Η κυβέρνηση επιταχύνει τη νεοφιλελεύθερη αποδόμηση της χώρας, ενώ αγωνίζεται να ελέγξει τους βουλευτές της και να συγκρατήσει τις αποσχίσεις.
Σαν να μη διδάχτηκε τίποτε από την πανδημία, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης διακηρύσσει την «επιστροφή στην κανονικότητα μέσα από την προώθηση των μεταρρυθμίσεων», όπως κατ’ ευφημισμόν ονομάζει το συστημικό μπλοκ τη νεοφιλελεύθερη απορρύθμιση με την πλήρη αποδόμηση του κοινωνικού κράτους, του δημόσιου τομέα και των δημοκρατικών ελευθεριών.
Καθώς όμως είναι αισθητή η έλλειψη πολιτικού αφηγήματος για την επόμενη ημέρα και η κυβέρνηση καταγράφει αρνητική δημοσιότητα σε μια σειρά κεντρικά και επιμέρους θέματα, επιμένουν τα σενάρια ανασχηματισμού και πρόωρων εκλογών για τον Σεπτέμβριο, παρά τις συνήθεις διαψεύσεις από το κυβερνητικό επιτελείο.
Η σημειολογία μιας σειράς κινήσεων του Μεγάρου Μαξίμου τόσο στο κυβερνητικό πεδίο όσο και στις εσωκομματικές διεργασίες υποδεικνύει ότι κρατά ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.
Νεοφιλελεύθερη μανία
Το εργασιακό είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της ιδεολογικής εμμονής της κυβέρνησης σε αυτό που αποκαλεί «μεταρρυθμίσεις». Με τη νομοθέτησή του, παρά τις καθολικές αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και του κόσμου της εργασίας, ο Κυρ. Μητσοτάκης εξοφλεί το πιο σημαντικό γραμμάτιο που είχε υπογράψει προεκλογικά με τις εργοδοτικές οργανώσεις και τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, ξένους και εγχώριους, που είναι οι βασικοί υποστηρικτές του. Φυσικά αυτό έχει κόστος, όπως δείχνουν και οι μετρήσεις που θέλουν πάνω από το 60% των πολιτών να διαφωνεί.
Παρομοίως η κυβέρνηση επέμεινε μέχρι τέλους στις εκπαιδευτικές ρυθμίσεις και στη μείωση του αριθμού των εισακτέων: υποβαθμίζει τη δημόσια παιδεία και στέλνει χιλιάδες φοιτητές στα κολέγια, αφού προηγουμένως έκανε τα πτυχία τους ισότιμα με των δημόσιων πανεπιστημίων. Ο πρωθυπουργός κατέστησε σαφείς τις προθέσεις του και για την υγεία. Ενώ άφησε το δημόσιο σύστημα δίχως ενίσχυση να σηκώσει το βάρος της πανδημίας, ανήγγειλε επισήμως την περαιτέρω αποδυνάμωσή του με κλείσιμο νοσοκομείων και ενίσχυση των ιδιωτικών θεραπευτηρίων.
Με την αντεργατική μεταρρύθμιση, η οποία καταργεί ό,τι είχε αφήσει όρθιο η μνημονιακή λαίλαπα, ο πρωθυπουργός συμπληρώνει το σχέδιο ανάκαμψης για την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων. Εν ολίγοις, ανάπτυξη βασισμένη στην οικονομική ενίσχυση μερικών επιχειρηματικών ομίλων που θα νέμονται κλάδους της οικονομίας, με χαμηλές αμοιβές και δίχως πλαίσιο αντίδρασης του κόσμου της εργασίας.
Και αυτά με παράλληλη μείωση του αριθμού των ελεύθερων επαγγελματιών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η μεγαλύτερη επένδυση της κυβέρνησης είναι στο σύστημα των μέσων ενημέρωσης που χειραγωγούν την κοινή γνώμη.
Συντηρεί τα σενάρια
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και οι πρόωρες εκλογές. Το βασικό σενάριο που κυκλοφορεί στα πολιτικά και επιχειρηματικά παρασκήνια είναι η ταχεία ολοκλήρωση της νεοφιλελεύθερης απορρύθμισης, που θα διαιωνίσει τη συμμαχία με ισχυρούς παράγοντες του συστήματος, το προσωρινό πάγωμα των ελληνοτουρκικών προτού ανοίξει η ατζέντα του διαλόγου και προσφυγή στις κάλπες προτού οι κοινωνικές και ενδοκομματικές αντιδράσεις κορυφωθούν και κεφαλαιοποιηθούν πολιτικά. Ενδιαμέσως, ανασχηματισμός για «φρεσκάρισμα της εικόνας».
