίτητη για να λειτουργήσει ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση. Οσο κι αν αυξήσουμε την τιμή, δεν πρόκειται να μειωθεί η κατανάλωση. Ο στόχος τους ήταν να αυξήσουν την τιμή, αυτή ήταν η δικαιολογία προκειμένου οι καταναλωτές να περιορίσουν την κατανάλωση και να συμβάλουν με αυτό τον τρόπο στο να κερδίσουν χρόνο μέχρι να γίνουν τα έργα. Ως σύλλογος επιστημονικού προσωπικού πιστεύουμε πως δεν μπορεί να επιτευχθεί γιατί η ποσότητα στην συντριπτική πλειονότητα των καταναλωτών είναι τέτοια που δεν επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι αν αυξηθεί η τιμή, θα μειωθεί η κατανάλωση. Το μέτρο αυτό θα είναι οριζόντιο και καθαρά θα έχει στόχο να μαζέψει χρήματα και τίποτε παραπάνω».
Υποστελέχωση, συγχώνευση και μετά… ιδιώτες
Το μπλόκο του ΣτΕ μπορεί να έσωσε τον δημόσιο χαρακτήρα της ΕΥΔΑΠ, όμως «η απόφαση του ΣτΕ για τις ΔΕΥΑ αφορά μόνο την ΕΥΔΑΠ και την Αττική» σημειώνει ο Βασίλης Λύκος, διδάκτωρ Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης του Πανεπιστημίου Κρήτης και περιφερειακός σύμβουλος Στερεάς Ελλάδας. Ηδη το υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε τη δημιουργία της ΕΥΔΑΠ Νήσων για την επίμαχη περιοχή των Κυκλάδων και τις συγχωνεύσεις των ΔΕΥΑ ανά νομό, εγχείρημα όμως που βρίσκει απέναντι τους επιστήμονες.
Ο Β. Λύκος εξηγεί στο Documento: «Ενα καλό παράδειγμα είναι ο Οργανισμός Υδροδότησης στη Θεσσαλία. Ουσιαστικά κάνουν ανώνυμες εταιρείες τις ΔΕΥΑ του νομού χωρίς να ξέρουμε τι θα απογίνουν οι υπάλληλοι, με ό,τι σημαίνει αυτό. Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας βλέπω μια επέλαση ιδιωτών στο νερό. Στην Περιβαλλοντολογική Επιτροπή, στην οποία είμαι μέλος, σε κάθε συνεδρίαση δεχόμαστε χιλιάδες αιτήσεις ιδιωτών που θέλουν να πάρουν τα νερά της Παύλιανης στη Φθιώτιδα. Τα δίκτυα είναι απαρχαιωμένα. Δεν έχουν επενδυθεί χρήματα εδώ και πέντε με δέκα χρόνια. Οταν μπήκε η φωτιά στην Εύβοια, στις Πετριές υπήρξε επιφανειακός σωλήνας που κάηκε και δεν μπορούσαν οι Πετριές και άλλα τόσα χωριά να υδροδοτηθούν. Τελευταία φορά που μπορεί να έγιναν παρεμβάσεις ήταν περίπου στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Οικισμοί τουριστικοί, όπως το Αλιβέρι, οι Πετριές, οι Αγιοι Απόστολοι κ.ά., είχαν νερό ανά τρεις μέρες φέτος το καλοκαίρι. Υπάρχει ένα φράγμα στον Μανικιάτη ποταμό, αλλά το πρόβλημα είναι πως η ΔΕΥΑ είναι τραγικά υποστελεχωμένη, όπως και στην πλειονότητά τους αυτές της επαρχίας».
Την ανάγκη ουσιωδών υποδομών και για τη συγκέντρωση του νερού επισημαίνει μιλώντας στο Documento και ο Λάζαρος Κυρίζογλου, πρόεδρος της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδος: «Η ΚΕΔΕ έχει εκφράσει τις θέσεις και τις απόψεις της για τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν δήμοι της χώρας σχετικά με τη λειψυδρία. Περίπου το 90% του νερού που καταναλώνεται χρησιμοποιείται για άρδευση και μόλις το 10% είναι το πόσιμο. Θεωρούμε αδιανόητο στην πατρίδα μας (συμβαίνει βέβαια λόγω της κλιματικής αλλαγής σε όλο τον κόσμο) όταν βρέχει υπερβολικά να πλημμυρίζουμε και να χάνονται τα νερά και όταν δεν βρέχει σε περιόδους ξηρασίας να μην επαρκεί το πόσιμο νερό. Κατά συνέπεια πρέπει να προχωρήσουμε ως χώρα σε κατασκευή φραγμάτων, λιμνοδεξαμενών, αλλά και σε αφαλατώσεις στα νησιά».
