Μία από τις 29 προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας αν και θεωρητικά βρίσκεται υπό καθεστώς αυστηρής νομοθεσίας, εν τούτοις έχει μείνει έρμαιο στα συμφέροντα καταπατητών, εργολάβων, λαθροκυνηγών και λαθροϋλοτόμων.
Σε πάρκο αυθαιρεσίας και παρανομίας τείνει να μετατραπεί τα τελευταία χρόνια το Εθνικό Πάρκο Κοτυχίου – Στροφυλιάς, με την πολιτεία να είναι απλός παρατηρητής. Η περιοχή μοναδικής φυσικής ομορφιάς και περιβαλλοντικής αξίας, με απέραντους υγροτόπους, λιμνοθάλασσες και σπάνια δάση εκτείνεται σε μήκος 22 χιλιομέτρων στην ακτογραμμή των νομών Ηλείας και Αχαΐας, στους Δήμους Ανδραβίδας-Κυλλήνης και Δυτικής Αχαΐας.
Η περιοχή αποτελεί επίσημα υγρότοπο διεθνούς σημασίας από το 1975, σύμφωνα με τη Σύμβαση Ramsar (1971), έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, το 2009 χαρακτηρίστηκε εθνικό πάρκο και τμήμα της αποτελεί καταφύγιο άγριας ζωής. Λόγω της εξαιρετικής της σημασίας αποτελεί μία από τις 29 προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας για, τις οποίες έχει συσταθεί φορέας διαχείρισης με τον νόμο 3044/2002.
Πρόκειται για μοναδικό οικοσύστημα υδάτων, δάσους και αμμόλοφων, μέσα στο οποίο ζουν και βρίσκουν καταφύγιο δεκάδες είδη πουλιών, ζώων και ερπετών. Ο κύριος όγκος των νερών δημιουργεί τις λιμνοθάλασσες Κοτύχι, Πρόκοπος και Αραξος (ή Πάπα), το έλος Λάμια, τις Αλυκές Λεχαινών και μικρότερες λίμνες, εποχικά γλυκά ή αλμυρά έλη και νερόλακκους σε ξέφωτα του δάσους. Το μέρος αποτελεί χώρο υψηλής βιοποικιλότητας και στάθμευσης, διαμονής και αναπαραγωγής δεκάδων ειδών πτηνών, πολλά από τα οποία είναι μεταναστευτικά.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες αναπτύχθηκε το μεγαλύτερο και ωραιότερο δάσος κουκουναριάς στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, που εκτός της μοναδικής του ομορφιάς αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας, ιδιαίτερα προστατευόμενο και μάλιστα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Προστασία μόνο στα χαρτιά!
Θεωρητικά το μέρος προστατεύεται πολύ αυστηρά από την ισχύουσα νομοθεσία. Δυστυχώς όμως αυτό ισχύει μόνο στα χαρτιά, καθώς ολόκληρη η περιοχή αποτελεί τις τελευταίες δεκαετίες μόνιμο πεδίο παράνομης και προκλητικής δραστηριότητας καταπατητών, λαθροϋλοτόμων και λαθροκυνηγών. Επίσης, μεγάλα κομμάτια εκχερσωμένου δάσους που βρίσκονται δίπλα στη θάλασσα έχουν μπει στο στόχαστρο ισχυρών οικονομικών παραγόντων, πολυεθνικών και offshore εταιρειών με έδρα τον Παναμά! Επιδιώκουν επί χρόνια με παρεμβάσεις στις εκάστοτε κυβερνήσεις να αλλάξουν τους αυστηρούς όρους δόμησης, με σκοπό την κατασκευή μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και γηπέδων γκολφ!
