«Είμαστε μια κυβέρνηση και είμαι ένας υπουργός Εξωτερικών που θέλουμε λύσεις. Οπαδός της διαιώνισης και αναπαραγωγής προβλημάτων δεν είναι στην δικιά μου αντίληψη» τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς κλείνοντας τις εργασίες της επιστημονικής ημερίδας για τις νομικές πτυχές της Συμφωνίας- που διεξήχθη σήμερα υπό τη διοργάνωση του Επιστημονικού Συμβουλίου του υπουργείου Εξωτερικών- με μία συνολική αποτίμηση της Συμφωνίας των Πρεσπών και της στρατηγικής υλοποίησής της.
«Η συμφωνία είναι ένας ειρηνικός συμβιβασμός αποτέλεσμα μιας κουλτούρας συμβιβασμού και συναίνεσης» τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών και καθηγητής Νίκος Κοτζιάς.
Ο κ. Κοτζιάς ανέδειξε πρωτίστως τον δημοκρατικό χαρακτήρα της σημερινής συζήτησης όπου κλήθηκαν οι πιο διαφορετικές γνώμες, όπως είπε, να τοποθετηθούν και ευχαρίστησε ιστορικούς και νομικούς που έριξαν φως σε πολλές πτυχές τόσο της ιστορικότητας της περιοχής, όσο και των νομικών πτυχών της συμφωνίας και του ζητήματος γενικότερα.
Παράλληλα, όμως, άσκησε κριτική τονίζοντας ότι δεν θεωρεί “επιστημονικά έντιμο το να εμφανίζεται ότι υπάρχει μία ασυνέχεια στην ελληνική πολιτική και την συμφωνία που έκανε η σημερινή κυβέρνηση” αντιμέτωπη μάλιστα με τα τετελεσμένα με τα οποία βρέθηκε.
Ο Ν. Κοτζιάς εξέφρασε την άποψη ότι “καταβάλλεται συστηματική προσπάθεια να μειωθεί το εύρος και το βάθος των κερδών σε αυτή την προσπάθεια”, υπεραμύνθηκε της συμφωνίας και ανέπτυξε τα βασικά οφέλη αυτής για τη χώρα μας επισημαίνοντας ότι “κάναμε μία συμφωνία που να έχουν κέρδη και οι δύο πλευρές μέσα από ένα συμβιβασμό”. “Χωρίς συμβιβασμό δεν υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες” πρόσθεσε χαρακτηριστικά.
Ο υπουργός Εξωτερικών αναφερόμενος σε αυτά που πήρε η χώρα μας τόνισε τη σημασία της αλλαγής του ονόματος της γειτονικής χώρας, όνομα γενικής ισχύος και για διακρατικές και για διεθνείς σχέσεις, αλλά και ότι με τη συμφωνία εξαφανίστηκε το κύριο ζήτημα του αλυτρωτισμού.
Σε αυτό το σημείο είπε ” ότι δεν είναι έντιμη συμπεριφορά απέναντι στη ιστορία” να μην αναγνωρίζεται η σημασία της αποδοχής αλλαγής του άρθρου 49 του συντάγματος της πΓΔΜ με το δικό μας 118 για την ελληνική ομογένεια.
Εμείς θέλαμε να γίνει η Θεσσαλονίκη η πραγματική πρωτεύουσα των Βαλκανίων όπως πάντα ήτανε” είπε χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων ο υπουργός Εξωτερικών.
Ασκώντας κριτική στους επικριτές της συμφωνίες είπε ότι στην χώρα μας υπάρχουν δύο είδη πολιτικής: Η μία που της αρέσει να υπάρχουν και αναπαράγουν προβλήματα και να βρίσουν προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν και ή άλλη που θέλει λύσεις. Η υπόθεση η δική μας είναι να λύνουμε προβλήματα” είπε.
Οι άλλοι ομιλητές στην ημερίδα μεταξύ άλλων επεσήμαναν:
Π. Λιάκουρας: Η πρόσκληση του ΝΑΤΟ στην πΓΔΜ δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ένταξη
Ο καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και συντονιστής της ημερίδας Πέτρος Λιάκουρας, αναφέρθηκε στον οδικό χάρτη της συμφωνίας των Πρεσπών, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων ότι οι έννομες συνέπειες θα ξεκινήσουν από τη στιγμή που θα κυρωθεί η συμφωνία από την Ελλάδα. Ξεκαθάρισε μάλιστα ότι η πρόσκληση του ΝΑΤΟ στην πΓΔΜ δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ένταξη στη βορειοατλαντική συμμαχία, γιατί αυτό θα γίνει μετά την κύρωση της συμφωνίας από την Ελλάδα.
«Μόλις τεθεί σε ισχύ η συμφωνία, θα πρέπει η γειτονική χώρα να αρχίσει την προσαρμογή όλων των εγγράφων της, τα οποία πρέπει να αλλάξουν γρήγορα» σημείωσε ο κ. Λιάκουρας.