Όσο ακόμη η κοινή γνώμη είναι χειραγωγήσιμη, προτού κορυφωθούν οι αντιδράσεις, το Μέγαρο Μαξίμου εκτιμά ότι μπορεί να κερδίσει τη διπλή εκλογική αναμέτρηση (αφού η πρώτη θα είναι με απλή αναλογική και δεν θα προκύψει κυβέρνηση) και να ανανεώσει τον χρόνο είτε αυτοδύναμα είτε σε συνεργασία με το ΚΙΝΑΛ ή με ένα τμήμα του που θα είναι πρόθυμο να συμμαχήσει.
Η τελευταία ευκαιρία για να κάνει εκλογές με ευνοϊκές προϋποθέσεις είναι τον Σεπτέμβριο (υπουργοί του στοιχηματίζουν για την τελευταία Κυριακή), καθώς από τον χειμώνα, όταν αρχίσουν να γίνονται αισθητές οι συνέπειες της παρατεταμένης ύφεσης, τα πράγματα θα είναι διαφορετικά.
Στο ίδιο πλαίσιο εγγράφεται και η περίοδος ηρεμίας στα ελληνοτουρκικά που εξασφάλισε ο πρωθυπουργός μετά τη συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος έβαλε όλη την ατζέντα των διεκδικήσεών του και η ελληνική πλευρά συμφώνησε σε πολιτικές διαβουλεύσεις, σε όλα τα επίπεδα, για τις «μεταξύ των δύο χωρών διαφορές» και όχι μόνο για την υφαλοκρηπίδα. Το μορατόριουμ αφορά το καλοκαίρι για να μη διαταραχθεί η τουριστική περίοδος.
Μετά η Άγκυρα θα επιστρέψει με όλο το πλαίσιο των διεκδικήσεών της και η ελληνική κυβέρνηση θα ακολουθήσει τις παραινέσεις των συμμάχων για διάλογο. Άλλωστε ο Ερντογάν δεν έχει πάρει αποστάσεις από τη βασική του θέση όπως την είχε διατυπώσει παλαιότερα: «Ή συζητήστε εφ’ όλης της ύλης ή κατεβείτε στο γήπεδο».
Τεχνητή πόλωση
Ενδεικτικό της πολιτικής αμηχανίας της κυβέρνησης είναι ότι άνοιξε πρόωρα και άστοχα το θέμα του κοινωνικού στιγματισμού όσων αρνούνται τον εμβολιασμό. Ο πρωθυπουργός επιχειρεί να διαμορφώσει ένα τεχνητό πεδίο αντιπαράθεσης με όρους κοινωνικού αυτοματισμού, παρασύροντας την αντιπολίτευση στην επιβεβλημένη υπεράσπιση των ατομικών δικαιωμάτων. Πέραν των άλλων, όμως, είναι άκαιρο και άστοχο να ανοίγει τη συζήτηση ενώ δεν έχει εμβολιαστεί καν το 30% του πληθυσμού.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης έφερε τη συζήτηση –που ήταν να ανοίξει τον Σεπτέμβριο, όταν πιθανώς θα έχει εμβολιαστεί το 70% του πληθυσμού– τρεις μήνες νωρίτερα και επιχειρεί να εμφανιστεί ότι ηγείται μιας αντιπαράθεσης από την οποία θεωρεί ότι θα βγει κερδισμένος. Η πρώτη του ενέργεια ήταν να στρατεύσει την πειθήνια πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Στο επικοινωνιακό πεδίο, πέραν των επιτελικών Γιώργου Γεραπετρίτη και Ακη Σκέρτσου, στρατεύτηκε (αυτοβούλως;) η Ντόρα Μπακογιάννη η οποία πέρασε δύσκολα στην τηλεοπτική της αντιπαράθεση με τον σεφ Λευτέρη Λαζάρου, ο οποίος της έθεσε το πολύ απλό ερώτημα: αφού η κυβέρνηση θέλει να βάλει τους ιδιοκτήτες εστιατορίων να ζητούν πιστοποιητικό εμβολιασμού, γιατί δεν κάνει το ίδιο και στα μέσα μεταφοράς ή σε μια σειρά άλλες δραστηριότητες. Φυσικά η κ. Μπακογιάννη δεν είχε απάντηση, αφού άλλωστε της είναι άγνωστες οι φιλελεύθερες αξίες.