«Το Εθνικό Πάρκο Κοτυχίου – Στροφυλιάς όλα αυτά τα χρόνια δυστυχώς δεν κατάφερε να δικαιολογήσει τον πολλά υποσχόμενο τίτλο του. Η κυριαρχούσα αντίληψη στην τοπική κοινωνία είναι είτε αδιαφορία είτε υπονόμευση της ύπαρξής του. Βασική σε αυτό είναι η ευθύνη τόσο της πολιτείας όσο και της τοπικής αυτοδιοίκησης, που συνήθως κλείνουν το μάτι στους παράνομους, τους καταπατητές, στα μικρά και μεγάλα συμφέροντα που βλέπουν το εθνικό πάρκο σαν εμπόδιο στα σχέδιά τους. Ούτε ο φορέας διαχείρισης μπόρεσε να ξεφύγει από το γραφειοκρατικό και δημοσιοϋπαλληλικό πνεύμα που κυριαρχεί στη δημόσια διοίκηση» λένε στο Documento τα μέλη της Ενωσης Πολιτών για την Οικολογία και το Περιβάλλον Ηλείας (ΕΠΟΠ).
Τσιφλίκι και μπίζνα των λαθροθηρών
Η πιο σημαντική απειλή για την ορνιθοπανίδα της περιοχής είναι η λαθροθηρία, που παρατηρείται κυρίως στις λιμνοθάλασσες Πρόκοπος και Κοτύχι. Και στις δύο λιμνοθάλασσες απαγορεύεται αυστηρά με νόμο το κυνήγι καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και για όλα τα είδη των πουλιών, καθώς θέτει σε κίνδυνο τα χιλιάδες αποδημητικά πτηνά που χρησιμοποιούν κάθε χρόνο κυρίως τον χειμώνα τις δύο λιμνοθάλασσες για να τραφούν, να ξεκουραστούν και να φωλιάσουν.
Εκμεταλλευόμενοι όμως την αδυναμία 24ωρης επιτήρησης της περιοχής από το Δασαρχείο Αμαλιάδας, λόγω έλλειψης κονδυλίων, οχημάτων και προσωπικού, κατά τη χειμερινή περίοδο σχεδόν καθημερινά δεκάδες λαθροθήρες εισβάλλουν με μονόξυλα στις λιμνοθάλασσες και σκοτώνουν αδιακρίτως τα υδρόβια πουλιά. Από τη σφαγή των ανυπεράσπιστων αποδημητικών πτηνών δεν εξαιρούνται εκείνα που δεν τρώγονται, όπως οι κύκνοι, οι ερωδιοί και τα φλαμίνγκο, τα οποία αποτελούν κινητό στόχο για τους ασυνείδητους λαθροθήρες.
Μέλη τοπικών οικολογικών οργανώσεων καταγγέλλουν ότι πίσω από το παράνομο κυνήγι στις δύο λιμνοθάλασσες του εθνικού πάρκου κρύβονται μεταξύ άλλων και κυκλώματα λαθροθηρών που θησαυρίζουν πωλώντας τα σκοτωμένα υδρόβια πουλιά ως κυνήγι και εκλεκτό… μεζέ σε καταστήματα της Πάτρας και της ευρύτερης περιοχής.
Χαρακτηριστικό της ασυδοσίας που επικρατεί στην περιοχή αλλά και της αδυναμίας εποπτείας από τις αρμόδιες δασικές αρχές είναι η καταστροφή πριν από καιρό και στη συνέχεια η κλοπή των στύλων του Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) που είχαν τοποθετηθεί στην περιοχή Μετόχι, εντός του εθνικού πάρκου, έχοντας πάνω τους τεχνητές φωλιές πελαργών!
