Κρατούμενες και κρατούμενοι μιλούν με οργή και πίκρα για τον διπλό εγκλεισμό τους και την κοροϊδία της αποσυμφόρησης
«Ισως τώρα που είστε κι εσείς μέσα στα σπίτια κάπως μας καταλαβαίνετε· αλλά και πάλι όχι, γιατί εσείς είστε στη βολή σας». Είναι τα λόγια μιας κρατούμενης στις φυλακές Ελεώνα Θήβας. Μιας γυναίκας με μεγάλη αναπηρία, που αν οι υπηρεσίες της πολιτείας λειτουργούσαν όπως αρμόζει στην εποχή, θα είχε ήδη αποφυλακιστεί. Και σήμερα, εν μέσω πανδημίας, θα έμενε κι αυτή σπίτι, όπως όλοι εμείς.
Και ναι, έχει δίκιο, δεν μπορούμε να καταλάβουμε. Πώς να καταλάβουμε όλοι εμείς, που μπήκαμε καραντίνα για λίγο καιρό και ήδη αντιμετωπίζουμε ψυχολογικά προβλήματα, την κόλαση των πραγματικών φυλακών… Πώς να καταλάβουμε ότι οι κρατούμενοι βιώνουν σήμερα με αφορμή την πανδημία έναν δεύτερο εγκλεισμό. Σαν να χρώσταγαν να εκτίσουν παρεπόμενες ποινές που δεν τους επέβαλε κανένα δικαστήριο, αλλά η απροθυμία της κυβέρνησης να σκύψει πραγματικά πάνω από τα ιδιαίτερα προβλήματά τους που, λόγω και των χρόνια τραγικών συνθηκών διαβίωσης στις φυλακές, διογκώνονται τώρα επικίνδυνα.
Ναι, δεν μπορούμε να τους καταλάβουμε επειδή εμείς «μένουμε σπίτι» και αυτοί «παραμένουν διπλά έγκλειστοι», χωρίς μάσκες σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς αντισηπτικά, χωρίς στοιχειώδη προσωπική υγιεινή, όπως καθαρά ρούχα, χωρίς χρήματα, χωρίς τηλεκάρτες, χωρίς σωστή σίτιση. Προσπαθώντας παράλληλα να διαχειριστούν την οργή, την πίκρα, την απογοήτευση γιατί τους έταξαν αποσυμφόρηση, τους καθησύχαζαν ότι όλα έχουν δρομολογηθεί, αλλά «τελικά ήταν μια παρελκυστική και μικρόψυχη τακτική για να εκτονωθεί η κατάσταση».
Για να μείνουν ήσυχοι στα λαγούμια τους. Και οι λίγες φωνές που ακούστηκαν, κάποιες διαμαρτυρίες που βγήκαν έξω από τα όρια των κελιών, κάποιες μικρές εξεγέρσεις, όπως αυτή των γυναικών στις φυλακές Θήβας, καταπνίγηκαν σε μια ιδιότυπη σιωπή.
«Τα ψεύτικα τα λόγια»
Προτού όμως δώσουμε τον λόγο στους κρατούμενους ας δούμε περιληπτικά τη στάση των υπευθύνων απέναντί τους:
Στις 23 Μαρτίου η Ελληνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) απέστειλε επιστολή προς τους υπουργούς Δικαιοσύνης και Προστασίας του Πολίτη με συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με την αποσυμφόρηση των φυλακών, ειδικά εν μέσω πανδημίας. Την ίδια ώρα διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία και η Βρετανία, προχωρούσαν σε ανάλογες κινήσεις.
Στις 6 Απριλίου η επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Ντούνια Μιγιάτοβιτς ζήτησε από τα κράτη-μέλη του οργανισμού να λάβουν επείγοντα μέτρα για την προστασία της υγείας και των δικαιωμάτων των κρατουμένων. Την ίδια μέρα ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών (ΔΣΑ) εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση στα σωφρονιστικά καταστήματα και ζητούσε «άμεση λήψη μέτρων προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης της υγείας κρατουμένων και σωφρονιστικών υπαλλήλων και της αποσυμφόρησης των φυλακών».
Η χωρητικότητα των φυλακών –όπως επισήμαινε– ξεπερνάει σημαντικά τις νόμιμες προβλέψεις. Οι κρατούμενοι ανέρχονται πανελλαδικά σε 11.245 ενώ οι προβλεπόμενες θέσεις είναι 10.055, ενώ σε συγκεκριμένα σωφρονιστικά καταστήματα η πληρότητα αγγίζει το 250%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι φυλακές Κορυδαλλού, όπου η πληρότητα βρίσκεται στο 111%.
