Για τις αντοχές μιας Ευρώπης βαθιά πληγωμένης αλλά ικανής ακόμη να εμπνεύσει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού μιλάει στο Documento ο Σουηδός πολιτικός αναλυτής
Η μεγαλύτερη συμμετοχή των τελευταίων 20 χρόνων, η ενίσχυση των κεντρώων φιλελεύθερων δυνάμεων και των Πρασίνων εις βάρος των δύο παραδοσιακών σχηματισμών –των Σοσιαλδημοκρατών και των κεντροδεξιών– καθώς και η μικρότερη του αναμενομένου αύξηση των δυνάμεων της ακροδεξιάς είναι τα χαρακτηριστικά των φετινών ευρωεκλογών. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαμορφώνεται πλέον ένα νέο πολιτικό σκηνικό στο οποίο αναμένεται να υπάρχει δυσκολία στη λήψη αποφάσεων καθώς ο σχηματισμός πλειοψηφίας θα είναι αποτέλεσμα πολλών και επίπονων συμβιβασμών. Αναλυτές στον ευρωπαϊκό Τύπο θέτουν ερωτήματα αναφορικά με την ανθεκτικότητα του «ονείρου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» ενώ άλλοι θεωρούν ότι οι περισσότερες φωνές και η συναίνεση θα αποβούν προς όφελος των Ευρωπαίων πολιτών.
Το Documento ζήτησε την άποψη του έμπειρου Σουηδού δημοσιογράφου Κρίστοφερ Βέντικ, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στις Βρυξέλλες και ταξιδεύει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης μεταφέροντας στους θεατές της δημόσιας σουηδικής τηλεόρασης (SVT) όχι μόνο τις ειδήσεις αλλά και το παρασκήνιο, το κλίμα και τις προοπτικές μιας Ευρώπης που αλλάζει.
Σύμφωνα με την εμπειρία σας, εξακολουθεί να υπάρχει στους λαούς της Ευρώπης αυτό που κάποτε ονομάστηκε «ευρωπαϊκό όνειρο»;
Αυτό που θα πρέπει να πούμε καταρχάς είναι ότι ενώ οι πολίτες καταλαβαίνουν πλέον ότι οι εκλογές είναι σημαντικές για το κοινό μας μέλλον στην Ευρωπαϊκή Ενωση, οι περισσότεροι προσέρχονται στην κάλπη με πολιτικά κριτήρια που αφορούν την εσωτερική πολιτική στη χώρα τους. Ετσι, έχουν διαμορφωθεί πολλές εκδοχές του ευρωπαϊκού ονείρου, ορισμένες εκ των οποίων συγκρούονται μεταξύ τους. Οι σκανδιναβικές χώρες, για παράδειγμα, όπως και ορισμένες άλλες, θέλουν την Ευρώπη πιο συλλογική, με περισσότερα κοινά όργανα που θα υπηρετούν κοινές ανθρωπιστικές αξίες. Υπάρχουν επίσης χώρες, όπως οι ανατολικές, που δείχνουν να θεωρούν ότι το μοναδικό στοιχείο του ευρωπαϊκού ονείρου είναι η κοινή αγορά προϊόντων και υπηρεσιών. Εκτός αυτών, έχουμε και τις θεωρήσεις της Αριστεράς και της Δεξιάς, ανεξαρτήτως των χωρών προέλευσης, που είναι τελείως διαφορετικές, όπως για παράδειγμα οι εμμονές ανθρώπων που θέλουν μια χριστιανική Ευρώπη και είναι κατανεμημένοι σε όλη την ΕΕ. Δεν μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι αυτό που κάποτε ονομάστηκε «ευρωπαϊκό όνειρο» έχει κάποια σχέση με τη σημερινή ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Ο Αμερικανός Στιβ Μπάνον, ένας άνθρωπος που λειτουργεί μέσω των fake news και έχει προσπαθήσει να ενώσει τις δυνάμεις του Σαλβίνι, της Λεπέν, του Ορμπάν και άλλων Ευρωπαίων ακροδεξιών, δήλωσε την επομένη των εκλογών ότι τα σχέδια για μια ενωμένη Ευρώπη έχουν πεθάνει. Ανταποκρίνεται αυτό στην πραγματικότητα;
Το πρώτο που θα πρέπει να αναρωτηθούμε είναι γιατί βρίσκεται ο Στιβ Μπάνον στην Ευρώπη και ποιους σκοπούς εξυπηρετεί η παρουσία του. Αν δούμε τα εκλογικά αποτελέσματα και αφαιρέσουμε τη μικρή μερίδα αντιευρωπαϊστών, που υπάρχει και στη δεξιά και στην αριστερή πλευρά του πολιτικού χάρτη, θα παρατηρήσουμε ότι η πλειονότητα των υπόλοιπων κομμάτων είναι δυναμικά υπέρ της ενιαίας Ευρώπης, ακόμη κι αν δεν την υπερασπίζονται όλοι για τους ίδιους λόγους. Οχι μόνο τα παραδοσιακά κόμματα αλλά και οι δυνάμεις που αναπτύσσονται, όπως οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι. Δεν υπάρχει τίποτε στα αποτελέσματα των εκλογών που να επιβεβαιώνει αυτό που είπε ο Μπάνον. Οι ευρωεκλογές τον διέψευσαν.
