Μπορεί προεκλογικά η ΝΔ να έσπευσε να εκμεταλλευτεί πολιτικά την αναφορά Κατρούγκαλου περί σύνδεσης των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών με το εισόδημά τους και σήμερα να κατηγορεί ως φορομπηχτικό το ΠΑΣΟΚ, αλλά οι ελεύθεροι επαγγελματίες από τη Νέα Δημοκρατία θα το «βρουν», καθώς αμέσως μόλις επανεκλεγεί η ΝΔ θα αυξήσει τη φορολογία τους και μάλιστα έχει κάνει τις απαραίτητες προετοιμασίες εδώ και μήνες.
Το «μυστικό» αυτό αποκαλύπτεται με μια απλή ανάγνωση των συστάσεων που έδωσε η Κομισιόν προς την ελληνική κυβέρνηση αμέσως μετά τις εκλογές, στις οποίες μεταξύ άλλων αναφέρεται πως για να διασφαλιστεί η επιστροφή της χώρας στη δημοσιονομική ορθοδοξία και να προκύψουν τα απαιτούμενα πλεονάσματα ζητούνται αλλαγές στη φορολογία των ελεύθερων επαγγελματιών. Υπάρχει μεγάλη απόκλιση μεταξύ των χαμηλών εισοδημάτων που δηλώνουν οι αυτοαπασχολούμενοι, αναφέρει η έκθεση της Κομισιόν, και της αύξησης του τζίρου που καταγράφεται σε ορισμένους κλάδους, ώστε εκ τούτου πρέπει να βρεθούν τρόποι να αυξηθεί η συμμετοχή των ελεύθερων επαγγελματιών στα φορολογικά βάρη.
Από το 2011 είχαν θέσει θέμα οι δανειστές
Για την ιστορία, να θυμίσουμε ότι οι Ευρωπαίοι δανειστές είχαν θέσει με επιμονή το θέμα της χαμηλής συμμετοχής των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων στα φορολογικά βάρη από το 2011 και οι έξωθεν πιέσεις οδήγησαν στη διαδοχική υιοθέτηση –αρχικά από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου και κατόπιν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ– οριακά εξοντωτικών φορολογικών διατάξεων για τους ελεύθερους επαγγελματίες, με συντελεστές φορολόγησης 22% και 29% από το πρώτο ευρώ, τέλη επιτηδεύματος, προκαταβολές φόρου κ.λπ.
Εχοντας παίξει προεκλογικά το χαρτί της απελευθέρωσης της οικονομίας από τα φορολογικά βάρη, στηριζόμενη στο αφήγημα ότι η μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων στους ελεύθερους επαγγελματίες θα αύξανε τη φορολογική ύλη επειδή θα έδινε κίνητρα στους επαγγελματίες να εμφανίσουν περισσότερα εισοδήματα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έλαβε πράγματι μέτρα ελάφρυνσης της φορολογίας των ελεύθερων επαγγελματιών μέσω της μείωσης του φορολογικού συντελεστή για το μέρος του εισοδήματος ως τις 10.000 ευρώ στο 9% από 22% και της μείωσης της προκαταβολής φόρου και της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ.
Ομως η φορολογική ύλη δεν επηρεάστηκε θετικά από αυτές τις αλλαγές, με αποτέλεσμα μια ραγδαία πτώση στα δημόσια έσοδα που προέρχονται από τη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων. Στη συνέχεια, προκειμένου να περιορίσει τη φοροδιαφυγή, η κυβέρνηση υιοθέτησε το μέτρο της χορήγησης πρόσθετης έκπτωσης για δαπάνες πληρωμένες με ηλεκτρονικά μέσα προς 20 κατηγορίες ελεύθερων επαγγελματιών, μέτρο που επίσης δεν απέδωσε και πιθανόν οδηγείται προς κατάργηση.
Κατά το διάστημα της μεγάλης δημοσιονομικής χαλάρωσης 2020-23, όσο δηλαδή ίσχυε η ρήτρα διαφυγής που επέτρεπε στα κράτη-μέλη της ΕΕ να έχουν υψηλά δημόσια ελλείμματα –λόγω πανδημίας, ουκρανικού και ενερστατικά γειακής κρίσης–, η κυβέρνηση της ΝΔ είχε τα περιθώρια να κάνει αυτά τα πειράματα, τα οποία όμως δεν έδειξαν να βοηθούν στην ενίσχυση της «φορολογικής συμμόρφωσης», καθώς σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΑΑΔΕ 202.547 επαγγελματίες ή το 55,2% του συνόλου δηλώνουν ακόμη εισοδήματα φτώχειας έως 5.000 ευρώ ετησίως και 268.027 επαγγελματίες ή το 73,1% του συνόλου δηλώνουν εισοδήματα έως 10.000 ευρώ ετησίως.
