Ενα πρωτότυπο για την κοινοβουλευτική μας ιστορία κυβερνητικό σχήμα έχει επιλέξει ο πρωθυπουργός από την εκλογή του το 2019 και μέχρι σήμερα. Στην τελευταία ανασχηματισμένη εκδοχή του διόρισε 57 υπουργούς και υφυπουργούς, εκ των οποίων οι 24 δεν είναι καν μέλη του κοινοβουλίου, δεν έχουν εκλεγεί δηλαδή. Εάν σε αυτούς προσθέσουμε και άλλους τρεις που προέρχονται από το ψηφοδέλτιο επικρατείας της ΝΔ, τότε διαπιστώνουμε ότι οι 27 από τους 57 υπουργούς δεν είναι εκλεγμένοι, δηλαδή ποσοστό 47,4% – σχεδόν η μισή κυβέρνηση!
Το ζήτημα δεν είναι δευτερεύον, παρότι ο πρωθυπουργός σύμφωνα με το ισχύον σύνταγμα δεν περιορίζεται στις επιλογές των υπουργών του – επιλέγει δηλαδή όποιον θέλει. Αυτή όμως η δυνατότητα που έχει δεν είναι απεριόριστη, περιορίζεται από την αρχή της αντιπροσωπευτικότητας του κοινοβουλευτικού μας πολιτεύματος – όχι του «φιλελεύθερου», όπως μάλλον αφελώς είπε ο κ. Οικονόμου, διότι δεν έχουμε ούτε φιλελεύθερο ούτε σοσιαλιστικό, αλλά σκέτο κοινοβουλευτικό πολίτευμα, χωρίς ιδεολογικό προσδιορισμό. Διότι εάν ίσχυε η επιπόλαιη ρήση του κ. Οικονόμου, τότε μια εκλεγμένη κυβέρνηση σοσιαλδημοκρατικού προσανατολισμού, δηλαδή μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, θα ήταν πράξη αντισυνταγματική!
Ας επανέλθουμε όμως στο ζήτημα της αντιπροσωπευτικότητας της κυβέρνησης: δεν μπορεί ο εκάστοτε πρωθυπουργός να διορίζει κυβέρνηση που να μην εκφράζει πρωτίστως τους πολίτες, δηλαδή να μην προκύπτει από το εκλογικό αποτέλεσμα, κοινώς να μην είναι αντιπροσωπευτική. Διότι εάν δεν είναι, για ποιο λόγο γίνονται οι εκλογές; Επιλέγουμε ένα κόμμα στο οποίο δίνουμε το δικαίωμα να μας αντιπροσωπεύσει και να σχηματίσει κυβέρνηση. Κυβέρνηση του κόμματος που επιλέξαμε, όχι άλλου κόμματος. Αυτό δεν μπορεί να γίνει.
Διότι, συν τοις άλλοις, η παρούσα κυβέρνηση έχει και άλλη μια ιδιομορφία. Δεν φτάνει που είναι η μισή εξωκοινοβουλευτική, επιπλέον διαθέτει και υπουργούς που δεν είναι καν της ΝΔ, του κόμματος το οποίο πλειοψήφησε το 2019! Αρκετοί από τους υπουργούς προέρχονται από άλλα κόμματα και ιδεολογικές παρατάξεις – και δεν είναι και λίγοι. Δέκα περίπου εκ των υπουργών δεν ανήκαν ποτέ στη ΝΔ και προέρχονται κυρίως από τον ιδεολογικό χώρο του κ. Σημίτη.
Βεβαίως, οι άνθρωποι αλλάζουν, λογικό είναι αυτό. Αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση με την υποχρέωση του πρωθυπουργού να σχηματίζει κυβέρνηση του κόμματος της πλειοψηφίας, του οποίου μάλιστα είναι και πρόεδρος. Είναι δηλαδή σαν να πλειοψηφήσει τον Ιούνιο ο Μακρόν στη Γαλλία και να σχηματίσει κυβέρνηση με στελέχη του Μελανσόν ή της Λεπέν. Ή ο Μπάιντεν, αντιστοίχως, να κάνει υπουργούς Ρεπουμπλικάνους. Γίνεται; Οχι, δεν γίνεται. Θα πρόκειται για παράκαμψη του εκλογικού αποτελέσματος και κυρίως για αμφισβήτηση του ρόλου των πολιτικών κομμάτων, ο οποίος είναι θεμελιώδης για το πολίτευμα. Συμμετοχή υπουργών άλλων κομμάτων νοείται μόνο κατόπιν προγραμματισμένης συνεργασίας κομμάτων η οποία να δίνει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Διαφορετικά, εάν το κόμμα που έχει την πλειοψηφία στη Βουλή σχηματίσει κυβέρνηση της οποίας οι μισοί υπουργοί δεν ανήκουν σ’ αυτό αλλά προέρχονται από άλλους πολιτικούς χώρους, τότε έχει παραβιάσει τη θεμελιώδη συνταγματική αρχή της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Κάθε πρωθυπουργός οφείλει να σχηματίζει κυβέρνηση του κόμματος του οποίου ηγείται. Ολοι οι πρωθυπουργοί της μεταπολίτευσης είχαν κάποιους υπουργούς εκ προσωπικοτήτων. Κάποιους. Οχι τους μισούς. Εναν δύο. Τόσο ακατάλληλοι είναι οι βουλευτές της ΝΔ που έπρεπε επειγόντως να καλέσει ο Κυριάκος πολιτικούς από άλλα κόμματα – ακόμη κι ένα φίλο του Σημίτη από την Κύπρο; Τότε να καταργήσουμε τις εκλογές και να επιλέγουμε απλώς πρωθυπουργό που να διορίζει κατά το δοκούν τους υπουργούς του. Εναν πρωθυπουργό-βασιλιά, ο οποίος να πράττει με τον τρόπο του βασιλιά Κωνσταντίνου το 1965, ο οποίος διόρισε πρωθυπουργό από την ΕΡΕ ενώ είχε νικήσει στις εκλογές η Ενωση Κέντρου.
Προφανώς ο κ. Μητσοτάκης θα κάνει έναν διορθωτικό, προεκλογικού τύπου ανασχηματισμό, ώστε να αμβλύνει τις πολύ δυσάρεστες εντυπώσεις των επιλογών του καθ’ όλη τη διάρκεια της πρωθυπουργικής του θητείας. Αλλά είναι πλέον αργά και η κίνηση αυτή, μερικούς μήνες προ των εκλογών, θα είναι καθαρά προσχηματική.
Επειδή βαίνομεν προς εκλογάς, που έλεγαν και οι παλιές εφημερίδες, καλόν είναι να έχουμε υπόψη τα νέα αντικοινοβουλευτικά ήθη που καθιέρωσε από το 2019 ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο Απόστολος Διαμαντής είναι δημοσιογράφος και ιστορικός