Ατιμωρησία σε δύο περιπτώσεις
Μέλη τοπικών οικολογικών οργανώσεων αλλά και στελέχη του φορέα διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Κοτυχίου – Στροφυλιάς καταγγέλλουν ότι λαθροϋλοτόμοι και λαθροθήρες αθωώνονται περιέργως από τα τοπικά δικαστήρια και αναφέρουν δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
Στη μία, πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, κατά τη διάρκεια περιπολίας και παρατήρησης της ορνιθοπανίδας στη λιμνοθάλασσα του Πρόκοπου ο επόπτης υπηρεσίας του φορέα διαχείρισης άκουσε πυροβολισμούς και εντόπισε με τα κιάλια του εντός της λίμνης τέσσερις λαθροκυνηγούς με γαΐτες και ένα φουσκωτό σκάφος να κυνηγούν παράνομα. Ενημέρωσε άμεσα τους δασοφύλακες βάρδιας του δασαρχείου, οι οποίοι συνέλαβαν επ’ αυτοφώρω τους λαθροκυνηγούς. Προχώρησαν σε μήνυση εναντίον τους, ενώ κατάσχεσαν το φουσκωτό σκάφος. Παρ’ όλα αυτά, στο δικαστήριο αθωώθηκαν διότι δεν βρέθηκαν στο σκάφος τους τα σκοτωμένα υδρόβια πουλιά!
Την ίδια χρονική περίοδο δασοφύλακες και υπάλληλοι του φορέα διαχείρισης συλλαμβάνουν επ’ αυτοφώρω κάτοικο της περιοχής για παράνομη κοπή κουκουναριάς στη θέση Βαλόστανη. Οι δασοφύλακες κατέσχεσαν τα κομμένα ξύλα και μήνυσαν τον λαθροϋλοτόμο. Ομως στο δικαστήριο, κατά ανεξήγητο και προκλητικό τρόπο, ο δράστης αθωώνεται καθώς ο δικαστής επικαλέστηκε την ασάφεια… αποτύπωσης των ορίων των νομών Αχαΐας και Ηλείας, παρά τη λεπτομερή αναφορά του δασοφύλακα για δασικά όρια και για υλοτομία σε περίοδο απαγόρευσης της ξύλευσης και δη χλωρής κουκουναριάς.
«Τα παραπάνω κραυγαλέα περιστατικά δυσκολεύουν τη δουλειά των δασικών υπηρεσιών αλλά και των εποπτών του φορέα και αποθρασύνουν όσους θεωρούν τσιφλίκι τους την περιοχή και πράττουν αναλόγως» υποστηρίζουν τα μέλη της Οικολογικής Κίνησης Πάτρας (ΟΙΚΙΠΑ).
Το Εθνικό Πάρκο Κοτυχίου – Στροφυλιάς εκτός της λαθροθηρίας αντιμετωπίζει και έντονα προβλήματα υποβάθμισης των φυσικών του χαρακτηριστικών εξαιτίας ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που διενεργούνται ανεξέλεγκτα. Οπως οι καταπατήσεις, η ανεξέλεγκτη ρίψη απορριμμάτων, ο ευτροφισμών των καλαμιών στις λιμνοθάλασσες λόγω ρίψης τεράστιων ποσοτήτων λιπασμάτων μέσω των χειμάρρων από τις γύρω καλλιέργειες, η ρύπανση από τα φυτοφάρμακα και η κίνηση οχημάτων πάνω στην αμμολωρίδα όπου κάθε χρόνο εκατοντάδες θαλάσσιες χελώνες καρέτα-καρέτα βρίσκουν καταφύγιο για να γεννήσουν.
Τα «αμαρτωλά» Σαμαραίικα στο δάσος της Στροφυλιάς
Στο φημισμένο δάσος της Στροφυλιάς, εμβαδού περίπου 22.000 στρεμμάτων, και εντός του τμήματος που διακατέχεται από τη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, στη θέση Σαμαραίικα, έχει κατά καιρούς εκχερσωθεί και καταπατηθεί από διαφόρους κατοίκους της περιοχής, κυρίως κτηνοτρόφους της Μανωλάδας, μια έκταση 803.590,65 τ.μ. η οποία έχει κηρυχθεί αναδασωτέα με δύο αποφάσεις των αρμόδιων δασικών αρχών Πατρών, οι οποίες και ισχύουν μέχρι σήμερα. Μάλιστα, για την έκταση 552.631,86 τ.μ. έχουν εκδοθεί και αποφάσεις του ΣτΕ (3389/2007 και 2474/2009) του 5ου Τμήματος που την επικυρώνουν.
