Παίζουµε και τραγουδάµε οι ίδιοι, όπως γινόταν τα παλιά χρόνια, πριν από τις µικροφωνικές εγκαταστάσεις» λέει ο Κώστας Βέρδης, ο οποίος µε έδρα του το χωριό Βουλιαράτι ∆ερόπολης ξεκίνησε να παίζει κλαρίνο στα µέσα της δεκαετίας του 1970 συνοδεία του αδερφού του Βαγγέλη στο ντέφι και άλλων µουσικών της ευρύτερης περιοχής.
Από το 1991 ζουν µόνιµα στα Γιάννενα και περιοδεύουν σε όλο τον κόσµο. Μετονοµάστηκαν σε Κοµπανία Βέρδη πριν από δέκα χρόνια, όταν εντάχθηκαν στο σχήµα οι δυο γιοι του Κώστα, ο Μιχάλης στο λαούτο και ο Στέφανος στο βιολί. Λίγες µέρες πριν από την εµφάνισή τους στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, όπου θα παρουσιάσουν µια µουσική διαδροµή σε όλη την Ηπειρο, είχαµε την ευκαιρία να συνοµιλήσουµε µε τον Κώστα Βέρδη.
Πότε ξεκινήσατε να παίζετε κλαρίνο;
Κλαρίνο παίζω σχεδόν σαράντα χρόνια. Η µουσική µου διαδροµή άρχισε όταν ήµουν δέκα χρονών, ίσως και λίγο νωρίτερα, όταν ξεκίνησα να παίζω ντέφι, βιολί και λαούτο και συγχρόνως εκπαιδευόµουν στο κλαρίνο. Σήµερα είµαι καθηγητής στο Μουσικό Γυµνάσιο και Λύκειο Ιωαννίνων και Πρεβέζης, όπου διδάσκω παραδοσιακό κλαρίνο και γενικότερα παραδοσιακή µουσική.
Τι ανταπόκριση έχει η ηπειρώτικη µουσική στα παιδιά;
Τη δέχονται µε µεγάλη χαρά και ενθουσιασµό. Γενικότερα όλο το φάσµα της παραδοσιακής µουσικής περιλαµβάνει αριστουργήµατα, αρκεί να τα ερµηνεύσεις σωστά και να προσπαθείς να τα δώσεις στον κόσµο όσο πιο λιτά γίνεται.
Ποιο είναι το σωστό παίξιµο;
Ένα τραγούδι αποδίδεται σωστά όταν το παρουσιάζεις όπως βγήκε από τη µάνα του. Χωρίς δηλαδή να προσπαθήσεις να προσθέσεις σάλτσες. Γιατί και στο φαγητό ακόµη αν βάλεις πολλές σάλτσες δεν τρώγεται. Χρειάζεται τη σωστή αναλογία.
Δηλαδή δεν θα έπρεπε να «πειράζουµε» την παραδοσιακή µουσική;
∆εν θεωρώ ότι είναι άσχηµο να βασίζεται κάποιος στη δική µας µουσική για να παράγει νέα πράγµατα. Σε ό,τι αφορά όµως εµένα κι άλλους που ασχολούνται µε την παραδοσιακή µουσική θεωρώ ότι οφείλουµε να τη µεταλαµπαδεύσουµε στη νέα γενιά ως έχει.
Τι είναι η παράδοση; Σηµείο επιστροφής ή εκκίνησης;
Η λέξη παράδοση αποτελεί ευρεία έννοια, στην οποία συγκαταλέγονται όχι µόνο η µουσική και ο χορός αλλά και η συµπεριφορά, ο τρόπος της συναλλαγής µας µε τους άλλους καθηµερινά. Τα παραδοσιακά τραγούδια έχουν αντέξει εκατοντάδες χρόνια. Και αυτό αποδίδεται καταρχάς στον στίχο και έπειτα στη µουσική. Για παράδειγµα στο τραγούδι «Στης πικροδάφνης τον ανθό έγειρα ν’ αποκοιµηθώ» ο ποιητής, ο λαός, µιλάει ταυτόχρονα τόσο έµµεσα αλλά και τόσο άµεσα στον ακροατή που του κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον µέχρι τέλους. Η ζωή όµως την οποία αντικατοπτρίζουν τα τραγούδια έχει υποστεί αλλαγές, γι’ αυτό ακούµε και νέα δηµοτικά τραγούδια τα οποία συνήθως έχουν στίχο «φτηνότερο».
Γιατί;
Αναπόφευκτο είναι αυτό, γιατί κάποτε, προτού ανοίξει ο δρόµος, για να φτάσει κανείς σε ένα ορεινό χωριό έπρεπε να πάει µε τον γάιδαρο, τώρα πάει µε το αυτοκίνητο. Άλλαξε ο τρόπος ζωής, αλλάζει και ο τρόπος σκέψης. Παλιότερα ο κόσµος είχε µεγαλύτερη δίψα. Μην ξεχνάτε ότι κάποτε δεν υπήρχε τρόπος αναπαραγωγής της µουσικής πέρα από το ραδιόφωνο και τα πανηγύρια. Σήµερα µπορεί καθένας να µπει στο YouTube και να ακούσει µουσική από όλο τον κόσµο. Τώρα πλέον µπορεί να πας σε ένα χωριό και κάποιος που έχει ακούσει στο ίντερνετ ένα τραγούδι άλλης περιοχής να σου ζητήσει να το παίξεις, πράγµα που δεν συνέβαινε πριν από 20 µε 30 χρόνια.
