Γυναίκες πρόσφυγες που μένουν σε δομές φιλοξενίας στην ελληνική ενδοχώρα μίλησαν στη DW για τη ζωή που άφησαν πίσω τους, για το περιπετειώδες ταξίδι τους προς την Ευρώπη αλλά και την παραμονή τους στην Ελλάδα.
Γυναίκες εκδιωγμένες, εκτοπισμένες, κυνηγημένες, θύματα πολέμων αλλά και θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, ενδοοικογενειακής βίας, διακρίσεων. Γυναίκες όλων των ηλικιών, νεαρά κορίτσια, μητέρες, ανύπαντρες κοπέλες, ηλικιωμένες γυναίκες. Στο πλαίσιο του οδοιπορικού της DW στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα συναντήσαμε γυναίκες πρόσφυγες αλλά και μετανάστριες που μένουν προσωρινά σε προσφυγικά κέντρα, έχοντας φτάσει εδώ από τα ελληνικά νησιά, κυρίως τη Λέσβο, τη Χίο, την Κω, τη Σάμο αλλά και τη Λέρο, μετά από περιπετειώδη ταξίδια, κακουχίες, θανάτους αγαπημένων προσώπων.
«Θέλουμε να φύγουμε!»
Οι περισσότερες γυναίκες δεν ήθελαν να μιλήσουν. Είτε από φυσική συστολή είτε εξαιτίας ψυχοσωματικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Χρειάστηκαν συχνά ώρες, συζητήσεις off the record και αρκετή αναζήτηση μέχρι να νιώσουν ασφάλεια και άνεση. Κάποιες μόνο θέλησαν αυθόρμητα να μιλήσουν μπροστά στην κάμερα και να αφηγηθούν την προσωπική τους ιστορία αλλά και τα μελλοντικά τους σχέδια. Όπως η Σίλαβ από την πόλη Χαρντάν στο βόρειο Ιράκ, η οποία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα της μαζί με τον σύζυγό της, μαχητή Πεσμεργκά, όταν αυτός μετά από μια μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους υπέστη βασανιστήρια. Λίγο όμως πριν εγκαταλείψουν την πόλη τους, όπως μας είπε η ίδια, στην άκρη ενός δρόμου ο άνδρας της βρήκε ένα μωρό μερικών ημερών, αιμόφυρτο να κλαίει. Αμέσως το πήρε μαζί του και όλοι μαζί έφτασαν στην Τουρκία κι από εκεί στην Ελλάδα μέσω Έβρου. «Δεν έχω δικά μου παιδιά. Για μένα παιδί μου είναι αυτό το μωρό. Ήταν υποχρέωσή μου ως γυναίκα να γίνω η μητέρα του. Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μας χωρίς αυτό. Ζω και ελπίζω σε ένα καλύτερο μέλλον μόνο γι αυτό το μωρό», μας είπε έντονα συγκινημένη. Για την ώρα η Σίλαβ μαζί με τον άνδρα και το μωρό της, πλέον δύο χρονών, μένουν στη Θήβα, περιμένοντας να εξεταστεί η αίτηση ασύλου της. «Μετά θέλουμε να φύγουμε. Θέλω μόνο να παλέψω για το παιδί μου», είπε η ίδια.
