Η Ρωσία και η Ουκρανία υπέγραψαν συμφωνία στην Κωνσταντινούπολη την Παρασκευή για την απελευθέρωση περισσότερων από 20 εκατομμυρίων τόνων σιτηρών που έχουν εγκλωβιστεί σε αποκλεισμένα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας στην Ουκρανία. Πρόκειται για συμφωνία που αποσκοπεί στη μείωση των αυξανόμενων τιμών των σιτηρών και στην ανακούφιση της αυξανόμενης παγκόσμιας κρίσης πείνας.
Η σημαντική εξέλιξη έρχεται μετά από μήνες συνομιλιών και έλαβε χώρα με τη βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας. Ανώτεροι αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών δήλωσαν ότι οι πρώτες αποστολές σιτηρών από την Οδησσό και τα γειτονικά λιμάνια απέχουν μόλις μερικές εβδομάδες και θα φέρουν γρήγορα πέντε εκατομμύρια μετρικούς τόνους ουκρανικών σιτηρών και άλλων τροφίμων στην παγκόσμια αγορά ανά μήνα. Αυτό θα απελευθερώσει επίσης αποθηκευτικό χώρο στα σιλό της Ουκρανίας για νέες εσοδείες σιτηρών, δήλωσαν οι αξιωματούχοι.
«Μακρύς ο δρόμος»
«Αυτή η συμφωνία δεν ήρθε εύκολα», είπε ο Αντόνιο Γκουτέρες, γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, στην τελετή υπογραφής στην Κωνσταντινούπολη την Παρασκευή, αποκαλώντας τη συμφωνία «φάρο στη Μαύρη Θάλασσα». Επαίνεσε την Ουκρανία, τη Ρωσία και την Τουρκία για τη συνεργασία τους για την εξασφάλιση της σημαντικής επιτυχίας. «Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, τονίζω ότι δεν υπάρχει λύση στην παγκόσμια επισιτιστική κρίση χωρίς να διασφαλιστεί η πλήρης παγκόσμια πρόσβαση στα τρόφιμα της Ουκρανίας και στα ρωσικά τρόφιμα και λιπάσματα», είπε. «Σήμερα κάναμε σημαντικά βήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Αλλά ήταν μακρύς ο δρόμος».
Αυτή τη στιγμή, 2,5 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι ουκρανικών τροφίμων εξάγονται μηνιαίως μέσω χερσαίων και ποτάμιων οδών σε συμμαχικές χώρες όπως η Μολδαβία, η Πολωνία και η Ρουμανία με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμφωνία που υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη θα διαρκέσει για 120 ημέρες, είπαν οι αξιωματούχοι, με την ελπίδα ότι θα ανανεωθεί σε κυλιόμενη βάση για να ομαλοποιηθεί η εξαγωγή σιτηρών για τους επόμενους μήνες.
Συμφωνία μη επίθεσης
Έρχεται με ρητή συμφωνία να μην επιτεθούν τα εμπλεκόμενα μέρη σε εμπορικά και πολιτικά πλοία, καθώς και οι λιμενικές εγκαταστάσεις. Ωστόσο, ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΟΗΕ είπε ότι οι ρωσικές εγγυήσεις ασφαλείας δεν επεκτείνονται σε τμήματα των ουκρανικών λιμανιών που δεν χρησιμοποιούνται άμεσα για τις εξαγωγές σιτηρών. Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, οι Ουκρανοί καπετάνιοι θα κατευθύνουν τα πλοία με σιτηρά από την Οδησσό και τα γειτονικά λιμάνια του Τσερνομόρκσ και του Γιούζνε ακολουθώντας ασφαλείς διόδους που χαρτογραφήθηκαν από το Ουκρανικό Ναυτικό, αποφεύγοντας τις νάρκες.
Ένα κοινό κέντρο διοίκησης με Ρώσους, Ουκρανούς, Τούρκους και αξιωματούχους του ΟΗΕ δημιουργείται στην Κωνσταντινούπολη από το Σάββατο, δήλωσαν οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ, και ομάδες και από τις τρεις χώρες και τα Ηνωμένα Έθνη θα επιφορτιστούν με την από κοινού επιθεώρηση των πλοίων για να διασφαλίσουν ότι δεν μεταφέρουν όπλα πίσω στην Ουκρανία αφού ξεφορτώσουν το φορτίο σιτηρών τους.
Ανακούφιση της παγκόσμιας πείνας
Εάν η συμφωνία ισχύσει, θα βοηθήσει στην άμβλυνση των καταστροφικών ελλείψεων τροφίμων, κατάσταση που επιδεινώθηκε όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Η επιλογή του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να εργαλειοποιήσει τα τρόφιμα οδήγησε σε μερικές από τις σοβαρότερες παγκόσμιες συνέπειες της επίθεσης της Μόσχας στην Ουκρανία, συμβάλλοντας στην πείνα και την απειλή πολιτικών αναταραχών στην Αφρική και υπονομεύοντας ένα παγκόσμιο δίκτυο διανομής τροφίμων που ήταν ήδη τεταμένο από την πανδημία και την κλιματική αλλαγή.