Ευρωπαίοι ηγέτες, αρχηγοί κρατών προς ένταξη, ο Ελληνας πρωθυπουργός και ο πρόεδρος της Ουκρανίας, όλοι μαζί σε ένα τραπέζι υπό την ψευδεπίγραφη ταμπέλα της «ευρωπαϊκής διεύρυνσης», την ώρα μάλιστα που η χώρα βρισκόταν σε πύρινο καταστροφικό κλοιό.
Ενα άτυπο δείπνο με τη συμμετοχή των προέδρων της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσις, του Μαυροβουνίου Γιάκοβ Μιλάτοφ και της Μολδαβίας Μάια Σαντού, των πρωθυπουργών της Βουλγαρίας Νικολάι Ντένκοφ, της Κροατίας Αντρέι Πλένκοβιτς, της Ρουμανίας Ιον-Μαρσέλ Τσιολάκου, της Βόρειας Μακεδονίας Ντιμιτάρ Κοβατσέφσκι και του Κοσόβου Αλμπίν Κούρτι, καθώς και της προέδρου του υπουργικού συμβουλίου της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης Μποριάνα Κρίστο. Στην κεφαλή ο Κυρ. Μητσοτάκης, παρουσία της ηγεσίας της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Σαρλ Μισέλ αντίστοιχα.
Το αποτέλεσμα της βραδιάς και της Διακήρυξης των Αθηνών ήταν αντί για ένα κείμενο θέσεων και αξιώσεων των προς ένταξη στην ΕΕ χωρών των δυτικών Βαλκανίων, μια δήλωση υποστήριξης στην Ουκρανία, η οποία μάλιστα έγινε αντιληπτή ως προϋπόθεση για το πολυπόθητο ευρωπαϊκό εισιτήριο. Μια δήλωση που ήρθε ύστερα από αιφνιδιαστικές ανακοινώσεις της ελληνικής κυβέρνησης για βαθύτερη εμπλοκή της χώρας στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο.
Οταν την προπερασμένη Παρασκευή το Μέγαρο Μαξίμου ενημέρωνε για την «πρωτοβουλία» Μητσοτάκη για το άτυπο δείπνο ηγετών των δυτικών Βαλκανίων και κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης που παρατέθηκε την περασμένη Δευτέρα «για τη διεύρυνση και το ευρωπαϊκό μέλλον της περιοχής με αφορμή τη συμπλήρωση 20 ετών από τη σύνοδο ΕΕ – δυτικών Βαλκανίων και τη Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης», τίποτε δεν προμήνυε αυτό που θα ακολουθούσε.
Αντί γι’ αυτό που περιέγραφε το ενημερωτικό σημείωμα του Μεγάρου Μαξίμου, λίγο προτού οι υψηλοί προσκεκλημένοι δειπνήσουν στο πρωθυπουργικό μέγαρο, στις τηλεοπτικές οθόνες εμφανίστηκαν ο Κυρ. Μητσοτάκης με τον Β. Ζελένσκι για την ανακοίνωση συμφωνιών που θέτουν την Ελλάδα στην προμετωπίδα των χωρών που εμπλέκονται στον εν εξελίξει πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι δηλώσεις και το κοινό ανακοινωθέν των δύο ηγετών δεν αφήνουν περιθώρια για παρανοήσεις, αλλά καθιστούν επιτακτική ανάγκη την παροχή εξηγήσεων από την ελληνική κυβέρνηση. Η παροχή περαιτέρω «στρατιωτικής, τεχνικής, αμυντικής και ανθρωπιστικής υποστήριξης» στην Ουκρανία, η «βοήθεια στην άμυνα της παρευξείνιας περιοχής», η εκπαίδευση Ουκρανών πιλότων για τα F-16 που η Ουκρανία μόλις εξασφάλισε από άλλες χώρες είναι μερικά μόνο ανησυχητικά σημεία.
Επικίνδυνοι διπλωματικοί ελιγμοί
Η απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη να προχωρήσει στη συμφωνία με την κυβέρνηση Ζελένσκι για την υλικοτεχνική –και όχι μόνο– υποστήριξη στον πόλεμο με τη Ρωσία στο περιθώριο της συνόδου ΕΕ –δυτικών Βαλκανίων δίνουν την αίσθηση ακόμη μίας σκηνοθετημένης επικοινωνιακής επιλογής. Ο Κυρ. Μητσοτάκης επιχείρησε να «κρύψει» την απόφασή του να εμπλέξει περισσότερο τη χώρα στον πόλεμο μέσα στην «πρωτοβουλία» του για την ευρωπαϊκή διεύρυνση. Το δε προσκλητήριο του Μαξίμου προκάλεσε εξίσου σημαντικό προβληματισμό.
