Εικονική μείωση στα επίπεδα του 14% για την ανασφάλιστη εργασία το 2016 στην Ελλάδα στο σύνολο των εργαζομένων κατέγραψε το σύστημα «Αρτεμις» (πορεία ανασφάλιστης και αδήλωτης εργασίας). Φαντάζει μεν ικανοποιητικό ποσοστό, αν μάλιστα συγκριθεί με το σχεδόν 40% που είχε καταγραφεί το 2013, η πραγματικότητα όμως δείχνει ότι το πρόβλημα παραμένει, απλώς έχει… μεταλλαχτεί.
Κρύβεται στην έκρηξη που έχει συντελεστεί στις ευέλικτες μορφές εργασίας, καθώς η ανασφάλιστη απασχόληση μετατρέπεται σε κρυφή μερική απασχόληση.
Οι κραυγαλέες περιπτώσεις που έχουν εντοπιστεί και περιγράφονται στην ετήσια έκθεση του συστήματος «Αρτεμις» του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) δείχνουν τη «νέα μορφή» εργασιακών σχέσεων:
* Στη Θεσσαλονίκη, καφετέρια απασχολούσε 30 εργαζομένους που είχαν δηλωθεί για εργασία ενός τετράωρου την εβδομάδα!
* Στην Αθήνα, νυχτερινό μαγαζί δήλωνε 50 εργαζομένους με απασχόληση δύο ώρες ημερησίως!
Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι έλεγχοι του ΣΕΠΕ αποδεικνύουν το προφανές: οι εργαζόμενοι δουλεύουν πλήρες οκτάωρο, πολλές φορές και υπερωρίες, αλλά έχουν ασφαλιστεί και δηλωθεί για λιγότερες ώρες.
Από τον Σεπτέμβριο του 2013, ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του νέου προστίμου (10.500 ευρώ) για ανασφάλιστους εργαζόμενους, μέχρι το τέλος του 2016 έχουν επιβληθεί ποινές που συνολικά ξεπέρασαν τα 200 εκατ. ευρώ. Μόνο πέρυσι τα πρόστιμα για ανασφάλιστη και αδήλωτη απασχόληση έφτασαν στα επίπεδα των 50 εκατ. ευρώ. Συνολικά στα δυόμισι χρόνια που ισχύει το μέτρο έχει εισπραχθεί το 25% των παραπάνω ποσών. Για τα υπόλοιπα οι εργοδότες επιλέγουν είτε να τα εντάξουν σε ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών, με την προϋπόθεση να καταβάλλουν κανονικά τις μηνιαίες δόσεις, είτε να διεκδικήσουν την αναίρεσή τους μέσω της δικαστικής οδού. Στην τελευταία περίπτωση βέβαια κινδυνεύουν να επιβαρυνθούν με επιπλέον προσαυξήσεις εάν δεν δικαιωθούν από τα αρμόδια δικαστήρια.
Την ίδια στιγμή, η κρυπτόμενη μερική απασχόληση φαίνεται ότι κάνει θραύση. Από τους περίπου 60.000 ελέγχους ετησίως, πλέον οι μισοί αφορούν παραβάσεις σχετικές με την κατάθεση τροποποιητικών πινάκων που περιγράφουν τη σχέση εργασίας σε μια επιχείρηση. Εκεί ακριβώς κυριαρχούν τα τετράωρα και τα δίωρα.
Οι κυριότεροι κλάδοι όπου διαπιστώνεται μέσω του «Αρτεμις» ότι επικρατεί η κρυπτόμενη μερική απασχόληση είναι το φασόν, η μεταποίηση και η παροχή υπηρεσιών. Επίσης, προβληματικές στον τομέα αυτό εμφανίζονται αρκετές επιχειρήσεις στην εστίαση, στις οδικές μεταφορές, στο λιανικό εμπόριο, συνεργεία καθαρισμού, υπηρεσίες φύλαξης και delivery. Πολλά προβλήματα όμως έχουν εντοπιστεί και στην αγροτική παραγωγή, όπως και στους εργαζόμενους στον καθαρισμό σπιτιών.