Οι υποψήφιοι των κυπριακών προεδρικών εκλογών μιλούν στο Documento.
Ως ιδιαίτερα αμφίρροπη κρίνεται η μάχη των προεδρικών εκλογών στις 5 Φεβρουαρίου στην Κύπρο. Ο ανεξάρτητος, υποστηριζόμενος από το ΔΗΚΟ πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης θεωρείται φαβορί, με τους Ανδρέα Μαυρογιάννη (ανεξάρτητος – ΑΚΕΛ) και Αβέρωφ Νεοφύτου (ΔΗΣΥ) να μην απέχουν πολύ από τον πρώτο αλλά ούτε μεταξύ τους. Μέχρι τώρα το κλίμα χαρακτηρίζεται από τον έντονο ανταγωνισμό στον χώρο της Δεξιάς (Χριστοδουλίδης και Νεοφύτου προέρχονται αμφότεροι από το ΔΗΣΥ και το περιβάλλον Αναστασιάδη) αλλά και από το ιδιαίτερο βάρος που αποκτούν τα ζητήματα οικονομίας, στα οποία πάντως η επίλυση του κυπριακού αφήνει τη σκιά της, ιδίως στην τρέχουσα εκλογική συγκυρία (Ελλάδα – Τουρκία – Κύπρος). Το Documento απευθύνθηκε στους τρεις επικρατέστερους υποψήφιους ζητώντας την άποψή τους για τα ζητήματα που απασχολούν την κυπριακή κοινωνία και τις λύσεις που προτείνουν σε αυτά.
Υπάρχει η αίσθηση πως το κυπριακό ζήτημα έχει «παγώσει» μετά το Κραν Μοντανά. Υπάρχει προοπτική πραγματικής επίλυσης και τι θα πράξετε σε αυτή την κατεύθυνση;
Α.Μ.: Η δική μας υποψηφιότητα εκφράζει την ελπίδα όλων των Κυπρίων για λύση αρχών στο κυπριακό, για επανένωση και ειρήνη. Από την πρώτη μέρα της εκλογής μας στην προεδρία θα στείλουμε ισχυρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση εντός και εκτός Κύπρου. Ενα σαφές μήνυμα ότι είμαστε πανέτοιμοι για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν το 2017 στο Κραν Μοντανά, στη βάση του πλαισίου Γκουτέρες και όλων των συγκλίσεων που έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στο πλαίσιο Γκουτέρες, διότι περιλαμβάνει πρόνοιες που ανταποκρίνονται στις διαχρονικές και εύλογες ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων: αποχώρηση του τουρκικού κατοχικού στρατού εντός σύντομου χρονοδιαγράμματος και κατάργηση του όποιου εγγυητικού και επεμβατικού δικαιώματος της Τουρκίας. Παράλληλα, σε αντίθεση με τους άλλους δύο βασικούς υποψήφιους, είναι δεδομένη και αξιόπιστη η δική μου δέσμευση στην πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων μέσα στο πλαίσιο της μελλοντικής διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδιακής Κύπρου. Η εμπιστοσύνη που εξέφρασε στην υποψηφιότητά μου ο τέως διαπραγματευτής των Τουρκοκυπρίων, ο φίλος Οζντίλ Ναμί, με γεμίζει συγκίνηση και συναίσθηση της ευθύνης μου.
Ν.Χ.: Πρωταρχικός στόχος είναι η επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για την επίλυση του κυπριακού. Αυτό που εμποδίζει δυστυχώς διαχρονικά την επίλυση του κυπριακού είναι η τουρκική αδιαλλαξία και επιθετικότητα. Το διεθνές πλαίσιο, το οποίο πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη για τον καθορισμό του πώς θα κινηθούμε στην προσπάθειά μας για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την αντίδραση της διεθνούς κοινότητας και κυρίως της ΕΕ, η οποία έλαβε αποφάσεις και ανέλαβε δράσεις οι οποίες έχουν κόστος και για την ίδια. Συνεπώς η προσπάθειά μας θα πρέπει να επικεντρωθεί προς την κατεύθυνση ενισχυμένου και πρωταγωνιστικού ρόλου της ΕΕ, της οποίας κράτος-μέλος είναι η Κυπριακή Δημοκρατία.
