Τις ευθύνες της πολιτείας αποκαλύπτει η αποχή ενός μηνός των απλήρωτων τα τελευταία τρία χρόνια δικηγόρων που εργάστηκαν για την εκπροσώπηση στα δικαστήρια αδύναμων πολιτών
Την ώρα που η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας προσλαμβάνει σχεδόν κάθε εξάμηνο από 1.000 ειδικούς φρουρούς προς στελέχωση της ΕΛΑΣ έχει αφήσει υποστελεχωμένο και στο έλεός του το Ταμείο Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτιρίων (ΤΑΧΔΙΚ), το οποίο από το 2012 καταβάλλει τις αμοιβές των δικηγόρων που προσφέρουν υπηρεσίες στο πλαίσιο του συστήματος νομικής βοήθειας.
Πρόκειται για ένα βαθιά κοινωνικό θεσμό που αφορά χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι αδυνατούν να πληρώσουν από την τσέπη τους δικηγόρο και λόγω της οικονομικής κατάστασης στη χώρα ο αριθμός τους αυξάνεται καθημερινά, με το όριο εισοδήματος να έχει ανέβει από τα 9.500 ευρώ τον χρόνο στα 12.500 ευρώ. Η παροχή νομικής βοήθειας αφορά υποθέσεις ποινικού, αστικού και εμπορικού δικαίου σε δικαστικές διαδικασίες κάθε βαθμού.
Ποιο είναι όμως εν προκειμένω το αποτέλεσμα της υπολειτουργίας του ΤΑΧΔΙΚ;
• Οι δικαιούχοι δικηγόροι είναι απλήρωτοι για τρία ολόκληρα χρόνια, καθώς από τα τέλη του 2018 εκκρεμούν για εκκαθάριση 42.000 αιτήσεις για τα έτη 2019, 2020, 2021 και 2022. Μάλιστα το ποσό που έχει εγγραφεί στον σχετικό προϋπολογισμό ανέρχεται στα 288 εκατ. ευρώ. • Διαμαρτυρόμενοι, όπως είναι εύλογο, για την ασέβεια που δείχνει η πολιτεία τόσο προς το πρόσωπό τους όσο και προς τον ιερό αυτό θεσμό, αποφάσισαν να απέχουν από όλες τις υποθέσεις νομικής βοήθειας από τις 21 Νοεμβρίου, εξαιρουμένων των περιπτώσεων παραγραφών σε αστικές, ποινικές και διοικητικές υποθέσεις, συμπλήρωσης ανώτατου ορίου προσωρινής κράτησης και συνοδειών στις ποινικές υποθέσεις.
Το υπουργείο Δικαιοσύνης πετάει το μπαλάκι
Οπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, το ποσό για την πληρωμή των δικηγόρων υπάρχει αλλά… δεν υπάρχει κάποιος να τους πληρώσει (!), καθώς το ελάχιστο προσωπικό που έχει μείνει στο ΤΑΧΔΙΚ είναι πολύ δύσκολο να ανταποκριθεί στον όγκο της δουλειάς.
Από την πλευρά του ο αδρανής υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Τσιάρας πετάει το μπαλάκι στα υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομικών, υποστηρίζοντας ότι στηρίζει τα αιτήματα για άμεση έγκριση προσλήψεων στο ΤΑΧΔΙΚ, ωστόσο η κωλυσιεργία και η μη αντιμετώπιση του θέματος από το κράτος πλήττουν τον θεσμό στον πυρήνα του και, όπως καταγγέλλουν οι δικηγόροι, η κυβέρνηση κάνει κοινωνική πολιτική στις πλάτες τους.
Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί πως όλο αυτό συμβαίνει ενώ υπάρχουν ήδη τρεις νομοθετικές ρυθμίσεις για το ζήτημα, οι οποίες όμως δεν έδωσαν λύση στο πρόβλημα. Η πρώτη ρύθμιση προέβλεπε τη δυνατότητα μερικής αποπληρωμής των δικηγόρων, η δεύτερη να γίνει η εκκαθάριση των αποζημιώσεων από υπαλλήλους δικηγορικών συλλόγων ή δικηγόρους που θα σταλούν στο ΤΑΧΔΙΚ, ενώ με την τελευταία ζητείται από υπαλλήλους του υπουργείου Οικονομικών να μεταβούν εθελοντικά, με ένα μικρό επίδομα, για να εκκαθαρίσουν τις αιτήσεις, ωστόσο σύμφωνα με πληροφορίες η ανταπόκριση είναι εξαιρετικά μικρή.
Οι ίδιοι οι δικηγόροι έχουν προτείνει να αναλάβουν την εκκαθάριση υπάλληλοι των δικηγορικών συλλόγων, το κράτος μετά το πέρας της εκκαθάρισης να δίνει τα χρήματα στους συλλόγους κι εκείνοι με τη σειρά τους να πραγματοποιούν τις πληρωμές.
