Από την 1η Ιανουαρίου η Κροατία αποτελεί το νεότερο μέλος της ζώνης του ευρώ, ενώ πλέον οι πολίτες της έχουν τη δυνατότητα να ταξιδεύουν ελεύθερα στις χώρες που είναι μέλη της Συνθήκης Σένγκεν. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μια σημαντική στιγμή τόσο για την Ευρώπη όσο και για τα δυτικά Βαλκάνια. Οι ελπίδες του Ζάγκρεμπ για οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα αναμένεται να δοκιμαστούν σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού και ενεργειακής αβεβαιότητας.
«Ιστορική στιγμή»
Τα κροατικά ΜΜΕ γέμισαν τις πρώτες μέρες του 2023 με ρεπορτάζ στα οποία κυριαρχούσαν εμπειρίες από αγορές σε ευρώ. Οπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, τα εθνικιστικά αντανακλαστικά λειτούργησαν και στο νομισματικό ζήτημα, με τα δεξιά κόμματα να επιμένουν ότι δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί το εθνικό νόμισμα, η κούνα, για να μπει η Κροατία σε ένα κλαμπ με ένα νόμισμα που δεν απολαμβάνει μεγάλη εκτίμηση από τη διεθνή κοινότητα.
Αντίθετη άποψη είχε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία χαιρέτισε τις δύο αλλαγές ως «δύο μεγάλα κατορθώματα», ενώ ανέφερε ότι η 1η Ιανουαρίου 2023 είναι «μέρα που θα γραφτεί στα βιβλία ιστορίας». Βέβαια, η Φον ντερ Λάιεν παρέλειψε να αναφέρει ότι η ΕΕ και ο σκληρός πυρήνας της, η ζώνη του ευρώ, δύσκολα αφήνουν να μπει κανείς εξαιτίας της δυσφορίας που προκαλεί στο Βερολίνο η διεύρυνση της «ευρωπαϊκής οικογένειας», με όλα τα γνωστά στερεότυπα για τις κυβερνήσεις του ευρωπαϊκού νότου –υποτίθεται ότι προτιμούν να ξεφεύγουν δημοσιονομικά και να «φορτώνουν» τον λογαριασμό στον ευρωπαϊκό βορρά– να κάνουν κατά καιρούς την εμφάνισή τους στον γερμανικό Τύπο και να κοστίζουν πολιτικά σε όποιο κόμμα βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας.
Το μακρινό 2013 η Κροατία ήταν η τελευταία χώρα που έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Από τότε στα δυτικά Βαλκάνια έχουν λάβει καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο, η Σερβία και η Τουρκία. Η εισβολή της Ρωσίας επέσπευσε το αίτημα της Μολδαβίας δίπλα σε εκείνο της Ουκρανίας, που έλαβαν το καθεστώς με fast track διαδικασίες. Υποψήφιες θεωρούνται ακόμη η Βοσνία Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να έχει αλλάξει τη στάση του ευρωμπλόκ απέναντι στην ένταξη πιο αδύναμων οικονομιών, στο πλαίσιο οικοδόμησης στεγανών απέναντι στη Ρωσία, όμως ζητήματα διπλωματικά, κράτους δικαίου και ανθρώπινων δικαιωμάτων εμποδίζουν τις παραπάνω χώρες να αποκτήσουν πρόσβαση στην ΕΕ.
Τουρισμός και ελπίδες
Ο πρωθυπουργός της χώρας Αντρέι Πλένκοβιτς την περασμένη Κυριακή είπε ότι η χώρα «πέτυχε τους πολιτειακούς, στρατηγικούς και πολιτικούς σκοπούς της». Η Κροατία, πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία που πέρασε έναν αιματηρό πόλεμο τη δεκαετία του 1990, φαίνεται να έχει αφήσει πίσω της το οδυνηρό παρελθόν: ο Πλένκοβιτς είπε τα παραπάνω λόγια από το συνοριακό πέρασμα στην Μπρεγκάνα, απ’ όπου πλέον οι Κροάτες θα μπορούν να περνούν στη Σλοβενία χωρίς την επίδειξη διαβατηρίου.
Η ένταξη στη Συνθήκη του Σένγκεν σημαίνει πολλά για τον τουρισμό της Κροατίας, αφού η συντριπτική πλειονότητα των τουριστών καταφτάνει στη χώρα με αυτοκίνητο. Αυτό αναμένεται να ενισχύσει την τάση για ανάπτυξη του τουρισμού, ο οποίος τείνει να γίνει η «μονοκαλλιέργεια» της κροατικής οικονομίας, καθώς παράγει το 20% του ΑΕΠ της, χωρίς όμως να υπολογίζονται οι ζημιές στην τοπική κουλτούρα από την πλήρη εμπορευματοποίηση του τουριστικού προϊόντος.
Ο πρωθυπουργός είπε επίσης ότι η ένταξη στο ευρώ δίνει σήμα σταθερότητας σε όσους επισκέπτονται τη χώρα. Μάλιστα, ειδικοί εκτιμούν ότι το ευρώ θα την προστατεύσει από τον πληθωρισμό που σοβεί στην υφήλιο. Είναι ωστόσο τουλάχιστον παράξενο να πιστεύεται ακόμη ότι η απεμπόληση της νομισματικής κυριαρχίας και η υιοθέτηση ενός «σκληρού» νομίσματος θωρακίζουν μια οικονομία –μικρότερη θεωρητικά από την Ελλάδα–, τη στιγμή που η κρίση του ευρώ το 2010-12 και η αντιμετώπισή της με μέτρα λιτότητας – εσωτερική υποτίμηση μισθών και βιοτικού επιπέδου αντί εξωτερικής υποτίμησης, δηλαδή του εγχώριου νομίσματος έναντι άλλων νομισμάτων–, τα οποία υποδείχθηκαν από το Βερολίνο στο όνομα μιας κούφιας δημοσιονομικής πειθαρχίας που εξυπηρετούσε πολιτικές σκοπιμότητες, έχει δώσει διαφορετικά διδάγματα.
«Ξινίλα» στη Γερμανία
Η γνωστή για τον συντηρητισμό της γερμανική εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung» δημοσίευσε στην αρχή της εβδομάδας, επ’ αφορμή της ένταξης της Κροατίας, άρθρο στο οποίο επί της ουσίας κάνει τον επικήδειο του ευρώ αναπαράγοντας τα γνωστά επιχειρήματα: δεν είναι βιώσιμο ένα οικονομικό project που έχει μέλη ανόμοια αναπτυγμένες οικονομίες. Βέβαια, η εφημερίδα παραλείπει να παραδεχτεί ότι η ένωση αυτή ήταν που αύξησε τα γερμανικά πλεονάσματα σε βάρος της ευρωπαϊκής ευημερίας…
Παράλληλα, ο πανικός που προσπαθούν να σπείρουν στους ψηφοφόρους σχετικά με το υπερβολικό χρέος των νοτίων είναι αβάσιμος. Οπως σημειώνει ο ευρωπαϊστής δημοσιογράφος Βόλφγκανγκ Μούνσαου στη στήλη του στον ιστότοπο Eurointelligence: «Συντηρητικοί Γερμανοί οικονομολόγοι είπαν ο ένας στον άλλο την ιστορία ότι μια νομισματική ένωση μπορεί να είναι βιώσιμη εάν επιτραπεί στα κράτη-μέλη να αθετήσουν το χρέος τους. Πίστευαν την ιστορία τους μέχρι που ανακάλυψαν, προς φρίκη τους, ότι η αγορά χρήματος βασίζεται στο εθνικό χρέος ως εγγύηση».