Α.Ν.: Αυτήν τη στιγμή υπάρχει στασιμότητα στο κυπριακό γιατί η Τουρκία συμπεριφέρεται ανεξέλεγκτα και επιθετικά, επιδιώκοντας να επιβάλει αλλαγή της βάσης λύσης. Επιδίωξή μας είναι η απαλλαγή από την τουρκική κατοχή, με λύση στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας που να διατηρεί την οντότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το μείζον τώρα είναι να ξεκλειδώσει ο διάλογος. Η ενέργεια μπορεί να οδηγήσει σε άνοιγμα ουσιαστικών διαπραγματεύσεων μέσα από μια συνολική διευθέτηση του ζητήματος, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η δε ασφάλεια να γίνει υπόθεση και του ΝΑΤΟ με αίτημα για άμεση ένταξη. Φυσικά δεν θα λύσουμε το κυπριακό μέσα στο ΝΑΤΟ, αλλά στο πλαίσιο των υπηρεσιών του ΟΗΕ, στη βάση των σχετικών αποφάσεων και ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Θα καταστήσουμε όμως τις εγγυήσεις παρωχημένες, μια και οι τρεις εγγυήτριες χώρες είναι μέλη του ΝΑΤΟ.
Η διαφθορά είναι θέμα που κυριαρχεί στην πολιτική ατζέντα της Κύπρου μετά την υπόθεση των «χρυσών διαβατηρίων». Τι προτίθεστε να κάνετε για την αντιμετώπιση του ζητήματος;
Α.Μ.: Η Κύπρος πρέπει να δει κατάματα το μέγεθος του προβλήματος όπως έχει διογκωθεί την τελευταία δεκαετία. Η προεδρία μας θα σημάνει την απαρχή μιας ολικής σύγκρουσης με τη διαφθορά σε όλα τα επίπεδα. Αυτό πρώτα από όλα σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξουν ατιμωρησία και ανοχή στα όσα συνέβησαν γύρω από το αμαρτωλό πρόγραμμα «χρυσών διαβατηρίων». Στο πρόγραμμα διακυβέρνησης που εκπονήσαμε περιλαμβάνονται τομές όπως η υποχρεωτική δήμευση περιουσίας πολιτειακών αξιωματούχων και δημόσιων λειτουργών που καταδικάζονται για αδικήματα φοροδιαφυγής και διασπάθισης δημόσιου χρήματος, η διαφάνεια στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΜΜΕ, η ρύθμιση θητειών σε πολιτειακά αξιώματα.
Ν.Χ.: Θα πρέπει να υπάρξει κουλτούρα μηδενικής ανοχής και θα προωθήσουμε τάχιστα αξιόπιστες διαδικασίες λογοδοσίας και διαφάνειας. Πρέπει να προωθηθούν αμέσως οι μεταρρυθμίσεις για γρήγορη απόδοση της Δικαιοσύνης και για συνολική εφαρμογή του ψηφιακού μετασχηματισμού, που όχι μόνο θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας αλλά θα βοηθήσει παράλληλα στην αντιμετώπιση του φαινομένου της διαφθοράς. Την ίδια στιγμή πρέπει με το παράδειγμά μας να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία και να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών μέσα από αδιάβλητες διαδικασίες, με τη συμμετοχική δημοκρατία, τον συνεχή διάλογο με την κοινωνία και την ανάπτυξη κουλτούρας μέσα από την παιδεία. Παράλληλα, θα προωθήσουμε θεσμικές μεταρρυθμίσεις για καλύτερη συνεργασία μεταξύ των τριών εξουσιών και αξιολογούμε στη βάση των συστάσεων της επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου GRECO τον διαχωρισμό του ρόλου του νομικού συμβούλου του κράτους από εκείνον του δημόσιου κατήγορου.