Αναφερόμενος στην άρνηση πληρωμών από την πλευρά της κυβέρνησης ο αντιπρόεδρος του ΔΣΑ Αλέξανδρος Μαντζούτσος, σε δήλωσή του στο Documento, κάνει λόγο για «ευθεία παραβίαση του δικαιώματος αποτελεσματικής πρόσβασης στη Δικαιοσύνη για τους συμπολίτες μας που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για την άσκησή του», ενώ ο Δημήτρης Αναστασόπουλος, σύμβουλος του ΔΣΑ, τονίζει πως «η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο Δικαιοσύνης οφείλουν να λύσουν το πρόβλημα άμεσα. Αλλιώς να εξηγήσει στους ευάλωτους συμπολίτες μας για ποιο λόγο δεν εκδικάζονται οι υποθέσεις τους».
Ανυπεράσπιστοι πολίτες
Η κρατική αδιαφορία ως προς το δικαίωμα στη νομική εκπροσώπηση προκαλεί προφανώς τεράστιο πρόβλημα και στους πολίτες, καθώς όσο δεν ικανοποιείται το δίκαιο αίτημα των δικηγόρων και συνεχίζουν την αποχή, όσοι χρειάζονται νομικές υπηρεσίες, για παράδειγμα για ασφαλιστικά μετρά ή πλειστηριασμούς, θα μείνουν ξεκρέμαστοι, αφού ο μόνος τρόπος για να έχει κάποιος δικηγόρο μέσω νομικής βοήθειας είναι να υπάρχει κίνδυνος παραγραφής.
Παράλληλα, μεγάλο ζήτημα δημιουργείται και όσον αφορά τα αστικά δικαστήρια, στα οποία δίνεται μόνο μια φορά αναβολή εκδίκασης, γεγονός που σημαίνει ότι πολλές υποθέσεις θα δικαστούν χωρίς να εκπροσωπείται ο πολίτης που δεν έχει χρήματα να πληρώσει μόνος του δικηγόρο.
Ανεπηρέαστες δεν μένουν ούτε οι μεγάλες και πολύκροτες δίκες, όπως αυτή για την αίτηση αναίρεσης κατηγορουμένων για τον βιασμό και τη δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη, η οποία εξαιτίας της αποχής αναβλήθηκε για τον Σεπτέμβριο του 2023, αλλά και το εφετείο της Χρυσής Αυγής, το οποίο έχει σταματήσει αυτήν τη στιγμή για τον ίδιο λόγο.
Αλέξανδρος Μαντζούσος- Αντιπρόεδρος ΔΣΑ: «Δεν ζητάμε τίποτε περισσότερο από το να εφαρμοστεί ο νόμος»
Για τα έτη 2019, 2020, 2021 και 2022 εκκρεμούν στο ΤΑΧΔΙΚ προς εκκαθάριση 42.000 αιτήσεις δικαιούχων νομικής βοήθειας. Αυτό προκύπτει εξάλλου από τα επίσημα υπ’ αρ. 140/28-7-2022 και 149/28-7-2022 έγγραφα του υπουργείου Δικαιοσύνης προς τη Βουλή των Ελλήνων. Η άρνηση εκκαθάρισης και καταβολής των αποζημιώσεων νομικής βοήθειας παραβιάζει ευθέως το δικαίωμα αποτελεσματικής πρόσβασης στη Δικαιοσύνη για τους συμπολίτες μας που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για την άσκησή του. Το υπουργείο Δικαιοσύνης, κατόπιν συνεννόησης με τους δικηγορικούς συλλόγους, προώθησε τον Ιούλιο σχετική διάταξη για την αντιμετώπιση του προβλήματος με εκκαθάριση των αποζημιώσεων από υπαλλήλους δικηγορικών συλλόγων ή δικηγόρους. Εκ των υστέρων όμως ενημέρωσε ότι η διάταξη αυτή δεν μπορεί να εφαρμοστεί (!), γιατί δεν επιτρέπεται η διενέργεια εκκαθάρισης από υπαλλήλους που δεν έχουν σχετική αρμοδιότητα. Αν είναι έτσι, γιατί δεν προέβλεψε στην ίδια διάταξη ειδική ρύθμιση για την αρμοδιότητα; Οπως ακριβώς πιστοποιήθηκαν δικηγόροι και εντάχτηκαν στη διαδικασία απονομής των συντάξεων του e-ΕΦΚΑ, τι θα εμπόδιζε να προβλεφθεί το ίδιο και για το ΤΑΧΔΙΚ; Σε κάθε περίπτωση, μετά την εκ μέρους μας ανάδειξη του θέματος το υπουργείο Δικαιοσύνης ήδη ψήφισε άλλη διάταξη για τη δυνατότητα απόσπασης υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών.
Και μετά την απόφαση της ολομέλειας των δικηγορικών συλλόγων για κήρυξη αποχής από τις υποθέσεις νομικής βοήθειας, το ΤΑΧΔΙΚ εξέδωσε –επιτέλους– την προκήρυξη για απόσπαση δέκα υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών, σύμφωνα με τις προβλέψεις της τελευταίας αυτής διάταξης.
