Σε έγγραφα που διέρρευσαν αποκαλύπτεται μια μακροχρόνια επαγγελματική σχέση μεταξύ μιας δικηγορικής εταιρείας με έδρα τη Μόσχα, την οποία συνιδρυτής ήταν ένας Ρώσος πολιτικός και της δικηγορικής εταιρίας «Νίκος Χ. Αναστασιάδης & Συνεργάτες» που ίδρυσε ο πρώην πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης. Οι εταιρείες έκαναν παραπομπές και εκπροσωπούσαν κοινούς πελάτες ήδη από την δεκαετία του ‘90 και τουλάχιστον μέχρι το το 2018, σύμφωνα με ρεπορτάζ του κυπριακού ερευνητικού ιστότοπου ciren.cy
Τα βασικά σημεία του ρεπορτάζ του ciren.cy είναι:
- Το δικηγορικό γραφείο του τέως Προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη λειτουργούσε ως κυπριακό γραφείο για το δικηγορικό γραφείο Andrey Makarov & Alexander Tobak με έδρα τη Μόσχα
- Έγγραφα αποκαλύπτουν στενούς δεσμούς μεταξύ των δύο γραφείων, καθώς και επίσκεψη του Alexander Tobak στο προεδρικό μέγαρο όταν ο Αναστασιάδης ήταν στην εξουσία
- Ο Makarov είναι πολιτικός που του επιβλήθηκαν κυρώσεις από την ΕΕ το 2022 και υποστηρικτής του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν
- Η Διεθνής Διαφάνεια δήλωσε ότι οι διασυνδέσεις με πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα εγείρουν ανησυχίες για σύγκρουση συμφερόντων
- Το δικηγορικό γραφείο Andrey Makarov & Alexander Tobak ιδρύθηκε από τον Ρώσο βουλευτή Andrey Makarov, μέλος του κυβερνώντος κόμματος “Ενωμένη Ρωσία” που υποστηρίζει τον Βλαντιμίρ Πούτιν, και τον Ρώσο δικηγόρο Alexander Tobak. Στον Makarov επιβλήθηκαν κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022, ως αντίδραση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο Μακάροφ επισκέφθηκε την Κύπρο τον Μάιο του 1994, την περίοδο κατά την οποία ο Ρώσος πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν ιδιωτικοποιούσε τις άλλωτε σοβιετικές κρατικές επιχειρήσεις, μια πολιτική που δημιούργησε μια νέα τάξη Ρώσων επιχειρηματιών που σήμερα είναι ευρέως γνωστοί ως “ολιγάρχες”. Ο Αναστασιάδης, τότε βουλευτής του Δημοκρατικού Συναγερμού – ΔΗΣΥ, συνόδευσε τον Ρώσο κοινοβουλευτικό σε συνάντηση με τον τότε Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Αλέξη Γαλανό.
Τα έγγραφα που έχουν διαρρεύσει από την εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών MeritServus με έδρα τη Λεμεσό δείχνουν ότι από τον Μάρτιο του 1997, το δικηγορικό γραφείο του Αναστασιάδη παρέπεμπε πελάτη της MeritServus στο δικηγορικό γραφείο Makarov & Tobak.
Cyprus Confidential
Η έρευνα Cyprus Confidential ήταν μια παγκόσμια συνεργασία ερευνητικής δημοσιογραφίας με επικεφαλής τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και την Paper Trail Media. Οι δημοσιογράφοι εξέτασαν 3,6 εκατομμύρια αρχεία που διέρρευσαν από έξι κυπριακούς παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της MeritServus.
«Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας», αναφέρεται σε μήνυμα προς πελάτη που υπογράφεται από πρώην εταίρο του δικηγορικού γραφείου Αναστασιάδη. «Θα σας συνιστούσαμε ανεπιφύλακτα ως δικηγόρους στη Μόσχα το δικηγορικό γραφείο των κυρίων Α. Μακάροφ και Α. Τόμπακ»
Σε αρκετές επιστολές από το 2002 έως το 2005 υπογραμμένες από τον Στάθη Λεμή, συνέταιρο στο δικηγορικό γραφείο που βρέθηκαν στη διαρροή της MeritServus, αναφέρονται τόσο στον Makarov όσο και τον Tobak ως «συμβούλους» της εταιρείας Nicos Chr. Anastasiades & Partners. Στα ίδια έγγραφα περιγράφεται το δικηγορικό γραφείο Makarov & Tobak ως το «γραφείο της Μόσχας» για το γραφείο του Αναστασιάδη.
Σε μια άλλη αλληλογραφία το 2018 σε σχέση με έναν κοινό πελάτη περιέχεται συστατική επιστολή υπογεγραμμένη από τον Tobak, τον ανώτερο εκτελεστικό εταίρο της δικηγορικής εταιρείας της Μόσχας. Στο κάτω μέρος της εν λόγω επιστολής, το δικηγορικό γραφείο «Νίκος Χ. Αναστασιάδης» αναφέρεται ως «κυπριακό γραφείο».
