Ο βετεράνος Αγγλος δημοσιογράφος και πρώην βουλευτής των Εργατικών Κρις Μάλιν έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας πολύκροτης υπόθεσης που συνταράσσει τη βρετανική κοινωνία από το 1974, η οποία έκλεισε μόλις τον περασμένο Μάρτιο. Οι αρχές τού ζητούσαν να αποκαλύψει την ταυτότητα των πηγών του ώστε να αποδοθούν ευθύνες στους δράστες των βομβιστικών επιθέσεων σε δύο παμπ στο Μπέρμιγχαμ. Όταν αρνήθηκε κατηγορήθηκε για παρακώλυση της Δικαιοσύνης και βρέθηκε στο εδώλιο. Το δικαστήριο εντέλει τον αθώωσε τον περασμένο Μάρτιο. Ο Μάλιν μίλησε στο Documento και περιέγραψε τον ρόλο που παίζουν οι πηγές στην ερευνητική δημοσιογραφία καθώς και στην υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος.
Ο Μάλιν ενεπλάκη στην υπόθεση των επιθέσεων σε δύο παμπ του Μπέρμιγχαμ το 1974, στην οποία έχασαν τη ζωή τους 21 άτομα και τραυματίστηκαν περισσότερα από 182. Η ενέργεια αποδόθηκε στον IRA, αν και η οργάνωση ποτέ δεν ανέλαβε πλήρως την ευθύνη. Γράφοντας το βιβλίο «Error of judgment: The truth about the Birmingham pub bombings» (1986) ο Μάλιν εξέτασε τις αντιφάσεις των αρχών, ενώ παρέθεσε συνεντεύξεις των δραστών χωρίς να αποκαλύπτει την ταυτότητά τους. Η έρευνα του Βρετανού δημοσιογράφου απέδειξε ότι οι έξι φερόμενοι ως ένοχοι ουσιαστικά ήταν αθώοι, γεγονός που οδήγησε στην αθώωση και την αποφυλάκισή τους ύστερα από 16 χρόνια κάθειρξης.
Περιγράφοντας την εμπειρία του μίλησε για τις αρχές που διέπουν το δημοσιογραφικό επάγγελμα, υπογραμμίζοντας την αξία των πηγών για τη διαλεύκανση μιας υπόθεσης. Κατά τον ίδιο, ο δημοσιογράφος πρέπει να διασφαλίζει την ανωνυμία των πηγών του και να αναζητά την αλήθεια, κλείνοντας τα μάτια ως προς τις προθέσεις της πηγής, εκτός κι αν πρόκειται να τον παραπλανήσει.
Γιατί μια πηγή πληροφόρησης γίνεται πηγή;
Στην υπόθεση των βομβιστικών επιθέσεων του Μπέρμιγχαμ είχαν καταδικαστεί και φυλακιστεί λάθος άνθρωποι. Οπότε εντόπισα τα σωστά πρόσωπα και για να το κάνω αυτό έπρεπε να μιλήσω με πρώην μέλη του IRA. Κάποιοι βρίσκονταν στη φυλακή και άλλοι εκτός. Προκειμένου να τους πείσω να μου μιλήσουν έπρεπε να τους εγγυηθώ ότι δεν θα αποκαλύψω την ταυτότητά τους. Αυτό είναι αρκετά φυσιολογικό στην ερευνητική δημοσιογραφία, στην οποία ένας δημοσιογράφος δεν πρέπει να αποκαλύπτει τις πηγές του. Αναγνωρίζεται και στο διεθνές δίκαιο. Υπάρχει και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που αναγνωρίζει το δικαίωμα του δημοσιογράφου να προστατεύει τις πηγές του. Αυτό έκανα και σε αυτή την υπόθεση και για πολλά χρόνια ήταν αποδεκτό. Ετσι κι αλλιώς η αστυνομία ποτέ δεν έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το ποιος διέπραξε τις βομβιστικές ενέργειες. Τα τελευταία τρία τέσσερα χρόνια άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον και διεξήγαγε σοβαρή έρευνα, αλλά ήθελε να αποκαλύψω κάποιες από τις πηγές μου. Οταν αρνήθηκα με κυνήγησαν με τον αντιτρομοκρατικό νόμο (2000). Η υπόθεση πήγε στα δικαστήρια και απάντησα ότι οι πράξεις μου ήταν προς το δημόσιο συμφέρον. Οδήγησαν εξάλλου στην αποφυλάκιση έξι αθώων ανθρώπων, μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες της βρετανικής δικαστικής ιστορίας. Οδήγησαν στη διάλυση της διεφθαρμένης υπηρεσίας της αστυνομίας που ήταν υπεύθυνη για τη φυλάκιση των συγκεκριμένων προσώπων όπως και πολλών άλλων. Φυλακίσεις που επιτεύχθηκαν με παράνομα μέσα. Μετέπειτα συγκροτήθηκε μια επιτροπή η οποία προχώρησε σε μεγάλη μεταρρύθμιση του συστήματος. Συνεπώς, ήταν εύκολο να επιχειρηματολογήσω πως ό,τι έκανα ήταν προς το δημόσιο συμφέρον. Το δικαστήριο το επικύρωσε.
Γιατί ένας δημοσιογράφος δεν πρέπει να αποκαλύπτει τις πηγές του ακόμη και σε μια υπόθεση όπως μια βομβιστική ενέργεια;
Επειδή θα είναι μεγάλο πλήγμα για την ερευνητική δημοσιογραφία. Εκεί που θα γινόταν δύσκολο είναι εάν ένας δημοσιογράφος μιλούσε με τρομοκράτες προτού γίνουν τα χτυπήματα, αν και δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο. Τότε νομίζω είσαι υποχρεωμένος να μιλήσεις στις αρχές. Στην περίπτωσή μου όμως μιλάμε για κάτι που συνέβη δεκαετίες πριν. Θεωρείται αρκετά φυσιολογικό στη Βρετανία αλλά και την Ευρώπη οι δημοσιογράφοι να μη χρειάζεται να αποκαλύπτουν τις πηγές τους. Το Εθνικό Συνδικάτο των Δημοσιογράφων στο Ηνωμένο Βασίλειο με υποστήριξε και μου κάλυψε τα δικαστικά έξοδα, γιατί το αντιλαμβανόταν ως βασική αρχή της ερευνητικής δημοσιογραφίας. Κανείς δεν θα μου μιλούσε εάν πήγαινα σε αυτά τα πρόσωπα και τους έλεγα: «Θέλω να με βοηθήσετε αλλά δεν μπορώ να εγγυηθώ πως δεν θα αποκαλύψω τα στοιχεία σας». Κανείς δεν θα μου μιλούσε και τίποτε δεν θα άλλαζε! Αυτό ισχύει σε πολλές περιπτώσεις στην ερευνητική δημοσιογραφία. Οσοι δεν θέλουν να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους δίνουν στοιχεία που στη συνέχεια καθίστανται χρήσιμα για το δημόσιο συμφέρον.
Ενας δημοσιογράφος πρέπει να ενδιαφέρεται για τις προθέσεις της πηγής του ή για την αλήθεια;
Για την αλήθεια. Πρέπει να έχεις πάντοτε στο μυαλό σου ότι η πηγή σου μπορεί να σε παραπλανήσει. Ενας ή δύο που ήταν αφερέγγυοι το έκαναν στην υπόθεσή μου και το κατάλαβα. Ενας καλός δημοσιογράφος αναζητάει την αλήθεια. Σε μια δημοκρατία το δικαίωμα του δημοσιογράφου στο κυνήγι της αλήθειας είναι θεμελιώδης αρχή.
