Κριτική Θεάτρου: «ΜΕΝΓΚΕΛΕ»

Το έργο του Θανάση Τριαρίδη «ΜΕΝΓΚΕΛΕ» για τον διαβόητο «άγγελο του θανάτου» των ναζιστικών στρατοπέδων παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία της Αναστασίας Κουμίδου στο Θέατρο NOUS.

Ένας άντρας και μια γυναίκα διασταυρώνουν τις τύχες τους στη νυχτερινή διαδρομή ενός τραίνου. Εκείνος δηλώνει πως είναι υπάλληλος του υπουργείου γεωργίας και ασχολείται με την αναπαραγωγική βελτίωση της πατάτας. Εκείνη είναι ιστορικός, ασχολείται με τα ευγονικά πειράματα των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης. Είναι μόνοι στο κουπέ και αξιοποιούν την ευκαιρία για να αναπτύξουν τις αντίθετες απόψεις τους γύρω από τις βελτιωτικές τεχνικές, ώσπου αποφασίζουν να παίξουν ένα παράξενο, σαρκοβόρο και δυνητικά θανάσιμο παιχνίδι.

Η ανοιχτή πληγή

Εκείνος θα υποδυθεί τον Γιόζεφ Μένγκελε, τον γιατρό των αποτρόπαιων πειραμάτων στο Άουσβιτς, τον διαβόητο «άγγελο του θανάτου». Εκείνη θα ενσαρκώσει ένα από τα θύματά του, την Εβραία Εσθήρ Κοέν, μια κρατούμενη το σώμα της οποίας έγινε προνομιούχο σκεύος, κατά την ίδια των πιο φρικαλέων και κατά τον Μέγκελε των πιο λυτρωτικών εμπνεύσεων. Για τον Θανάση Τριαρίδη όμως, που εδώ και δεκαετίες καλλιεργεί εμμονικά τη θεματολογία των στρατοπέδων συγκέντρωσης για να κρατήσει συνειδησιακά ανοιχτή την πληγή τους, αυτό είναι μονάχα το πρώτο επίπεδο της θεατρικής ιστορίας που αφηγείται. Από την αρχή της δράσης αναδύεται η υποψία πως ενδέχεται η συνάντηση του ταξιδιωτικού ζεύγους να μην είναι διόλου τυχαία. Και στην εξέλιξή της διαφαίνεται ολοένα και καθαρότερα πως οι ρόλοι που έχουν αναλάβει προκύπτουν από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της ωμής πραγματικότητας με την καλλιτεχνική της αναπαράσταση.

Κατοπτρική πραγματικότητα

Έχω ξαναδεί το έργο του Τριαρίδη αλλά η παράσταση που ανέβασε η Αναστασία Κουμίδου ήταν ξεχωριστής ποιότητας. Χωρίς να πετσοκόψει άγαρμπα το κείμενο, η σκηνοθέτις το συντόμευσε επιλεκτικά, προσδίδοντας στη ροή του αβίαστη κίνηση και στις συναισθηματικές μεταπτώσεις των ηρώων του ορμή και αμεσότητα. Χωρίς να υποκύψει στον διαδεδομένο πειρασμό αισθητικοποίησης της βίας έδωσε ενιαίο ρυθμό στην οξυνόμενη σύγκρουση των πρωταγωνιστών. Παράλληλα υπογράμμισε τον λεπτό συνδυασμό των ρεαλιστικών διαλόγων με το παραισθητικό τους υπόβαθρο και αξιοποίησε με ευρηματική δεξιοτεχνία τους μετακινούμενους καθρέφτες που αποτελούν κεντρικά σημεία αναφοράς στον σκηνικό χώρο. Σ’ αυτήν ακριβώς την κατοπτρική πραγματικότητα και θεώμενοι από τις οπτικές γωνίες που προσιδίαζαν στις θυμικές τους μεταμορφώσεις, κινήθηκαν και οι εκλεκτοί ηθοποιοί της παράστασης. Ο Λυκούργος Μπάδρας συνδύασε την απαιτούμενη ψυχρότητα του τεχνοκράτη με το ενοχικό βλέμμα του υπόλογου για ανομολόγητα εγκλήματα Η Βέρα Μακρομαρίδου περνούσε ευδιάκριτα από την ουδετερότητα της ερευνήτριας στη θέση της αμέσως ή εμμέσως εμπλεκόμενης. Ενώ και οι δύο μαζί συντονίστηκαν υποδειγματικά σε όλες τις φάσεις των στοχαστικών ανακοπών και των αιφνίδιων επιταχύνσεων της δράσης.