«Αποτελεί γεγονός πως από το 1993 υπήρξε συνεργασία με το δικηγορικό γραφείο των κ.κ. Μακάρωβ & Τοπάκ, όπως συμβαίνει με σωρεία ανάλογων γραφείων άλλων χωρών», έγραψε ο Αναστασιάδης απαντώντας σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων.
Ο διευθύνων σύμβουλος Στάθης Λεμής δήλωσε ότι η δικηγορική εταιρεία «Νίκος Χ. Αναστασιάδης και Συνεργάτες» συνεχίζει να συνεργάζεται με παρόχους νομικών υπηρεσιών στο εξωτερικό σύμφωνα με τις ανάγκες της, προσθέτοντας ότι «από τον Φεβρουάριο του 2022, όταν ξεκίνησε η σύγκρουση στην Ουκρανία, η εταιρεία μας ακολουθεί αυστηρά όλες τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις κυρώσεις. Οποιαδήποτε άλλη αντίληψη ή ερμηνεία σχετικά με αυτό είναι αβάσιμη και ατεκμηρίωτη». Δεν διευκρίνισε αν το δικηγορικό γραφείο της Μόσχας εξακολουθεί να περιλαμβάνεται ακόμα στους συνεργάτες του.
Ούτε ο Makarov ούτε ο Tobak απάντησαν στις ερωτήσεις που εστάλησαν στο δικηγορικό γραφείο.
«Μη Ενεργός Συνέταιρος»
Ο Νίκος Αναστασιάδης υπηρέτησε ως βουλευτής από το 1981 έως το 2013. Τότε εξελέγη Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, θέση στην οποία παρέμεινε συνολικά 10 χρόνια μετά την επανεκλογή του για δεύτερη θητεία το 2018.
Ως μέλος της Βουλής διατήρησε το δικηγορικό του γραφείο – μια συνήθης πρακτική μεταξύ των εν ενεργεία μελών του κυπριακού κοινοβουλίου που συχνά συνεχίζουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα.
Ένα βίντεο που αναρτήθηκε στο YouTube τον Νοέμβριο του 2012 – λίγους μήνες πριν εκλεγεί πρόεδρος – δείχνει έναν προφανώς ασυνάρτητο Αναστασιάδη να παρουσιάζει τον Makarov ως έναν από τους «καλούς φίλους και συνεργάτες του από τη Ρωσία».
Τον Ιούνιο του 2013, ο Αναστασιάδης είχε, σύμφωνα με την προεδρική ατζέντα, προγραμματισμένο δείπνο στο Προεδρικό Μέγαρο με τον Tobak και τον Alexander Abramov, πελάτη της εταιρείας Νίκος Χ. Αναστασιάδης & Συνεργάτες. Την ατζέντα μοιράστηκε με το CIREN ο Μακάριος Δρουσιώτης, ο οποίος διετέλεσε σύμβουλος του πρώην προέδρου από το 2013 έως το 2014. Στο δείπνο ήταν επίσης καλεσμένοι δύο από τους εταίρους του δικηγορικού γραφείου, ο Στάθης Λεμής και ο Θεοφάνης Φιλίππου.
Ο Αναστασιάδης μεταβίβασε τις μετοχές που κατείχε στο δικηγορικό γραφείο στις δύο κόρες του και στους συνεταίρους του Λέμη και Φιλίππου, λίγο πριν αναλάβει τα προεδρικά του καθήκοντα. Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του διατηρούσε γραφείο στο κτίριο της Λεμεσού που ανήκε στο δικηγορικό γραφείο.
«Το γραφείο, το οποίο διατηρούσα στο ακίνητο, ευρίσκεται στον 4ο όροφο όπου δεν στεγάζεται κανένας άλλος ή υπηρεσία του δικηγορικού γραφείου», δήλωσε ο Αναστασιάδης στους δημοσιογράφους. Πρόσθεσε ότι “οι ελάχιστες επισκέψεις μου στο χώρο πραγματοποιούντο είτε Σάββατο είτε Κυριακή, και τούτο για να βρεθώ με πολίτες που λόγω φόρτου εργασίας αδυνατούσα να συναντήσω στο Προεδρικό”
Ο τέως πρόεδρος ισχυρίστηκε επίσης ότι ήταν «μη ενεργός συνέταιρος» στο δικηγορικό γραφείο από τη στιγμή που εξελέγη επικεφαλής του ΔΗΣΥ το 1997.
«Το σύνολο του χρόνου μου αφιερώνετο στα κομματικά και τα πολιτικά μου καθήκοντα. Είναι παντελώς αυθαίρετοι και κακόβουλοι οι ισχυρισμοί πως η διατήρηση χώρου στο ακίνητο της δικηγορικής εταιρίας συνεπάγετο άσκηση ή εμπλοκή στις εργασίες του δικηγορικού γραφείου», έγραψε.