Όμως οι καταπατητές εξακολουθούν να τις καλλιεργούν παράνομα. Το περίεργο είναι ότι σε πιλοτική κτηματογράφηση από το Εθνικό Κτηματολόγιο υποδείχθηκε η περιοχή, λανθασμένα, ως ανήκουσα στην Κοινότητα Μανωλάδας και δηλώθηκε από τους καταπατητές ως ιδιοκτησία τους, με απολύτως άκυρους τίτλους, αλλά το δημόσιο μέχρι σήμερα δεν έχει κάνει τις σχετικές αγωγές για την ακύρωσή τους.
Οπως λέει στο Documento ο δασολόγος Ηλίας Ντρες, μέλος της ΟΙΚΙΠΑ, κατά καιρούς οι δημόσιες υπηρεσίες του νομού Ηλείας (πλην Δασαρχείου Αμαλιάδος) έχουν θεωρήσει εσφαλμένα τις εκτάσεις ως εποικιστικές ή ως προερχόμενες εξ αναδασμού και ευρισκόμενες στην περιφέρεια της τέως Κοινότητας Μανωλάδας Ηλείας.
Η «αμαρτωλή» και καταπατημένη περιοχή Σαμαραίικα, όπως λέει ο κ. Ντρες, εμπίπτει στα όρια της Κοινότητας Μετοχίου Αχαΐας (εντός του δάσους Στροφυλιάς – Ιεράς Μονής Μεγάλου Σπηλαίου). Τα όρια αυτά με την αριθ. 2/1982 απόφαση της Επιτροπής Ορίων, που είχε συγκροτήσει η Νομαρχία Ηλείας, τροποποιήθηκαν και περιέλαβαν ως περιοχή της Κοινότητας Μανωλάδας τα Σαμαραίικα. Η Κοινότητα Μετοχίου προσέφυγε στο Διοικητικό Δικαστήριο Ορίων κατά της 2/1982 αποφάσεως, το οποίο με την 1/1984 απόφασή του ακύρωσε την 2/1982 και τα Σαμαραίικα επανήλθαν στην περιοχή της τότε Κοινότητας Μετοχίου.
Ομως πρόσφατα ο γενικός γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου – Δυτικής Ελλάδος και Ιονίου, με το υπ. αριθ. 68763/2769/29.07.2015 έγγραφό του, μη λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω αποφάσεις ορίων, πληροφορεί τον δήμαρχο Ανδραβίδας – Κυλλήνης ότι «ο οικισμός Σαμαραίικα βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων του σημερινού Καλλικρατικού Δήμου Ανδραβίδας – Κυλλήνης και ορθά ασκεί τις εκ του νόμου αρμοδιότητες εντός των ορίων του δήμου σας».
«Η ενέργεια αυτή του γγ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ισοδυναμεί με διαπιστωτική πράξη και είναι τελείως παράνομη. Σχετική καταγγελία μας στον γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, με την αριθ. 96/10.12.2016 αναφορά μας, που συνοδεύεται από 39 έγγραφα τα οποία αποδεικνύουν την παρανομία του ως άνω γενικού γραμματέα, τέθηκε στο αρχείο χωρίς να μας κοινοποιήσουν την απόφαση αρχειοθέτησης. Το ίδιο έγινε και με την υπ. αριθ.4/01.02.2017 αναφορά μας προς τον γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, με εννέα συνημμένα έγγραφα, όταν το ΥΠΕΝ – Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού περιέλαβε τη θέση Σαμαραίικα ως θεσμοθετημένο οικισμό Μανωλάδας Ηλείας στη μελέτη “Μορφολογικοί Κανόνες Δόμησης Οικισμών των Περιφερειακών Ενοτήτων Αχαΐας και Ηλείας”, ενώ είναι γνωστό ότι η υπ’ αριθ. οικ. 2701/21.07.1988 (ΦΕΚ 570Δ) είχε ανακληθεί από τον ίδιο με την υπ’ αριθ. οικ.1777/12.06.1990» σημειώνει ο κ. Ντρες.