Πού παίζετε συνήθως;
Σε όλων των ειδών τις κοινωνικές εκδηλώσεις, ακόµη και σε κηδείες, όσο κι αν ακούγεται περίεργο.
Φαντάζοµαι ότι εκεί παίζετε µοιρολόγια.
Ακριβώς. Ένα µοιρολόι που αφήνει παραγγελία ο θανών και η οικογένειά του εκπληρώνει την επιθυµία του.
Με την πάροδο του χρόνου τι αλλαγές έχετε δει στα πανηγύρια;
Είναι κάποια χωριά, κάποια τοπικά διαµερίσµατα που κρατάνε το ύφος και το ήθος αναλλοίωτα. Κάποια άλλα έχουν αλλάξει σε ό,τι αφορά το θέµα του ρεπερτορίου. Η περιοχή του Πωγωνίου, για παράδειγµα, όπου δουλεύουµε περισσότερο, κρατάει ακόµη, δεν έχει υποστεί σηµαντικές αλλαγές ή αλλοιώσεις.
Τα τελευταία χρόνια η ηπειρώτικη µουσική φαίνεται ότι αφορά ευρύ κοινό εκτός συνόρων. Ενα από τα πρόσφατα παραδείγµατα είναι και η απήχηση του βιβλίου του Κρίστοφερ Κινγκ.
Όντως. Χαίροµαι που ένας άνθρωπος από µια τόσο µακρινή χώρα ασχολήθηκε µε τη δική µας µουσική. Με τον Κρίστοφερ Κινγκ που έγραψε το «Ηπειρώτικο µοιρολόι» συνεργαστήκαµε στενά τα δυο τρία τελευταία χρόνια, συζητήσαµε άπειρα πράγµατα και κάναµε πολλά µαζί πάνω στην παραδοσιακή µουσική. Πριν από λίγο καιρό η Κοµπανία Βέρδη συµµετείχε σε µια εκποµπή για την παραδοσιακή µουσική που γυρίστηκε για το BBC. Επίσης, πριν από λίγες µέρες ταξιδέψαµε στο Λος Άντζελες για να συµµετάσχουµε στο 43ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών και Χορωδιακής Μουσικής FDF, όπου και κατακτήσαµε το πρώτο βραβείο. Συγκινήθηκα πολύ βλέποντας 4.000 ελληνόπουλα να χορεύουν µε παραδοσιακές στολές.
Στις εµφανίσεις σας στο εξωτερικό έρχονται ξένοι ή µόνο Ελληνες της διασποράς;
Όχι απλώς έρχονται ξένοι, αλλά είναι και βαθείς γνώστες της ελληνικής µουσικής, τόσο που δεν το φαντάζεται κανείς. Προτού επιστρέψουµε από την Αµερική έγινε µια συνεστίαση σε µια ελληνική εκκλησία. Σας πληροφορώ ότι το ένα τρίτο, για να µην πω οι µισοί από τους συµµετέχοντες, ήταν Αµερικανοί. Απ’ ό,τι έµαθα από τους διοργανωτές, είναι και οι πιο τακτικοί πελάτες στις ελληνικές παραδοσιακές βραδιές.
Το πιο θερµό κοινό πού το συναντήσατε;
Όλα τα κοινά είναι θερµά αν τα θερµάνεις εσύ πρώτα µε τις νότες και την απλότητα της µουσικής σου.
Για τα παιδιά σας ήταν αυτονόητο ότι θα ακολουθήσουν τον δρόµο της µουσικής;
Γνωρίζοντας τις δυσκολίες που έχει το δικό µας επάγγελµα δεν σας κρύβω ότι µέσα µου δεν ήθελα να ακολουθήσουν τα βήµατα. Τώρα πλέον είµαι χαρούµενος που το έκαναν. ∆εν είναι το επάγγελµά τους αυτό – ο µεγάλος µου γιος που παίζει λαούτο είναι αγιογράφος και ο µικρός σπουδάζει µουσική στο πανεπιστήµιο. Εχουν και οι δύο πολύ µεγάλη αγάπη για τη µουσική.
Όταν παίζετε κλαρίνο πώς νιώθετε;
Όταν παίζω ξεχνάω ποιος είµαι και πού βρίσκοµαι. Μοιράζω την καρδιά µου σε όλο τον κόσµο κι εκείνος µε πληµµυρίζει µε την αγάπη του.
Αν σας ζητούσα να συνοψίσετε την ηπειρώτικη µουσική σε µια λέξη, ποια θα ήταν;
∆έος.
INFΟ
Η Κομπανία Βέρδη εμφανίζεται στο Γυάλινο Up Stage στις 17/3, στις 22.00 (τηλ.: 210 9315 600)