Α.Ν.: Αυτήν τη στιγμή η Κύπρος με το νομοθετικό πλαίσιο που έχει, την Aρχή κατά της Διαφθοράς, τους μάρτυρες υπέρ του δημόσιου συμφέροντος και το λόμπινγκ είναι ανάμεσα στις μόλις έντεκα χώρες της ΕΕ που έχουν θεσμοθετήσει το συγκεκριμένο ισχυρότατο νομικό πλαίσιο κατά της διαφθοράς. Παράλληλα, γνωρίζουμε ότι το σύνταγμά μας δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα σύγχρονα δεδομένα. Από το 1964 εξέλειπαν οι ισορροπίες και οι έλεγχοι (checks and balances) και θέλω να τα επαναφέρω με μια ανοικτή δημόσια συζήτηση για μια ριζοσπαστική συνταγματική αναθεώρηση. Για παράδειγμα, ο οποιοσδήποτε διορισμός ανεξάρτητου θεσμικού αξιωματούχου σε πολιτειακό αξίωμα οφείλει να τυγχάνει της έγκρισης της Βουλής και να μελετήσουμε σοβαρά τις θητείες. Να μην είναι ισόβιοι οι πολιτειακοί διορισμοί αξιωματούχων, να εξετάσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουν ο γενικός εισαγγελέας και ο νομικός σύμβουλος του κράτους να είναι το ίδιο πρόσωπο.
Το 2023 αναμένεται να είναι πολύ δύσκολη χρονιά για την παγκόσμια και κατ’ επέκταση την κυπριακή οικονομία. Ποιες οι προτεραιότητές σας ως προς τα ζητήματα της ακρίβειας και του πληθωρισμού, που προκρίνονται ως τα σημαντικότερα στο πεδίο της οικονομίας;
Α.Μ.: Η διακυβέρνησή μας θα θέσει σε εφαρμογή ένα δραστικό κοινωνικό πρόγραμμα στήριξης και ανακούφισης της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού. Αυτό είναι και ένα από σημαντικά ζητήματα στα οποία συναντηθήκαμε με το κόμμα της Αριστεράς της Κύπρου, το οποίο με τιμά με τη στήριξή του. Θα προχωρήσουμε με την έγκριση της ΕΕ σε μείωση του ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα από το 19% στο 9% για όσο διαρκεί η κρίση, σε κατάργηση της διπλής φορολογίας στα καύσιμα και ταυτόχρονα θα προτάξουμε στο Συμβούλιο της ΕΕ την ανάγκη περαιτέρω μείωσης του φόρου κατανάλωσης. Επιπρόσθετα, όπως ίσως θα γνωρίζετε, στην Κύπρο καταφέραμε να κρατήσουμε τον θεσμό της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, που είναι σημαντικό εργαλείο προστασίας της αγοραστικής δύναμης των μισθών. Θέσεις μας είναι η πλήρης αποκατάστασή της (σήμερα αποδίδεται στο 50%) και η διεύρυνση της ΑΤΑ ώστε να καλύψει όλους τους εργαζόμενους του τόπου.
