Με ήρωες τους παρακατιανούς πράκτορες της ΜΙ5, ο Μικ Χέρον στα «Κουτσά άλογα» σπάει όλα τα κατασκοπικά στερεότυπα.
Στη λογοτεχνική απόδοση του κόσμου των μυστικών υπηρεσιών και της κατασκοπείας κυριαρχούν δύο αντίθετοι πόλοι: η λαμπερή πρόσοψη των μυθιστορημάτων του Ιαν Φλέμινγκ και το βλοσυρό ημίφως του Τζον λε Καρέ. Τα περισσότερα μυθιστορήματα που γράφονται έκτοτε κινούνται στην ενδιάμεση περιοχή. Συντηρούν τις ανταύγειες από την απολαυστική ελαφρότητα του πρώτου και τις σκιές της συνωμοτικής πανουργίας του δεύτερου.
Ο Μικ Χέρον όμως κράτησε αποστάσεις από τα ευρέως αποδεκτά πρότυπα και κατέκτησε νωρίς τη συγγραφική του ανεξαρτησία κάνοντας ένα άλμα που φαίνεται παράτολμο αφού διάλεξε ως ήρωές του τα… κουτσά άλογα! Πράγματι τα πρόσωπα του ολιγομελούς κατασκοπικού θιάσου στην παράσταση που σκηνοθετεί ο Αγγλος συγγραφέας δεν έχουν θέση στη βιτρίνα του Ρίτζεντ Παρκ.
Εκεί στεγάζεται η διαβόητη ΜΙ5 και η έδρα της μοιάζει με κοσμική λέσχη υψηλών προδιαγραφών, ενώ οι παρακατιανοί πράκτορες του Χέρον στριμώχνονται σ’ ένα άθλιο παράρτημα της υπηρεσίας, την Οικία Σλάου, που ανεπίσημα αλλά διόλου τυχαία αποκαλείται Στάβλος! Πρόκειται για πράκτορες που χαρακτηρίστηκαν άχρηστοι και εξορίστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες στον ημίκοσμο της κατασκοπικής δραστηριότητας. Με κατεστραμμένη πλέον την προοπτική μιας αξιόλογης καριέρας, ζουν σε κατάσταση διαρκούς ημιαργίας και ασχολούνται με την αναψηλάφηση αρχείων που αφορούν ληγμένες υποθέσεις ή την ανιαρή επαλήθευση γραφειοκρατικών πληροφοριών, έχοντας απολέσει ακόμη και την αμυδρότερη ελπίδα να τους ανατεθεί κάποια αποστολή, έστω και δευτερεύουσας σημασίας.
Επιπλέον, μεταξύ τους δεν διακρίνεται καμία συνοχή ούτε ο αρχηγός τους, κουτσό άλογο κι ο ίδιος, μοιάζει να την επιδιώκει. Δεν αποτελούν ομάδα αλλά αποξενωμένα θραύσματα. Τους λείπει το συγκολλητικό υλικό της στοχευμένης δράσης και παραμένουν τραυματισμένες ατομικότητες χωρίς καν την παρηγοριά της συνενοχικής οικειότητας.
Παχύσαρκος, βρομύλος, ευφυής
Τα άλογα της ιστορίας μας κουτσάθηκαν, χάνοντας το δικαίωμα συμμετοχής σε προνομιακές κούρσες, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Απέτυχαν να φέρουν σε αίσιο πέρας κάποια επιχείρηση ή εξέθεσαν συναδέλφους τους σε σοβαρό κίνδυνο, έχουν ύποπτο ιστορικό ή παράνομα πάθη, μπήκαν άθελά τους στον δρόμο κάποιου φιλόδοξου συναδέλφου ή προξένησαν λόγω του χαρακτήρα τους την αντιπάθεια των ανωτέρων τους.
Από την πινακοθήκη δεν λείπουν φυσικά και τα θύματα μιας καλά οργανωμένης προβοκάτσιας, όσοι φορτώθηκαν τα εσκεμμένη λάθη εκείνων που ένιωθαν να απειλούνται τα συμφέροντά τους. Στις τελευταίες περιπτώσεις ανήκει και ο Ρίβερ Καρτράιτ, ένας ικανότατος πράκτορας που τον πέταξαν έξω από το παιχνίδι επειδή κρατούσε πολύ γερό χαρτί. Ο Καρτράιτ, σε αντίθεση με άλλους, δεν έχει παραιτηθεί από τη βούληση να επανέλθει στον επόμενο γύρο και γίνεται ο κινητήριος μοχλός που θα βάλει σε τροχιά ενεργής δράσης ολόκληρη την παροπλισμένη ομάδα.