Αν όμως οι ελεύθεροι επαγγελματίες κόβουν λιγότερες αποδείξεις συγκριτικά με τον πραγματικό τους τζίρο, κατά τη λογική της δημοσιονομικής αυστηρότητας που πλέον επιστρέφει, υπάρχει διπλό πρόβλημα με τους ελεύθερους επαγγελματίες διότι όχι μόνο πληρώνουν πολύ λίγους φόρους αλλά και απορροφούν χρήμα από το δημόσιο ταμείο, εισπράττοντας ως πένητες όλα εκείνα τα επιδόματα που είναι διαθέσιμα για τα χαμηλά εισοδήματα, όπως τα επιδόματα καυσίμων, θέρμανσης, Market Pass κ.λπ.
Για τον λόγο αυτό λοιπόν, και μάλιστα από τον περασμένο Νοέμβριο, το υπουργείο Οικονομικών έχει αναθέσει στο ΙΟΒΕ την εκπόνηση μελέτης για τις αλλαγές στη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολούμενων, που ωστόσο παρέμεινε κρυφή για να μη «χαλάσει» την προεκλογική εικόνα της ΝΔ. Η μελέτη αυτή έχει συνταχτεί σύμφωνα με συγκεκριμένες οδηγίες του ΥΠΟΙΚ και περιλαμβάνει συγκριτικές αναλύσεις της φορολόγησης και των ασφαλιστικών εισφορών αυτοαπασχολούμενων και μισθωτών και κυρίως προτάσεις για αλλαγές στη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών, ώστε να «ντύσει» με το κύρος του ΙΟΒΕ την αύξηση στη φορολόγησή τους.
Οι προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι
Ο στόχος της κίνησης όμως είναι ξεκάθαρα η αύξηση της συνεισφοράς τους στα δημόσια ταμεία και για τον σκοπό αυτό συζητούνται προτάσεις που αφορούν:
• Τον περιορισμό της δυνατότητας έκπτωσης των δαπανών από τα ακαθάριστα έσοδα.
• Αυξήσεις στους μοναδικούς συντελεστές καθαρού κέρδους.
• Επαναφορά των τεκμηρίων που ίσχυσαν τη δεκαετία του 1990, σε πιο σύγχρονη μορφή, ώστε οι ελεύθεροι επαγγελματίες να φορολογούνται για ένα ελάχιστο ποσό καθαρών κερδών.
• Διατήρηση και ενίσχυση των τεκμηρίων διαβίωσης για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.
• Αύξηση των φορολογικών ελέγχων ειδικά των τραπεζικών λογαριασμών των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων.
Το ποιες από αυτές τις ιδέες θα υιοθετηθούν τελικά θα το μάθουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι αμέσως μετά τις εκλογές.
Οποιες ιδέες κι αν προκριθούν ωστόσο, γεγονός είναι ότι αν και οι συστάσεις της Κομισιόν και η παραγγελία των Σταϊκούρα – Σκυλακάκη προς το ΙΟΒΕ θυμίζουν κάτι από τις μέρες του 2010-11 (παραπέμπουν δηλαδή στις εποχές που η συντριπτική πλειονότητα των ελεύθερων επαγγελματιών πράγματι φοροδιέφευγε δηλώνοντας κάτι παραπάνω από το όριο του αφορολογήτου των 12.000 ευρώ αλλά υπήρχε χρήμα στην ελληνική οικονομία και μάλιστα πολύ), από τότε η εικόνα έχει αλλάξει άρδην.
Η Ελλάδα έχει βρεθεί από μια μεσαία θέση στον «πάτο» της ΕΕ των 27 σε ό,τι αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε όρους αγοραστικής δύναμης, ενώ αυτοαπασχολούμενοι και ελεύθεροι επαγγελματίες παλεύουν σε μεγάλο βαθμό ακόμη με τα απλήρωτα χρέη της πανδημίας. Με δυο λόγια το χρήμα λείπει:
• Οπως δείχνει η ραγδαία αύξηση των οφειλών των ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών προς τον ΕΦΚΑ, που για πρώτη φορά μάλιστα φέρνει πογκρόμ κατασχέσεων και μηνύσεων για όσους δεν προχωρήσουν σε ρύθμιση έως τις 31 Ιουλίου.
• Αλλά και όπως δείχνει η πολύ περιορισμένη ανταπόκριση των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων να καταθέσουν αίτηση ρύθμισης των οφειλών τους στο πλαίσιο των προγραμμάτων αναβίωσης των 36, 72 και 120 δόσεων για τα χρέη προς εφορία και ασφαλιστικά ταμεία.