Στη Θήβα συναντήσαμε και πολλές γυναίκες από το Αφγανιστάν. Στο προσφυγικό κέντρο της Θήβας υπάρχει ειδική μέριμνα για τις γυναίκες πρόσφυγες, οι οποίες σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο μπορούν μέσα στη μέρα να περάσουν δημιουργικά τον χρόνο τους: ράβουν, φτιάχνουν χρηστικά πράγματα, συζητάνε μεταξύ τους, βλέπουν ταινίες, χαλαρώνουν. Εκεί μιλήσαμε με τη Φαουζία από την Κουντζούζ, μητέρα ενός δεκάχρονου αγοριού που ήδη βρίσκεται στη Γερμανία και ενός νεογέννητου κοριτσιού. «Το μωρό αυτό γεννήθηκε στην Ελλάδα, στον προσφυγικό καταυλισμό του Ελληνικού. Οι συνθήκες ήταν άθλιες. Δεν υπήρχαν τουαλέτες, αρκετά κρεβάτια, το μωρό ήταν συνέχεια άρρωστο χωρίς γιατρό», μας είπε η ίδια. Η οικογένειά της αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Αφγανιστάν όταν μετά από μια επίθεση Ταλιμπάν η συνοικία στη οποία έμεναν καταστράφηκε. «Κάθε μέρα στην πόλη μου σκοτώνονται 30 με 40 άτομα. Οι Ταλιμπάν είναι παντού», ανέφερε η ίδια χαρακτηριστικά. Από την Κουντούζ κατάγεται και η 12χρονη Νίλα, που συναντήσαμε επίσης στη Θήβα. Μιλάει άψογα αγγλικά και βοηθά πολλές από τις γυναίκες που βρίσκονται στο προσφυγικό κέντρο στην επικοινωνία με τους υπεύθυνους. «Πέρασα πολύ δύσκολα αλλά πλέον είμαι αισιόδοξη. Θέλω να σπουδάσω Ιατρική στην Ευρώπη», είπε η Νίλα.
Η ζωή συνεχίζεται ακόμη και υπό αντίξοες συνθήκες
Και στο ανοιχτό κέντρο φιλοξενίας του Ελαιώνα της Αττικής δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις λεγόμενες ευάλωτες ομάδες, γυναίκες και παιδιά. Πολλές είναι όμως και οι έγκυες γυναίκες που περιμένουν να γεννήσουν από μήνα σε μήνα. Η νεαρή μητέρα Χουρία από τη Ράκα της Συρίας, το προπύργιο των Ισλαμιστών, είναι κι αυτή σε προχωρημένη εγκυμοσύνη. Έφτασε πρόσφατα με τον άνδρα και τα παιδιά της στον Ελαιώνα από τη Λέσβο και πλέον μένουν σε ένα κοντέινερ. Δεν είναι εύκολο, όπως λέει, δεν υπάρχουν επαρκείς κουβέρτες. Σίγουρα όμως είναι καλύτερα σε σχέση με τα νησιά. Η Χουρία, όπως και οι περισσότερες γυναίκες, δεν θέλουν να μιλήσουν πολύ για το παρελθόν και το Ισλαμικό Κράτος. Ελάχιστες είναι εκείνες που εξιστορούν με λεπτομέρειες τη διαδρομή και τις περιπέτειές τους.
Μια τέτοια περίπτωση ήταν η Μονίνα, Γεζίντι από το βόρειο Ιράκ, η οποία μένει προσωρινά με την οικογένειά της στο προσφυγικό κέντρο της Καβάλας. Η ίδια μας άνοιξε φιλόξενα το μικρό διαμέρισμα στις εγκαταστάσεις του παλιού στρατοπέδου Ασημακοπούλου και θέλησε να μιλήσει στην κάμερα, έντονα συγκινημένη. Επέλεξε να μιλήσει για το Ισλαμικό Κράτος και τις βίαιες πράξεις εναντίον γυναικών. «Πολλές συγγενείς μου έπεσαν απήχθησαν και μια ξαδέρφη μου έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από μέλη του ΙΚ. Εγώ απλώς από τύχη δεν έπεσα θύμα του Ισλαμικού Κράτους», λέει χαρακτηριστικά.
Οι μνήμες του παρελθόντος δεν μπορούν εύκολα να ξεχαστούν, όμως το δύσκολο παρόν στους προσφυγικούς καταυλισμούς -ακόμη και σε εκείνους που διασφαλίζουν το μίνιμουμ αξιοπρεπούς διαβίωσης- καθώς και το αβέβαιο μέλλον αποτελούν για τις περισσότερες γυναίκες με τις οποίες συνομιλήσαμε κινητήρια δύναμη για να προχωρήσουν και να μην το βάλουν κάτω.
Και όπως επαναλάμβανε με δάκρυα στα μάτια η νεαρή Σίλαβ στη Θήβα «Δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το συνεχίσουμε».