Παρόλα αυτά, συνέχισε να λαμβάνει μερίσματα από το δικηγορικό γραφείο και τις συνδεδεμένες εταιρείες σε αυτό ως «μη ενεργός συνέταιρος», συμπεριλαμβανομένων 430.661 ευρώ το 2011 και 377.000 ευρώ το 2012 – τα οποία αντιπροσώπευαν πάνω από το 80% του εισοδήματός του εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων.
“Αυτό που δεν αντιλήφθητε, είναι ότι o silent partner δικαιούται των μερισμάτων από τη συμμετοχή του σε μια εταιρεία, έστω και αν δεν εμπλέκεται ενεργά στις εργασίες της”, απάντησε.
Σε συνέντευξή του το 2019, ο Αναστασιάδης δήλωσε ότι η «συμβολή του στη δικηγορική εταιρεία» περιοριζόταν στη «συμμετοχή σε επιχειρηματικά φόρουμ για την προώθηση των εργασιών της δικηγορικής μας εταιρείας». Ισχυρίστηκε επίσης ότι «δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στο δικηγορικό γραφείο από το 1997», όταν εξελέγη πρόεδρος του ΔΗΣΥ.
Η σχέση του Αναστασιάδη με το Κρεμλίνο είχε προκαλέσει αντιδράσεις.
Τον Οκτώβριο του 2012, ο τότε πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αναστασιάδης και ο πρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου της Ενωμένης Ρωσίας Boris Gryzlov κατέληξαν σε συμφωνία «στρατηγικής συνεργασίας» μεταξύ των δύο πολιτικών κομμάτων. Τον Φεβρουάριο του 2015, ο τότε πρόεδρος Αναστασιάδης ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου υπεγράφη συμφωνία που επέτρεπε στα πολεμικά πλοία της Ρωσίας να χρησιμοποιούν τα κυπριακά λιμάνια.
Ο Makarov υπήρξε μέλος της Κρατικής Δούμας, της Κάτω Βουλής του ρωσικού κοινοβουλίου, σε όλες τις συνθέσεις της από το 1994 έως σήμερα, εκτός από μία. Διετέλεσε επίσης πρόεδρος της Σκακιστικής Ομοσπονδίας της Ρωσίας μεταξύ 1994 και 1997. Τον Φεβρουάριο του 2022, την επομένη της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε ταξιδιωτική απαγόρευση και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων στον Makarov, ο οποίος είχε ψηφίσει υπέρ της επικύρωσης της λεγόμενης συνθήκης μεταξύ της Ρωσίας και των κατεχόμενων περιοχών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ.
Δικηγορικές εταιρίες έχουν συνήθη επιχειρηματική πρακτική να συνεργάζονται διασυνοριακά, αλλά αν «συνδέονται με πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα, αυτό εγείρει ζητήματα όπως πιθανή σύγκρουση συμφερόντων, εμπορία επιρροής και άλλους κινδύνους», ανέφεραν οι Eka Rostomashvili και Maira Martini της οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια με δήλωση στο CIREN μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Οι δύο εμπειρογνώμονες κατά της διαφθοράς δήλωσαν ότι οι περισσότερες χώρες διαθέτουν νόμους για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.
Το 2021 η Βουλή των Αντιπροσώπων εισήγαγε έναν κώδικα δεοντολογίας αυτορύθμισης για διαφάνεια, ο οποίος ορίζει ότι οι βουλευτές πρέπει να αποκαλύπτουν κάθε πραγματική ή δυνητική σύγκρουση συμφερόντων που σχετίζεται με τις προσωπικές ή ιδιωτικές τους υποθέσεις. Μέχρι σήμερα, οι Κύπριοι νομοθέτες δεν απαγορεύεται να συνεχίσουν την ιδιωτική τους επαγγελματική δραστηριότητα ενώ υπηρετούν σε δημόσιο αξίωμα.
Ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης τόνισε την ανάγκη αυστηρής τήρησης και συνεχούς παρακολούθησης της εφαρμογής του κώδικα δεοντολογίας για την επίτευξη του στόχου του και υπογράμμισε τον ρόλο του Τύπου και της κοινωνίας των πολιτών σε αυτό.
Η Βουλή συζητά τώρα την εισαγωγή πιο προηγμένων κανονισμών για τους βουλευτές για δήλωση πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων.
Διαβάστε επίσης:
Βόρεια Μακεδονία: «Άλυτο» θεωρεί το «μακεδονικό ζήτημα» ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι
Πέδρο Σάντσεθ: Υπόλογοι για «δηλητηριασμό της κοινωνίας» οι μεγιστάνες των social media
