– «Θα είσαι καλό παιδί, Άλαν;
– Ναι, μαμά, αλλά κάποιες φορές θα το ξεχνάω… »
Ο Άλαν Μάθισον Τούρινγκ είναι ο άνθρωπος που έσπασε τον κώδικα τον ναζί. Η συμβολή του κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν κάτι περισσότερο από καθοριστική. Εγκατεστημένος στο κέντρο αποκρυπτογράφησης της Μεγάλης Βρετανίας, διετέλεσε επικεφαλής της περίφημης Ομάδας του Κτηρίου 8, η οποία ήταν υπεύθυνη για την αποκωδικοποίηση των σημάτων των γερμανικών ναυτικών δυνάμεων. Η εργασία του Τούρινγκ, στο Κτήριο 8, για την Βρετανική Αντικατασκοπεία και το ότι κατάφερε να «σπάσει» τους κώδικες Enigma των Ναζί, έδωσε την δυνατότητα στους συμμάχους να κερδίσουν τη μάχη του Ατλαντικού συντομεύοντας τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατά δύο χρόνια.
Αυτό εν ολίγοις είναι το ιστορικό πλαίσιο ή μάλλον μέρος αυτού γύρω από τον ιδιοφυή μαθηματικό, αναλυτή κρυπτογράφο Αλαν Τούρινγκ. Ένας άνθρωπος που η ανθρωπότητα του οφείλει πολλά, ακόμα κι αν δεν το γνωρίζει. Ένας ήρωας , λιγότερο αποδεκτός από του άλλους. Υπάρχει, ακόμα, ένα σημείο στην ιστορία αυτού του ανθρώπου, πιο σκοτεινό και πιο επώδυνο. Ο Άλαν Τούρινγκ πλήρωσε με την ζωή του τον φανατισμό και την μισαλλοδοξία μιας ολόκληρης εποχής. Υποχρεώθηκε σε κατ΄οίκον περιορισμό για ένα χρόνο και ήταν υποχρεωμένος να υποβάλλετε σε ορμονοθεραπεία για το ίδιο διάστημα. Ο λόγος ήταν, πως σύμφωνα με το άρθρο 11 του Διατάγματος του 1885, ο Άλαν Τούρινγκ βρέθηκε ένοχος για εγκλήματα κατά του Στέμματος και προσβολή των χρηστών ηθών ενός ολόκληρου έθνους. Το δικαστήριο τον καταδίκασε επειδή ήταν ομοφυλόφιλος και, κυρίως, γιατί το παραδέχτηκε. Στις 7 Ιουνίου του 1954 ο Άλαν Τούρινγκ αυτοκτονεί με υδροκυάνιο. Το 2013, 59 χρόνια μετά το θάνατο του, η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ του απονέμει χάρη.
Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος ακολουθώντας μη γραμμική αφήγηση σκηνοθετεί τον Ορφέα Αυγουστίδη σε έναν μονόλογο που περιγράφει την διαδρομή ενός ανθρώπου μέσα από την σύνθετη και σύντομη ζωή του. Δεν λειτουργεί ως βιογραφία, σε καμία περίπτωση, αλλά ως γενναία αποκαθήλωση μιας εποχής και μιας συνθήκης που συνέθλιψε έναν άνθρωπο. Πολύ εύστοχα ο σκηνοθέτης μετατρέπει ένα πολυπρόσωπο κείμενο σε μονόλογο εστιάζοντας στον κεντρικό χαρακτήρα, που δεν είναι άλλο από τον Άλαν Τούρινγκ. Στη θέση του πρωταγωνιστή θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε άνθρωπος που αρνείται να συναινέσει. Σε όλη την διάρκεια της παράστασης ο πρωταγωνιστής ακροβατεί μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας με την μνήμη του να έχει καθαιρεθεί εξαιτίας της απομόνωσης και της θεραπείας. Δεν βλέπουμε κάποιον ήρωα, αν και στο τέλος, του έργου χειροκροτούμε έναν, αλλά παρακολουθούμε έναν άνθρωπο που ομολογεί την ζωή του. Η μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, επιτρέπει στο λόγο να αναπνεύσει, χωρίς να δημιουργεί κενά με τεχνικές ορολογίες, που, βέβαια, είναι σε κάποια σημεία αναπόφευκτες. Το κλειστοφοβικό σκηνικό της Όλγας Μπρούμα διαμορφώνεται σε μια σοφίτα που είναι όλα στοιβαγμένα και περιορισμένα, όπως είναι και η σκέψη του έγκλειστου Άλαν Τούρινγκ. Οι ήχοι της Μαρίζας Ρίζου από πιάνο και βιολοντσέλο παίζουν με το λόγο και σε πάντρεμα με τους φωτισμούς του Νίκου Βλασόπουλου αποκτούν δικό τους σώμα.
Δεν άφησα τυχαία για το τέλος τον Ορφέα Αυγουστίδη. Η δυσκολία στο να ερμηνεύσεις έναν μονόλογο είναι πως , εκτός, του σκηνικού και των υπολοίπων τεχνικών μέσων είσαι μόνος σου. Ναι, μεν η σκηνοθεσία είναι παρούσα σε όλη την διάρκεια, αλλά ο ηθοποιός είναι μόνος πάνω στην σκηνή. Ο Ορφέας Αυγουστίδης καταφέρνει χωρίς υπερβολές να «γεμίσει» την σκηνή και να μεταμορφωθεί στα πέντε βασικά πρόσωπα του αρχικού κειμένου με μοναδικό του όπλο την φωνή και το σώμα του. Επιβάλει τους χώρους δράσεις σε έναν μόνο επιμέρους χώρο και χωρίς να πέφτει στη παγίδα του επιθεωρησιακού μιμητισμού γίνεται ο Άλαν Τούρινγκ συνθέτοντας ένα ερμηνευτικό ψηφιδωτό που η τρέλα φλερτάρει επικίνδυνα με την μνήμη και την ματαίωση. Δεν αναπαριστά, ούτε αναβιώνει μια ιστορία, αγγίζει την ζωή του Άλαν Τούρινγκ και το κάνει με τρυφερότητα και σεβασμό.
Δεν γίνεται να μην αναφέρω τον πρόωρα χαμένο Μιχάλη Αδάμ. Όχι, μόνο επειδή οι συντελεστές έχουν αφιερώσει την παράσταση σε εκείνον, ούτε, γιατί υπήρξε ένας από του πιο τολμηρούς θεατρικούς παραγωγούς. Ο Μιχάλης Αδάμ στάθηκε με πίστη στην ιστορία του Άλαν Τούρινγκ και παθιάστηκε τόσο πολύ με την προσωπικότητα του που έκανε τα πάντα για να εξασφαλίσει τα δικαιώματα του έργου για το πρώτο ανέβασμα στην Ελλάδα.