Ετοιμάζουν περιοδείες
Παράλληλα και ενώ παρακολουθεί τις περιοδείες του Αλέξη Τσίπρα, το Μέγαρο Μαξίμου καταστρώνει τον δικό του σχεδιασμό περιοδειών. Οπως έχει διαρρεύσει, ο Κυρ. Μητσοτάκης θα κάνει τις δικές του «στοχευμένες» επισκέψεις σε περιοχές όπου θα έχει κάτι να ανακοινώσει ή να εγκαινιάσει σε επίπεδο έργων. Σύμφωνα με πληροφορίες αναζητούνται νησιωτικές περιοχές για να συνδυάζει το τερπνόν μετά του ωφελίμου.
Στο ίδιο πλαίσιο ενεργοποιεί και τον κομματικό μηχανισμό. Ο Κυρ. Μητσοτάκης συγκάλεσε – για πρώτη φορά μετά τις εκλογές– το διαγραμματειακό όργανο της ΝΔ για να ζητήσει εγρήγορση του κομματικού μηχανισμού. Παραλλήλως διέρρευσε ότι στο εξής θα υπάρχει στενότερη συνεργασία και συντονισμός του κομματικού επιτελείου της Πειραιώς με το Μέγαρο Μαξίμου.
Η εκτίμηση ότι ο κ. Μητσοτάκης διατηρεί ανοικτό το ενδεχόμενο να στήσει κάλπες τον Σεπτέμβριο ενισχύεται και από τη δέσμη παροχών προς τα μικρομεσαία στρώματα τις οποίες εξήγγειλε πρόσφατα και θα επαναλάβει το προσεχές διάστημα.
Εσωτερικά αγκάθια
Το Μέγαρο Μαξίμου έχει σε εξέλιξη την επιχείρηση κατευνασμού της κοινοβουλευτικής ομάδας μετά τα «πολλά κρούσματα» δημόσιας δυσαρέσκειας από βουλευτές. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν η καταψήφιση από τις δύο κυρίες Μαριέττα Γιαννάκου και Ολγα Κεφαλογιάννη άρθρων του νομοσχεδίου για τη συνεπιμέλεια, το «αντάρτικο» από τον Κώστα Τζαβάρα αλλά και η δημόσια κριτική για την αντιμετώπιση της πανδημίας από πλειάδα βουλευτών.
Ο Αδωνης Γεωργιάδης, που αίφνης αγάπησε τον Καρανίκα και τον Κρέτσο και λέει καλά λόγια για τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, είναι ξεχωριστό κεφάλαιο που εντάσσεται στον ανασχηματισμό και στις φήμες ότι θα χάσει το υπουργείο του. Από το Μέγαρο Μαξίμου διαρρέει ότι «δεν συγχωρεί εκφράσεις απείθειας όπως του Τζαβάρα και του Βρούτση», που ανέδειξε με πολιτικό κόστος την υπόθεση Φουρθιώτη, και παράλληλα καλεί κατά μόνας τους «δικούς του βουλευτές».
Μοιάζει παράδοξο ότι ο πρωθυπουργός λειτουργεί σαν ομαδάρχης μέσα στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος που ηγείται. Ωστόσο κάνει επιλεκτικά συναντήσεις που κρατούνται μυστικές (!), ενώ βουλευτές βλέπει και ο Γρηγόρης Δημητριάδης ως «αντ’ αυτού». Το «μασάζ» σε συνδυασμό με τις προσδοκίες για μια θέση υφυπουργού στον επόμενο ανασχηματισμό και η προοπτική των εκλογών εκτιμάται ότι συγκρατούν προς το παρόν ένα νέο κύμα κριτικής για αστοχίες της κυβερνητικής πολιτικής.
Επιπλέον μια σειρά κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης αναζητούν εκλογική περιφέρεια. Ο Στέλιος Πέτσας αποχώρησε εγκαίρως από το Μέγαρο Μαξίμου και στήνει τον μηχανισμό του στην ανατολική Αττική εκμεταλλευόμενος και τις δυνατότητες που του δίνει η θέση του ως αναπληρωτή υπουργός Εσωτερικών.