Τα δύο μεγάλα ευρωπαϊκά κόμματα, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι κεντροδεξιοί, έχουν σήμερα μαζί λιγότερες από τις μισές έδρες του ευρωκοινοβουλίου. Αυτό σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκοί λαοί απορρίπτουν το στάτους κβο;
Πιστεύω ότι μια μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων τονίζει ότι θέλει μια αλλαγή. Ζητάει να αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας και συνεργασίας στα ευρωπαϊκά όργανα. Βέβαια μπορεί να εκληφθεί ότι αυτοί που ψήφισαν οικολόγους θέλουν πιο πράσινη Ευρώπη, με περιβαλλοντικές διαστάσεις στην εφαρμογή των αποφάσεων και φιλόδοξους σχεδιασμούς για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επίσης υπάρχουν κάποιοι που έχουν κουραστεί από αυτό που ονομάσατε στάτους κβο, το οποίο όλα αυτά τα χρόνια δεν παρουσίασε κάτι νέο πέρα από την αναπαραγωγή –πολλές φορές προς το χειρότερο– των ίδιων καταστάσεων. Με την επιλογή άλλων κομμάτων, τα οποία όμως δεν είναι ακραία, πιστεύουν ότι μπορούν να ταράξουν κάπως τα πράγματα.
Κοινό χαρακτηριστικό στις περισσότερες χώρες είναι ότι τα μεγάλα κόμματα συρρικνώνονται και τα μικρότερα αυξάνουν τις δυνάμεις τους. Επίσης υπάρχουν πολλά κόμματα που εξέλεξαν μόνο έναν ευρωβουλευτή. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το ευρωκοινοβούλιο και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην ευρωπαϊκή πολιτική;
Θα είναι πλέον πολύ δύσκολο, δυσκολότερο από κάθε άλλη φορά, να σχηματιστεί πλειοψηφία για την υπερψήφιση κάποιων προτάσεων πολιτικής στρατηγικής ή για την εκλογή κάποιων προσώπων για θέσεις-κλειδιά στα όργανα της Ενωσης. Ενα πολύ σύνθετο ζήτημα είναι η συμφωνία τριών ή τεσσάρων πολιτικών ομάδων που θα χρειάζεται κάθε φορά για να σχηματιστεί πλειοψηφία. Κατά συνέπεια θα λαμβάνονται αποφάσεις που θα μοιάζουν με «ανάμεικτο χυμό», με μικρές ή μεγάλες μερίδες κάποιων συστατικών αλλά όχι με ξεκάθαρη γεύση. Δεν θα είναι κάτι ξεκάθαρο. Για παράδειγμα, οι Χριστιανοδημοκράτες που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους επιχειρηματίες έρχονται σε αντιπαράθεση με τους Πράσινους που θέτουν σε προτεραιότητα τα οικολογικά ζητήματα. Πόσα φιλόδοξα οικολογικά προγράμματα μπορούν να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν χωρίς να επηρεαστούν η αγορά, η απασχόληση και η ανάπτυξη στην Ευρώπη;
Λόμπινγκ vs Δημοκρατία
«Υπάρχουν μεγάλες και ισχυρές ομάδες ανθρώπων με πολύ μεγαλύτερες οικονομικούς πόρους απ’ αυτούς που μπορεί να παρέχει η πολιτεία στους πολιτικούς, οι οποίες προσπαθούν να επηρεάσουν ευρωβουλευτές και στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υποβολή προτάσεων και στη λήψη αποφάσεων» είπε ο Κρίστοφερ Βέντικ απαντώντας στην ερώτηση του Documento αναφορικά με την μάστιγα των ευρωπαϊκών θεσμών που είναι οι περίφημοι “Λομπίστες”
Πρόκειται για γραφεία από τα οποία προωθούνται οργανωμένα τα συμφέροντα εταιρειών, χρησιμοποιώντας διάφορους τρόπους πίεσης προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις που συμφέρουν τους πελάτες τους. Οι ίδιοι λένε ότι η δραστηριότητα τους είναι να «παρέχουν λεπτομερή ενημέρωση στην οποία μπορεί οι νομοθέτες ή τα στελέχη των θεσμών να μην έχουν πρόσβαση».
Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν και πώς μπορούν οι εκπρόσωποι των δημοκρατικών θεσμών να αντιμετωπίσουν τους εκπροσώπους αυτών των συμφερόντων και φυσικά πόσο πραγματικά τους επηρεάζουν;
«Ένας τρόπος για να τους εμποδίσεις είναι να επιβληθεί δημοσιοποίηση της ύπαρξης τους, των συμφερόντων που εκπροσωπούν και της δραστηριότητας τους, των επαφών που κάνουν κάθε μέρα με ευρωβουλευτές και με στελέχη της ΕΕ. Δεν είναι μόνο η κοινή γνώμη που πρέπει να έχει γνώση αυτών των δραστηριοτήτων αλλά και οι ίδιοι οι πολιτικοί και τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πρέπει να αισθάνονται την πίεση από την δημοσιοποίηση παρόμοιων συναντήσεων τους. Σίγουρα θα σκεφτούν πολλές φορές να καταθέσουν μία πρόταση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα μίας εταιρείας αν ξέρουν ότι έχει δημοσιευτεί νωρίτερα ότι είχαν συναντηθεί με εκπροσώπους της» απαντά ο Κρίστοφερ Βέντικ.