Η προκήρυξη έδινε προθεσμία για τις αιτήσεις απόσπασης μέχρι 9/12, πλην όμως για προφανείς λόγους παρατάθηκε μέχρι 31/12. Αναμφίβολα αποτελεί θετική εξέλιξη η έκδοση της προκήρυξης ως αποτέλεσμα της αποχής του δικηγορικού σώματος. Ωστόσο, επί του παρόντος παραμένει αβέβαιη η εφαρμογή της, η οποία εξαρτάται από το αν τελικώς θα υποβληθούν αιτήσεις απόσπασης.
Συνεχίζουμε, λοιπόν, την αποχή μας! Δεν θα ξαναδικάσουμε υποθέσεις νομικής βοήθειας, τουλάχιστον μέχρι να γίνουν οι αποσπάσεις ικανού αριθμού υπαλλήλων στο ΤΑΧΔΙΚ και να ξεκινήσει στην πράξη η εκκαθάριση και καταβολή των αποζημιώσεων. Δεν ζητάμε τίποτε περισσότερο, αλλά και τίποτε λιγότερο, από το να εφαρμοστεί ο νόμος και αυτό πρέπει να γίνει από όλους κατανοητό ως αυτονόητο! Σημειωτέον, ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί ούτε η περσινή διάταξη για τη μερική προκαταβολή της αποζημίωσης ούτε οι διατάξεις για καταβολή, επιπλέον της αμοιβής: α) των δαπανών λήψης αντιγράφων της δικογραφίας, β) των δαπανών μετακίνησης για τους σκοπούς της εντολής, και γ) πρόσθετης αποζημίωσης στις περιπτώσεις των δικών μακράς διάρκειας (πολυήμερης δικαστικής διαδικασίας).
Είναι λοιπόν σαφές ότι υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούμε να υποστηρίζουμε ότι η ελληνική πολιτεία παρέχει νομική βγοήθεια στους αδύναμους συμπολίτες μας.
Και αυτονοήτως δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να υποχρεώνουμε τα μέλη μας να δικάζουν υποθέσεις για τις οποίες θα αποζημιωθούν τρία ή τέσσερα χρόνια μετά. Ούτε μπορούμε να αξιώνουμε επίπεδο και ποιότητα παροχής νομικών υπηρεσιών από ένα δικηγόρο, όσο ευσυνείδητος κι αν είναι, όταν δεν γνωρίζει αν και πότε θα πληρωθεί, όταν την ίδια στιγμή το κράτος στέλνει στο ΚΕΑΟ ληξιπρόθεσμες οφειλές μας στον ΕΦΚΑ έστω και για μία ημέρα και προβαίνει σε αθρόες κατασχέσεις λογαριασμών συναδέλφων για φορολογικές οφειλές.
Δημήτρης Ανατασόπουλος – Σύμβουλος ΔΣΑ: «Η πολιτεία, με απολύτως δική της ευθύνη, μας έχει εξαναγκάσει σε αποχή»
Οι δικηγόροι εδώ και ένα μήνα τελούμε σε αποχή καθηκόντων από τις υποθέσεις «νομικής βοήθειας», δηλαδή από τις υποθέσεις εκείνες τις οποίες αναλαμβάνουμε επειδή ο πολίτης δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να αντεπεξέλθει στα έξοδα μιας δίκης.
Πρόκειται λοιπόν για έναν ιερό θεσμό, αφού αφορά τον χώρο της Δικαιοσύνης και δη τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας. Ωστόσο η πολιτεία με απολύτως δική της ευθύνη μάς έχει εξαναγκάσει σε αποχή, καθώς απαιτεί να παρέχουμε τις υπηρεσίες μας αλλά να αμειβόμαστε για αυτές τρία χρόνια μετά. Και μάλιστα ενώ οι αναγκαίοι πόροι υπάρχουν στο ειδικό ταμείο που υφίσταται για τον σκοπό αυτό! Αυτό που δεν έχει υπάρξει ακόμα είναι η πραγματική βούληση να επιλυθεί πρακτικά το ζήτημα της υποστελέχωσης της συγκεκριμένης υπηρεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης, με αποτέλεσμα να εκκρεμούν δεκάδες χιλιάδες φάκελοι συναδέλφων μας από όλη την Ελλάδα προς εκκαθάριση.
Είναι ακατανόητο πώς από τη μια πλευρά βρέθηκε λύση να εκκαθαριστούν οι χιλιάδες συντάξεις που εκκρεμούσαν και από την άλλη να μην μπορεί να γίνει η εκκαθάριση των αμοιβών των δικηγόρων νομικής βοήθειας, που είναι άλλωστε μια διαδικασία πολύ πιο απλή και εύκολη. Η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο Δικαιοσύνης οφείλουν να λύσουν το πρόβλημα άμεσα. Αλλιώς να εξηγήσει στους ευάλωτους συμπολίτες μας για ποιο λόγο δεν εκδικάζονται οι υποθέσεις τους.