Ο Κυριάκος Πιερρακάκης ετοιμάζεται για την Α΄ Αθήνας και ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, όπως και ο Τάκης Θεοδωρικάκος, για τον Νότιο Τομέα. Σε αναζήτηση είναι και ο Ακης Σκέρτσος. Πάντως, με εξαίρεση τον Κυρ. Πιερρακάκη, για τους άλλους οι μετρήσεις που γίνονται δείχνουν ότι δεν προχωρούν.
Το αγκάθι Δένδια
Μέσα στο ίδιο ευρύτερο πλαίσιο επιμένουν τα σενάρια ενός εκλογικού ανασχηματισμού λίγο πριν ή λίγο μετά την 7η Ιουλίου. Έχουν ενδιαφέρον οι φήμες ότι ένα από τα αγκάθια είναι η μετακίνηση του Νίκου Δένδια, που συνδέεται με το αποτέλεσμα της κατ’ ιδίαν συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν.
Εν ολίγοις, ότι η επιτυχία της συνάντησης και η εξασφάλιση ήρεμων νερών στο Αιγαίο για το προσεχές διάστημα απελευθερώνουν την απομάκρυνση του κ. Δένδια από το υπουργείο Εξωτερικών. Κάπως έτσι υπήρξαν και διαρροές για δήθεν άρνηση του υπουργού να συμμετάσχει στη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, που φυσικά δεν αληθεύουν αλλά είναι ενδεικτικές των προθέσεων κάποιων κύκλων. Εάν κάτι είναι εμφανές, είναι η ανησυχία του πρωθυπουργού για την υψηλή δημοφιλία και αποδοχή του υπουργού του.
Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, προς το υπουργείο αυτό προσανατολιζόταν ο Γ. Γεραπετρίτης, αν και δεν είναι βέβαιο ότι ο πρωθυπουργός θα αλλάξει το επιτελείο του στην περίπτωση πρόωρων εκλογών.
Ανησυχία λόγω κινητικότητας
Το Μέγαρο Μαξίμου παρακολουθεί με προσοχή εάν όχι και με ανησυχία τις κινήσεις στην ευρύτερη κεντροδεξιά. Ο πρώτος που έφερε κινητικότητα ήταν ο Γιώργος Τράγκας, αν και το εγχείρημά του δεν δείχνει να αποκτά τη δυναμική που ορισμένοι εκτιμούσαν, κυρίως λόγω του χαρακτήρα του ιδρυτή του και των προστριβών που προκαλεί με τους όχι και λίγους που αρχικά δήλωσαν προθυμία να συμμετάσχουν. Κάπως έτσι οι αποχωρήσεις από το κόμμα του τείνουν να γίνουν περισσότερες από τις προσχωρήσεις. Δεν παύει όμως να προκαλεί αναταραχή στον χώρο.
Τα κλειδιά όμως στη δεξιά πλευρά της γαλάζιας πολυκατοικίας τα κρατά ο Αντώνης Σαμαράς,ο οποίος ανακοίνωσε τη δημιουργία του ιδρύματός του που θα λειτουργεί σαν think tank της «καθ’ ημάς» νέας Δεξιάς. Ο πρώην πρωθυπουργός με τις συχνές εμφανίσεις του, κυρίως –αλλά όχι αποκλειστικά πλέον– για τα εθνικά θέματα, μπορεί να είναι πονοκέφαλος για το Μαξίμου, από την άλλη όμως συγκρατεί εντός των τειχών ένα δυσαρεστημένο από τις υποχωρήσεις Μητσοτάκη στα εθνικά θέματα κοινό.
Εν τω μεταξύ ο Νίκος Καραχάλιος ανακοίνωσε τη δική του πολιτική κίνηση, τους Δημοκράτες, που φιλοδοξεί να λειτουργήσει σαν ευρύτερη πλατφόρμα που θα προσελκύσει τη διάχυτη στον χώρο της κεντροδεξιάς δυσαρέσκεια.
Σε ένα παράλληλο επίπεδο εντείνουν τη δραστηριότητά τους οι έξι πρώην υπουργοί και βουλευτές της ΝΔ Αρης Σπηλιωτόπουλος, Σάββας Τσιτουρίδης, Κρινιώ Κανελλοπούλου, Νίκος Σταυρογιάννης, Χρήστος Ζώης και Ευάγγελος Αντώναρος, αποδομώντας τη νεομητσοτακική και νεοφιλελεύθερη ΝΔ και επαναφέροντας τον κοινωνικό και πατριωτικό χαρακτήρα της ΝΔ. Το ενδεχόμενο να οργανωθούν σε κόμμα εάν υπάρξει ικανός χρόνος είναι ανοικτό.