Ρυθμιστική αρχή για… αυξήσεις
Το υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε ότι θα διατεθούν συνολικά 250 εκατ. ευρώ στις 296 ΔΕΥΑ της χώρας και η Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων (ΡΑΥ) θα ελέγχει πώς τιμολογούν το νερό. Οπως δήλωσε ο Θόδ. Σκυλακάκης στη συνέντευξη Τύπου της 12ης Σεπτεμβρίου: «Εκεί που είχαν τεράστια χρέη, ξαφνικά θα βρεθούν σε πολύ καλύτερη βιωσιμότητα. Προσέξτε, δεν μπορώ να πω ένας ένας πάροχος από τους 296 παρόχους όταν θα περάσουν από τη ΡΑΥ πώς θα τους κρίνει και πώς θα τους βρει, αλλά η μέση τιμή του νερού από την ώρα που βάζουμε εμείς ένα τεράστιο ποσό για να ελαφρύνουμε όλους αυτούς τους παρόχους προφανώς δεν έχει κανένα λόγο να αυξηθεί. Εχει λόγο –κατά μέσο όρο– μάλλον να μειωθεί παρά να αυξηθεί».
Εντελώς αντισυνταγματική κρίνει τη σύσταση της ΡΑΥ ο Ηλ. Κόρλος και εξηγεί μιλώντας στο Documento ότι η κυβέρνηση επιθυμεί να αποτινάξει το πολιτικό κόστος των αυξήσεων: «Οταν προσπάθησε να φτιάξει αυτή την αρχή εμείς κάναμε κινητοποιήσεις και μιλήσαμε στη Βουλή ως θεσμικοί φορείς. Το βασικό μας επιχείρημα είναι ότι βάσει του ΣτΕ αυτή η ΡΑΥ είναι αντισυνταγματική. Είναι κοινωνικό αγαθό το νερό, προστατεύεται από το κράτος. Το ίδιο έκαναν στο ρεύμα και είδατε τα αποτελέσματα. Από τότε δεν τη στελέχωσαν και δεν έχουν κάνει τίποτε. Τώρα προσπαθούν να τοποθετήσουν άτομα εκεί για να αναλάβουν το κομμάτι του νερού. Το εγχείρημα των συγχωνεύσεων δεν θα βγει, διότι δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε νομού και του δικτύου, που μπορεί να είναι πολύ διαφορετικές.
Αν δεν γίνουν μεγάλες επενδύσεις, δεν θα σταθούν όρθιες οι ΔΕΥΑ όταν μεγάλο ποσοστό νερού χάνεται σε δίκτυα στην επαρχία. Μόλις η εκάστοτε εταιρεία τα βρει δύσκολα θα αρχίσει να εκχωρεί δικαιώματα σε ιδιώτες και μπορεί να χρειαστεί δάνεια, με ό,τι συνεπάγεται αυτό σε όλα τα επίπεδα για τους εργαζόμενούς της και το νερό».
«Αντιεπιστημονικές» χαρακτηρίζει τις συγχωνεύσεις των ΔΕΥΑ και ο Β. Λύκος, διότι «είναι σαν να μην έχεις πλήρη γνώση για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημά μας».
Γιατί αλλάζει ραγδαία ο κύκλος του νερού
Πέρα από τα μέτρα της κυβέρνησης, οι πυρκαγιές, η αλλαγή του κλίματος και οι ανεμογεννήτριες συμβάλλουν έντονα και στη διαταραχή του κύκλου του νερού. Επί της ουσίας ύστερα από τέσσερα καυτά καλοκαίρια και ειδικά σε περιοχές όπως η Στερεά Ελλάδα, όπου οι ανεμογεννήτριες κυριαρχούν, ο κύκλος του νερού αντιμετωπίζει προβλήματα. Το φαινόμενο εξηγεί στο Documento ο Β. Λύκος: «Υπάρχει επέλαση φωτοβολταϊκών και ανεμογεννητριών σε περιοχές όπως η Βοιωτία. Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι η παρουσία τους καθιστά αδύνατο στον πρωινό δρόσο, δηλαδή την πρωινή υγρασία, να καθιζήσει και εξαιτίας αυτού δεν έχουμε εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων. Σε συνδυασμό με τις φωτιές και την απώλεια πρασίνου μειώνεται σημαντικά το ποσό του νερού των υπόγειων υδροφοριών». Και καταλήγει σημειώνοντας για την κλιματική κρίση: «Οταν έχεις διαταράξει ένα ολόκληρο οικοσύστημα δεν γίνεται να το έχεις όπως το θες εσύ. Κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό. Ολοι μιλούν για κλιματική αλλαγή, όμως κανείς δεν κάνει λόγο για αποδασοποίηση, ερημοποίηση, που υπάρχουν ως δείκτες από την ΕΕ σε σχέση με τους στόχους για το περιβάλλον του 2030».
Διαβάστε επίσης
Πακιστανός μετανάστης νεκρός ύστερα από άγριο ξυλοδαρμό στο ΑΤ Αγίου Παντελεήμονα – Εικόνες-σοκ
ΣΥΡΙΖΑ για θάνατο μετανάστη στο ΑΤ Αγίου Παντελεήμονα: «Να διερευνηθεί πιθανό ρατσιστικό κίνητρο»