Ν.Χ.: Μέσα από το πρόγραμμα που διαμορφώσαμε στοχεύουμε στη μείωση του κόστους ζωής με συγκεκριμένα μέτρα από την πρώτη μέρα της διακυβέρνησής μας ώστε να περιορίσουμε τις συνέπειες του πληθωρισμού και να στηρίξουμε τις ευάλωτες ομάδες αλλά ταυτόχρονα να ενισχύσουμε την οικονομία μας, καθιστώντας την πιο ανταγωνιστική, διευρύνοντας την παραγωγική βάση της, δίνοντας ελπίδα και προοπτική στη νέα γενιά και επαναφέροντας τη μεσαία τάξη της Κύπρου ως ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας. Επίσης με συγκεκριμένα μέτρα θα μειώσουμε το κόστος της ενέργειας στηρίζοντας τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, προτείνουμε την ουσιαστική ενίσχυση όλων των υφιστάμενων σχεδίων για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, εγκατάσταση θερμομόνωσης, αντικατάσταση ενεργοβόρων συσκευών και αγορά ηλεκτροκίνητων και υβριδικών οχημάτων.
Α.Ν.: Με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, υγιέστερο, βιώσιμο και πράσινο. Μια ιστορική ευκαιρία με προίκα 3 δισ. ευρώ, που αποτελεί βάση για ακόμη 1,5 δισ. που θα αντλήσουν επενδυτές από τις αγορές. Παράλληλα, χρειαζόμαστε ανταγωνιστικό φορολογικό σύστημα στο πλαίσιο ενός φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και να βελτιώσουμε τις υποδομές. Τόσο τις φυσικές, για παράδειγμα μέσω της διαρκούς αναβάθμισης του ΓΕΣΥ και των σχολείων, όσο και τις ηλεκτρονικές, όπως η ταχύτητα συνδεσιμότητας αλλά και εν γένει η συνδεσιμότητα της χώρας μας με άλλες χώρες.
Τι ρόλο εκτιμάτε πως θα μπορούσε να διαδραματίσει η Αθήνα απέναντι στα ζητήματα που αφορούν την Κύπρο και ειδικότερα το κυπριακό;
Α.Μ.: Πέραν της ιστορικής σχέσης Ελλάδας – Κύπρου, η Ελλάδα, ως μια εκ των εγγυητριών δυνάμεων, έχει ρόλο και λόγο στη διαδικασία των συνομιλιών για το κυπριακό ως προς το ακανθώδες ζήτημα του συστήματος ασφάλειας της ενωμένης Κύπρου. Η συνέχιση της συνεπούς στήριξης της Ελλάδας στο αίτημα της Κύπρου για κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεως του 1960, για απαλλαγή δηλαδή της χώρας μας από ξένους κηδεμόνες, και γενικότερα η εποικοδομητική συμβολή της Ελλάδας σε όλα όσα αφορούν την πτυχή της ασφάλειας είναι ουσιαστικής σημασίας.
Ν.Χ.: Η Ελλάδα ήταν και είναι το διαχρονικό στήριγμα της Κύπρου και του κυπριακού ελληνισμού για τερματισμό της κατοχής και επανένωση του νησιού και στο πρόγραμμα διακυβέρνησής μας έχουμε ειδική αναφορά στην ανάγκη για στενή συνεργασία Κύπρου – Ελλάδας στον αμυντικό τομέα, υπό το πλέγμα και των νέων γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή αλλά και της συμμετοχής των δύο χωρών στον πυλώνα της κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα συζητήσουμε με την ελληνική κυβέρνηση την προοπτική ουσιαστικής αναβίωσης του δόγματος του ενιαίου αμυντικού χώρου Κύπρου – Ελλάδας σε επιχειρησιακό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, η συνεργασία Ελλάδας και Κύπρου με τις χώρες της ευρύτερης περιοχής και της Μέσης Ανατολής στη βάση μιας θετικής προσέγγισης αποτελεί πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας για την περιοχή μας.
Α.Ν.: Η Ελλάδα είναι ο φυσικός σύμμαχος της Κύπρου. Εργαζόμαστε μαζί στην Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο για ευημερία, ειρήνη, ασφάλεια και σταθερότητα. Μαζί έχουμε χτίσει βαθιές σχέσεις με άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Γαλλία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Η επιδίωξη είναι κοινή. Να προάγουμε την καλή γειτονία στον άξονα του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων κάθε κράτους.