Απελπιστική κατάσταση
Τρεις ημέρες μετά επιτροπή συμβούλων του ΔΣΑ συναντήθηκε με τη γενική γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής Σοφία Νικολάου προκειμένου να θέσει το μείζον ζήτημα. Η γγ τους διαβεβαίωσε ότι οι φυλακές είναι θωρακισμένες, με την αντιπροσωπεία του ΔΣΑ να εκφράζει προβληματισμό σχετικά με την ανυπαρξία κρουσμάτων δεδομένου του ασυμπτωματικού χαρακτήρα της νόσου και της καθυστέρησης εκδήλωσης των συμπτωμάτων.
Δύο εβδομάδες μετά η κατάσταση στις φυλακές μοιάζει να είναι απελπιστική. Ο διευθυντής του γυμνασίου και λυκείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα Πέτρος Δαμιανός με επιστολή του προς τον Σωτήρη Τσιόδρα εξέφρασε την αγωνία του «για την επικινδυνότητα της διαβίωσης των μαθητών του εν καιρώ κορονοϊού». «Στον Αυλώνα όλα τα μέτρα αυτοαναιρούνται λόγω του υπερπληθυσμού. 277 κρατούμενοι για 110 θέσεις (λόγω των εργασιών). Μαθητές μου κοιμούνται στο πάτωμα ή δύο σ’ ένα κρεβάτι» ανέφερε.
Την ίδια εικόνα περιγράφουν στο Documento κρατούμενοι των φυλακών Κορυδαλλού αλλά και των γυναικείων φυλακών Ελεώνα στη Θήβα, όπου πριν από μερικές μέρες πραγματοποιήθηκε εξέγερση με αφορμή τον δεύτερο θάνατο κρατουμένης μέσα σε έναν μήνα.
Κρατούμενος φυλακών Κορυδαλλού: Η Νικολάου μας κορόιδεψε
Ασφυκτιούμε, έχουμε τον τρόμο, τον πανικό και μας κοροϊδεύουν κιόλας. Πού είναι τα μέτρα αποσυμφόρησης που έταξαν; Σε άλλα κράτη έχουν ήδη προχωρήσει στο μέτρο που είναι το πιο σημαντικό, ειδικά τώρα με την πανδημία. Εδώ η αναμονή και η αμφιβολία ότι τελικά δεν θα γίνει τίποτε επιδεινώνουν την κατάσταση. Είμαστε ο ένας πάνω στον άλλο. Η κ. Νικολάου ήρθε σε μας, πήγε και σε άλλες φυλακές, και μαθαίνουμε ότι σε όλες έλεγε το ίδιο όπως και σε μας. «Είναι έτοιμα τα μέτρα, σε δυο τρεις ημέρες ψηφίζονται». Ο κόσμος εδώ είναι χάλια αλλά πολλοί δεν αντιδρούν, σαν να είναι σε ύπνωση όπως και η υπόλοιπη κοινωνία».
Κρατούμενος φυλακών Λάρισας: Ενας να νοσήσει, θα νοσήσουμε όλοι
Η κατάσταση είναι οριακή. Είμαστε μια φυλακή με πολλούς τοξικομανείς, με χαμηλό ανοσοποιητικό και κρατούμενους άνω των 65 που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Εκαναν μόνο μία φορά απολύμανση και μας έδωσαν χλωρίνες, τίποτε άλλο. Το ότι έκοψαν τα επισκεπτήρια δεν απομακρύνει τον κίνδυνο. Οι φύλακες μπαινοβγαίνουν όπως έρχονται απέξω και με πολλά πράγματα από σουπερμάρκετ. Εδώ ένας να αρρωστήσει, θα αρρωστήσουμε όλοι.
Κρατούμενη φυλακών Ελεώνα Θηβών και μητέρα: Δεν τηρούν τον νόμο
Είμαι μητέρα ενός παιδιού δέκα μηνών και με αυτά που ακούω φοβάμαι πολύ. Εχουν φέρει καινούργιες κρατούμενες από μεταγωγή που υποτίθεται ότι δεν φέρνουν και ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους. Τις βάζουν σε καραντίνα για 15 μέρες, ενώ οι ανήλικες που είναι στην πτέρυγα ακριβώς πάνω κατεβαίνουν και παίζουν με τα μωρά μας στο προαύλιο. Κινδυνεύουμε ανά πάσα ώρα και στιγμή να πεθάνουμε. Το πιο σημαντικό είναι πως υπάρχει ένας νόμος και δεν τηρείται. Κάνουμε αιτήσεις και τις απορρίπτουν.
Κρατούμενος φυλακών Κορυδαλλού: Ζούμε μια δεύτερη τιμωρία
Η φυλακή ποτέ δεν είναι εύκολη. Τώρα όμως τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα γιατί υπάρχει κι ο φόβος της αρρώστιας που εδώ είναι ακόμη πιο έντονος γιατί δεν έχεις τη δυνατότητα να πάρεις τα μέτρα που θα έπαιρνες σπίτι σου. Η μεγάλη απογοήτευση είναι ότι το κράτος ούτε σε αυτές τις εξαιρετικές συνθήκες δεν δείχνει το θάρρος να προχωρήσει στα μέτρα αποσυμφόρησης, να πάρουμε μια ανάσα που είμαστε ο ένας πάνω στον άλλο.
