Την δεκαετία 2001-2009, αμέσως μετά την είσοδο της Ελλάδας στο ευρώ, οι τράπεζες αύξαναν κάθε χρόνο τον ρυθμό πιστωτικής επέκτασης με τρελούς ρυθμούς, της τάξης του 20%: φούσκωναν δηλαδή την οικονομία, την αγορά στέγης, την ιδιωτική κατανάλωση, με τρόπο που δεν είχαμε ξαναδεί.
Εκείνα τα χρόνια οι τράπεζες ήταν ο μεγαλύτερος διαφημιζόμενος και πάρα πολύ κόσμος, πιστεύοντας τις τραπεζικές σειρήνες, την πάτησε. Είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι αν δεν έχεις επιχείρηση κι ένα καλό business plan, καλό είναι να μην απλώνεις πολύ τα πόδια σου. Όμως για να λέμε του στραβού του δίκιο, εκείνα τα χρόνια ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα, επιχειρήσεων και νοικοκυριών δηλαδή, όχι μόνο φαινόταν ασφαλές στοίχημα, όχι μόνο ενθαρρύνονταν από τις κυβερνήσεις και τις τράπεζες, αλλά ήταν μια απολύτως ορθολογική επιλογή. Τουλάχιστον στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου που ιστορικά είχαν αδύναμα νομίσματα. Με την έλευση του ευρώ για πρώτη φορά όλοι αυτοί οι πληθυσμοί μπορούσαν να δανειστούν όχι απλά με χαμηλά αλλά με αρνητικά επιτόκια. Γιατί όταν δανείζεσαι με επιτόκιο 5% και ο πληθωρισμός τρέχει με 6%, δανείζεσαι στην πραγματικότητα με -1% κι αυτό συμφέρει. Ο πολύς κόσμος δεν ήξερε να το εξηγήσει αλλά αντιλαμβανόταν ότι ο δανεισμός συνέφερε, πίστευε στο μύθο της σύγκλισης με τη Δυτική Ευρώπη χάρη στο ευρώ, ο κάθε επιχειρηματίας σκεφτόταν ότι σε μια ανθούσα οικονομία αξίζει να δανειστείς για να επεκταθείς, ο κάθε απλός άνθρωπος έβλεπε ότι με το στεγαστικό πλήρωνες μια δόση σα νοίκι και σου έμενε και το σπίτι κλπ κλπ.
Και μετά ήρθε η κρίση κι ανακαλύψαμε, με πολύ πικρό τρόπο, την αλήθεια. Η συμμετοχή της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας κλπ. στην Ευρωζώνη δεν έφερε το χρυσό αιώνα αλλά μια πρωτοφανή κρίση. Οι υπερχρεωμένες επιχειρήσεις είχαν χάσει το χαλί κάτω από τα πόδια τους, καθώς είχαν να παλέψουν με μειωμένους τζίρους, μέσα σε πρωτοφανείς και παρατεταμένες συνθήκες ύφεσης. Και τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά που νόμιζαν ότι διέθεταν ακριβά ακίνητα, έμελλε να ανακαλύψουν ότι το μόνο που θα έμενε για αρκετά επόμενα χρόνια ψηλά θα ήταν τα χρέη τους – οι τιμές των ακινήτων θα εισέρχονταν σε ελεύθερη πτώση, όπως επίσης οι μισθοί και οι συντάξεις.
Μια από τις βασικές αιτίες του βάθους της κρίσης που βιώνει εδώ και μια 10ετία η Ελλάδα χώρα είναι το γεγονός ότι με την έλευση της κρίσης, οι τράπεζες προχώρησαν σε αρνητική πιστωτική επέκταση, της τάξης του -3%, -4% ετησίως. Δηλαδή αντί να ρίχνουν αφειδώς χρήμα, όπως έκαναν ως το 2009, από το 2010 ως το 2019, επί 9 ολόκληρα χρόνια, αυτές ρουφούσαν χρήμα από την πραγματική οικονομία. Έκοβε το κράτος, ρουφούσαν χρήμα οι τράπεζες, έτσι μειώνονταν οι τζίροι, τα εισοδήματα, κοκκίνιζαν τα δάνεια κλπ.
Αυτή η τάση, όπως έγραψε χτες το Documento, ανατράπηκε μόλις φέτος, τους πρώτους μήνες του 2020, όταν οι τράπεζες πέρασαν ξανά σε θετική πιστωτική επέκταση, άρχισαν δηλαδή να δίνουν ξανά δάνεια. Σε όλους; Όχι. Δάνεια δόθηκαν μόνον σε ελάχιστες μεγάλες εταιρείες: στις ΕΛΠΕ, Motor Oil, ΤΙΤΑΝ και ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, Lamda και ΟΠΑΠ. Η πιστωτική επέκταση προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραμένει και το 2020 αρνητική, στο -0.5%. Που θα πει ότι ακόμη και σήμερα, οι τράπεζες ρουφάνε λεφτά από τους μικρομεσαίους αντί να τους χρηματοδοτούν.
Κι έρχεται σήμερα να ψηφιστεί στη Βουλή ο νέος Πτωχευτικός για να οδηγήσει σε πτώχευση και σε ολική ρευστοποίηση της προσωπικής τους περιουσίας όλους αυτούς τους μικρομεσαίους που δυσκολεύονται να πληρώσουν τις οφειλές τους προς τις τράπεζες γιατί είναι τάχα «στρατηγικοί κακοπληρωτές». Πόσο μοιάζει αυτή η αναδιανομή από τους πολλούς στους λίγους που θα ξεδιπλωθεί μέσα στην επόμενη τριετία με τα γεγονότα της φούσκας του Χρηματιστηρίου που ζήσαμε 20 χρόνια πριν!