Αφενός η αντιμετώπιση του ζητήματος με την Αλβανία ως «προσωπικού προβλήματος» του Ελληνα πρωθυπουργού αντί για διπλωματικό ζήτημα υποβαθμίζει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις με τη γειτονική χώρα. Αφετέρου η παρουσία του Κοσοβάρου πρωθυπουργού στο δείπνο αλλά και στην κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Ελληνα ομόλογό του προκαλεί μεγάλα ερωτήματα από τη στιγμή που η χώρα μας δεν αναγνωρίζει ακόμη την ανεξαρτησία του από τη Σερβία. Η επικινδυνότητα της απόφασης Μητσοτάκη άλλωστε φάνηκε και από τη δυσφορία που εξέπεμψε με δηλώσεις του ο Σέρβος πρόεδρος, που αναρωτήθηκε για τη σύνθεση των προσκεκλημένων χαρακτηρίζοντας το σχήμα «περίεργο». Δήλωση βέβαια που –καθόλου τυχαία– δεν προβλήθηκε από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ.
Ωστόσο δεν μπορεί κανείς να μη διαπιστώσει, κρίνοντας τόσο από το πολεμικό περιεχόμενο του κειμένου της Διακήρυξης των Αθηνών όσο και από τις εθιμοτυπικές συναντήσεις του Κυρ. Μητσοτάκη με κάποιους εκ των ηγετών των προσκεκλημένων χωρών, ότι το Μαξίμου μάλλον χρησιμοποίησε το σχήμα της Διακήρυξης της Θεσσαλονίκης σε αθηναϊκή παραλλαγή ως τηλεοπτικό σκηνικό για τα πολεμικά ανακοινωθέντα της συνάντησης Μητσοτάκη – Ζελένσκι.
Το προσωπικό όχημα Μητσοτάκη
Η χρήση της εξωτερικής πολιτικής και της διπλωματίας από τον πρωθυπουργό σαν… προσωπικό όχημα δεν είναι κάτι καινούργιο. Και στην πρώτη του τετραετία ο Κυρ. Μητσοτάκης διακρίθηκε για τον τρόπο με τον οποίο απαξίωνε με κάθε ευκαιρία τον προηγούμενο υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια. Από τη συμφωνία με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ, την οποία ο πρώην ΥΠΕΞ έμαθε –κατά δήλωσή του– μέσα στο αεροπλάνο για Κάιρο, έως το «καπέλωμα» της αντίδρασης Δένδια στις προκλήσεις Τσαβούσογλου στην Αγκυρα τον Απρίλιο του 2021, η ηγεσία Μητσοτάκη έχει αποδείξει ότι αντιμετωπίζει την εξωτερική πολιτική σαν τσιφλίκι της.
Η εκμετάλλευση της διπλωματίας στις ημέρες μας για την αλλαγή της βαριάς ατζέντας για την κυβέρνηση παράλληλα με την προώθηση του ίδιου του Κυρ. Μητσοτάκη ως «delivery boy» των ευρωπαϊκών και αμερικανικών επιταγών κινείται ακριβώς στη λογική αυτή. Αναδεικνύει ωστόσο και την αλαζονεία της επανεκλογής, όπως και τους δόλιους, προσωποκεντρικούς σχεδιασμούς.
Αν μη τι άλλο, με την «πρωτοβουλία» του ο Κυρ. Μητσοτάκης αποκάλυψε μια στοιχειώδη διαφοροποίηση της εξωτερικής πολιτικής της δεύτερης κυβέρνησής του σε σχέση με την πρώτη. Από τη μέχρι πρότινος άσκηση εξωτερικής πολιτικής με μόνο γνώμονα το εσωτερικό του κόμματός του, μετακινείται πλέον εμφατικά στο προσωπικό του όφελος. Η πυξίδα του παραμένει στη διεκδίκηση του ρόλου του δυτικού σερίφη για τη χώρα, όμως πλέον κινείται με στόχο να βάλει στο δικό του πέτο το αστέρι του βαλκανιάρχη.