Λίγα τηλεσκόπια στον κόσμο – ίσως κανένα- είναι τόσο γνωστά όσο το γιγάντιο αμερικανικό ραδιοτηλεσκόπιο Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο, με το τεράστιο «πιάτο» που έχει διάμετρο 305 μέτρα.
Από το 1964 που λειτούργησε, έως σήμερα, έχει κάνει αμέτρητες αστρονομικές ανακαλύψεις, έχει βοηθήσει να εντοπισθούν δυνητικά απειλητικοί για τη Γη αστεροειδείς και επιπλέον έχει…. πρωταγωνιστήσει στις κινηματογραφικές ταινίες «Επαφές» με την Τζόντι Φόστερ και «Επιχείρηση Χρυσά Μάτια» με τον Τζέημς Μποντ (Πιρς Μπρόσναν).
Παρόλη όμως αυτή την πλούσια «καριέρα», το τηλεσκόπιο απειλείται πλέον σοβαρά με κλείσιμο λόγω έλλειψης επαρκούς χρηματοδότησης που θα εξασφαλίσει τη λειτουργία του. Οι αμερικανικοί επιστημονικοί φορείς που το έχουν υπό την διαχείρισή τους, έχουν υποχρεωθεί σε περικοπές του προϋπολογισμού τους και ένα από τα θύματα των περικοπών μπορεί να είναι το Αρεσίμπο, που βρίσκεται στη σχετική λίστα, σύμφωνα με τη βρετανική «Γκάρντιαν».
Το ετήσιο λειτουργικό κόστος του Αρεσίμπο φθάνει περίπου τα 12 εκατομμύρια δολάρια και σήμερα καλύπτεται κατά 8 εκατ. δολάρια από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (NSF) των ΗΠΑ και κατά 4 εκατ. δολάρια από την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA). Το NSF χρησιμοποιεί το τεράστιο ραδιοτηλεσκόπιο για αστρονομική έρευνα, ενώ η NASA για αναζήτηση κοντινών αστεροειδών.
Το NSF έχει πρόβλημα να συνεχίσει τη χρηματοδότηση του Αρεσίμπο, ενώ η NASA δεν έχει αντίρρηση, αρκεί να μη βάλει παραπάνω χρήματα. Το NSF, που έχει περιορισμένο προϋπολογισμό, βρίσκεται σε δίλημμα, επειδή καλείται να χρηματοδοτήσει νέα τηλεσκόπια, όπως το “Large Synoptic Survey Telescope” στη Χιλή, οπότε αναγκαστικά πρέπει να στρέψει τα χρήματα του Αρεσίμπο σε ένα πιο σύγχρονο τηλεσκόπιο.
Ανάμεσα στις επιλογές που εξετάζονται, είναι να βρεθεί ένας άλλος χρηματοδότης, να μετατραπεί το Αρεσίμπο σε μουσείο και εκπαιδευτικό κέντρο, να μπει στη…ναφθαλίνη ή να καταστραφεί τελείως με εκρηκτικά. Προς το παρόν, έχουν αποτύχει οι προσπάθειες εξεύρεσης εναλλακτικού χρηματοδότη. Η τελική απόφαση του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών για το μέλλον του τηλεσκοπίου αναμένεται το Μάιο.
Το Αρεσίμπο ήταν το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο έως το 2016, όταν τέθηκε σε λειτουργία το κινεζικό FAST με «πιάτο» διαμέτρου 500 μέτρων. Και τα δύο, λόγω του μεγέθους τους, είναι κατασκευασμένα μέσα σε κοιλότητες του εδάφους και όχι πάνω από αυτό, αλλιώς δεν θα ήταν δυνατό να κατασκευασθούν τόσο μεγάλα πιάτα-κεραίες που συλλέγουν ραδιοκύματα από το σύμπαν.
Μεταξύ άλλων, το 1974 το Αρεσίμπο χρησιμοποιήθηκε για να σταλεί στο αστρικό σμήνος Μ13 ένα ραδιοσήμα με βασικές πληροφορίες για την ανθρωπότητα, με την ελπίδα ότι κάποιοι νοήμονες εξωγήινοι θα το βρουν (προς το παρόν δεν έχουμε κάποια απάντηση – ίσως και καλύτερα…).