Κυρίαρχη φιγούρα όμως, μαέστρος και προπονητής των κουτσών αλόγων, είναι ο Τζάκσον Λαμπ, μια εντελώς ιδιότυπη φιγούρα της παλιάς σχολής, παχύσαρκος, βρομύλος και εξαιρετικά ευφυής. Ο Λαμπ δεν έχει τη βελούδινη άνεση του Τζέιμς Μπόντ ούτε τη διακριτική στοχαστικότητα του Σμάιλι, διαθέτει όμως υπομονή τρωκτικού που παραφυλάει για την ευκαιρία του στο σκοτάδι.
Ευκαιρία που δεν αργεί να φανεί με τη μορφή μιας επιχείρησης, το ενδεχόμενο κόστος της οποίας δεν θα ήθελε επ’ ουδενί να επωμιστεί σε κεντρικό επίπεδο η ΜΙ5, οπότε και καλύπτει προνοητικά τα νώτα της αναθέτοντας την προβληματική διαδρομή της βρόμικης δουλειάς στα κουτσά άλογα. Απ’ αυτό το σημείο και μετά το μυθιστόρημα του Χέρον απογειώνεται, αναπτύσσοντας εντυπωσιακή ταχύτητα.
Μια προβοκατόρικη επιχείρηση
Η επιχείρηση είναι στημένη με τέτοιον τρόπο που αν ολοκληρωθεί επιτυχώς, η σκοτεινή υποδιευθύντρια της ΜΙ5 Νταϊάνα Τάβερνερ θα καρπωθεί τη δημοσιότητα, ενώ αν αποτύχει, οι επιπτώσεις της θα βαρύνουν αποκλειστικά τον Λαμπ και την ούτως ή άλλως στιγματισμένη ομάδα του. Η Τάβερνερ και τα υποχείριά της όμως λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο, καθώς ο Λαμπ, έχοντας πικρή πείρα από τις δολοπλοκίες που εξυφαίνονται στο εσωτερικό της υπηρεσίας, λαμβάνει τα δικά του μέτρα αυτοπροστασίας και καλύπτει τους πράκτορές του απέναντι στη διαφαινόμενη δυσμενή τροπή της επιχείρησης.
Ο Μικ Χέρον διαθέτει προσωπικό ύφος και έχει έντονη ροπή στις ανατροπές της πλοκής που κρατούν σε εγρήγορση τον αναγνώστη. Εντούτοις η επινοητικότητα και η έμμονη αναζήτηση της πρωτοτυπίας κρύβουν παγίδες.
Ετσι, η προβοκατόρικη επιχείρηση, που έχει ως επίκεντρο την απαγωγή και την απειλή βιντεοσκοπημένης απαγωγής ενός νεαρού Βρετανού πακιστανικής καταγωγής, στρέφεται εναντίον της… εθνικιστικής άκρας Δεξιάς! Πράγμα τουλάχιστον παράδοξο, αφού γνωρίζουμε ότι οι μυστικές υπηρεσίες των χωρών του δυτικού κόσμου αναπτύσσουν ύποπτα εκλεκτικές συγγένειες με τα φασιστοειδή μορφώματα και οι προβοκάτσιες που έχουμε υπόψη στοχεύουν κατ’ αποκλειστικότητα την άκρα Αριστερά.
Εν κατακλείδι, ο Χέρον εντυπωσιάζει τους φίλους των κατασκοπικών αναγνωσμάτων με την καλπάζουσα διάσταση που προσλαμβάνει η πλοκή της ιστορίας του και ο μεταφραστής Μπαρουξής δεν υστερεί στην απόδοση του νευρώδους ύφους που καλλιεργεί ο συγγραφέας. Το μόνο λοιπόν που μοιραία λείπει από το μυθιστόρημα είναι η ανεπανάληπτη μορφή του Γκάρι Ολντμαν, που πρωταγωνιστεί στον ρόλο του Τζάκσον Λαμπ στην ομώνυμη, όντως συναρπαστική τηλεοπτική σειρά.
INFO
Το βιβλίο του Μικ Χέρον «Κουτσά άλογα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αίολος