Δεν λέω ότι η διακοπή των επισκεπτηρίων και η αναστολή των αδειών έγιναν για το κακό μας. Στην τελική όμως μόνο αυτά λειτουργούν και δεν ξέρω αν είναι ικανά να μας προστατεύσουν από τον κορονοϊό, σίγουρα όμως μας έριξαν κι άλλο την ψυχολογία. Στερούμαστε τη μοναδική μας χαρά, που ήταν η επικοινωνία με τους δικούς μας αλλά και – για όσους το δικαιούνται– οι ολιγοήμερες άδειες. Ερχεται Πάσχα και δεν μπορούμε να δούμε τις οικογένειές μας ούτε να μας στείλουν ένα πιάτο φαγητό. Είναι σαν δεύτερη τιμωρία αυτό που ζούμε.
Η φυλακή βράζει κι αν δεν έχουμε ακόμη ξεσηκωθεί είναι γιατί κι εδώ μέσα έχει δημιουργηθεί αυτό το παράξενο πράγμα που βλέπω ότι συμβαίνει κι έξω. Ενα μούδιασμα από τον φόβο. Σαν να έχουν παραλύσει οι άνθρωποι και να δέχονται καταστάσεις που σε άλλες συνθήκες θα τους ξεσήκωναν… Εγινε κι αυτό με τις γυναίκες στη Θήβα. Πέθανε η κοπέλα και δεν θα μάθουμε ποτέ αν είχε κορονοϊό. Ξεσηκώθηκαν οι κρατούμενες, μπήκαν τα ΜΑΤ και κατέστειλαν αμέσως…
Κρατούμενη στις φυλακές Ελεώνα Θηβών: Ντεπόν διά πάσαν νόσον
Πήραν μέτρα, λένε. Ποια μέτρα, που ψέκασαν δυο τρεις φορές, έκοψαν τις μεταγωγές και βάζουν σε καραντίνα τους καινούργιους; Μάσκες μέχρι τώρα δεν μας έχουν φέρει (σ.σ.: μιλήσαμε την Τρίτη) ούτε αντισηπτικό. Χλωρίνες μας έδωσαν, που όσες είναι αλλεργικές δεν μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν. Εμείς από άλλους κρατούμενους που έχουμε επικοινωνία ακούμε ότι υπάρχουν κρούσματα σε άλλες φυλακές αλλά το αποσιωπούν. Κι εδώ αν πάθουμε κάτι, δεν μας πάνε νοσοκομείο. Πρώτα έρχεται η νοσοκόμα και παίρνει την πίεση. Για όλα μετράνε πίεση και μετά για όλα δίνουν ντεπόν, όπως έγινε και με την κοπέλα που πέθανε. Εχουμε έναν γιατρό κι αυτός είναι γυναικολόγος. Και τώρα δεν έχουμε καν ρούχα που άλλαξε ο καιρός και σκάμε μέσα στα πουλόβερ. Χωρίς επισκεπτήριο τέλειωσαν και τα λεφτά και το φαγητό. Ισως τώρα που είστε κι εσείς μέσα στα σπίτια κάπως μας καταλαβαίνετε, αλλά και πάλι όχι γιατί είστε στη βολή σας. Εμείς για να κάνουμε μπάνιο μπαίνουμε στη σειρά μετά τις 8.30 το βράδυ.
Κρατούμενη φυλακών Ελεώνα Θηβών και μητέρα δύο ανήλικων: Ούτε οι υπάλληλοι φοράνε μάσκες
Τώρα έχουν ηρεμήσει τα πράγματα, αλλά η αλήθεια είναι πως φοβόμαστε. Εχουν γεμίσει την πάνω πλευρά οι ανήλικες κρατούμενες και ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους στο προαύλιο με τα μωρά μας. Δεν ξέρουμε γιατί πέθανε η κοπέλα. Λένε ότι η αιτία ήταν κάποιο πρόβλημα με την καρδιά αλλά δεν ξέρουμε σίγουρα. Μάσκες δεν μας έχει δώσει κανένας, ενώ και από τους υπάλληλους της φυλακής δεν φοράνε όλοι μάσκες, παρά μόνο όσοι έρχονται για να μας κλείσουν. Ολη τη μέρα που έρχονται σε επαφή με μας και τα μωρά δεν φοράνε μάσκες, όπως επίσης δεν φοράνε μάσκες ούτε αυτοί που φέρνουν φαγητό. Το άσχημο είναι πως είναι Πάσχα και λόγω κορονοϊού δεν επιτρέπεται να δούμε τους συγγενείς μας. Ζητάμε από την πολιτεία να εφαρμόσει τον νόμο ως μωρομάνα και μέχρι το εφετείο να εκτίσω την ποινή στο σπίτι φορώντας βραχιολάκι.