Ο καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ξεκαθάρισε ότι το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» αφορά το σύνολο του κράτους, τα κρατικά όργανα, την τοπική αυτοδιοίκηση και όλους τους φορείς που ορίζονται διά νόμου, ακόμα και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και ό,τι άλλο ορίζεται με νόμο.
Χ. Παμπούκης: Η συμφωνία θα κριθεί και θα αναπνεύσει ιστορικά και δυναμικά
Ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Χάρης Παμπούκης, στάθηκε ιδιαίτερα στο θέμα των νομικών πτυχών των όρων «εθνικότητα» και «ιθαγένεια-υπηκοότητα», λέγοντας ότι είναι εντελώς διαφορετικά πράγματα με βάση το διεθνές δίκαιο. Ειδικότερα, εξήγησε ότι η συμφωνία των Πρεσπών ασχολείται μόνο με τα αντικείμενα που υπάγονται στο διεθνές δίκαιο. Όπως είπε ο κ. Παμπούκης, η συμφωνία των Πρεσπών δεν ασχολείται με το θέμα της εθνότητας, αλλά μόνο με το θέμα υπηκοότητα-ιθαγένεια, λέγοντας ότι αυτή θα είναι όρος Μακεδόνας/πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή της Νομικής Σχολής, η εθνότητα περιγράφεται με τον αγγλικό όρο ethinicity ενώ ο όρος nationality, στην οποία αναφέρεται η συμφωνία, περιγράφει τον όρο ιθαγένεια-υπηκοότητα. «Η αιτία της σύγχυσης που υπήρξε είναι ορολογικής φύσεως» συμπλήρωσε.
Μετά τη συνθήκη των Βερσαλλιών το διεθνές δίκαιο ασχολείται με το ζήτημα της εθνότητας μόνον όσον αφορά την προστασία των μειονοτήτων, πρόσθεσε και υπογράμμισε: Το να ανήκει κάποιος σε ένα έθνος αφορά τους φυλετικούς δεσμούς, η ιθαγένεια όμως αφορά τους νομικούς δεσμούς και αυτό καταγράφεται στη συμφωνία των Πρεσπών. Σε αυτό το πλαίσιο, έφερε ως παράδειγμα τη σημαία ενός πλοίου το οποίο προσδιορίζει τον νομικό δεσμό του πλοίου με τη συγκεκριμένη χώρα της οποίας φέρει τη σημαία.
Καταληκτικά, ο κ. Παμπούκης είπε πως η επιτυχία της συμφωνίας δεν μπορεί να κριθεί μονοσήμαντα νομικά, αλλά έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο το τι λέει αλλά και πώς θα τη μεταχειριστούμε. «Η συμφωνία θα κριθεί και θα αναπνεύσει ιστορικά και δυναμικά» τόνισε χαρακτηριστικά.
Χρυσαφώ Τσούκα: Το θέμα είναι πώς θα εξελιχθεί η εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών
Η Χρυσαφώ Τσούκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια της Νομικής Σχολής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών υποστήριξε ότι δεν μπορεί να προσδιορίσει το δίκαιο πώς αισθάνονται οι άλλοι. Δεν μπορεί να προσδιορίσει την εθνότητα, είναι ένα ζήτημα πραγματικών δεδομένων, συμπλήρωσε.
Σύμφωνα με την κ. Τσούκα, στη συμφωνία των Πρεσπών η ιθαγένεια-υπηκοότητα ορίζεται κατά διττό τρόπο, τονίζοντας πως το θέμα είναι πώς θα εξελιχθεί η εφαρμογή της συμφωνίας.
Άγγελος Συρίγος: Τεράστιο βήμα ότι η Ελλάδα επέτυχε την αλλαγή του ονόματος
Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Άγγελος Συρίγος χαρακτήρισε τεράστιο βήμα ότι η Ελλάδα επέτυχε την αλλαγή του ονόματος, κάτι που έχει συμβεί μόνο άλλες δύο φορές στην παγκόσμια ιστορία, όπως παρατήρησε. Όμως, πρόσθεσε, «αφήσαμε στους γείτονες το ιδεολόγημα του έθνους των Μακεδόνων ζωντανό, και αυτό είναι το βασικό πρόβλημα της συμφωνίας».
Συνεχίζοντας την εισήγησή του ο κ. Συρρίγος είπε ότι ο όρος nationality μεταφράζεται και ως εθνικότητα, «άρα τους δώσαμε το δικαίωμα να ονομάζονται Μακεδόνες». Υπό το πρίσμα αυτό, ο καθηγητής υποστήριξε πως θα έπρεπε να επιμείνουμε στον όρο citizenship και όχι nationality.
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της γλώσσας, ισχυρίστηκε ότι θα έπρεπε να επιμείνουμε στον όρο Σλαβομακεδονική ή στον όρο Makedonski.
Επίσης, επανέλαβε τον ισχυρισμό ότι έχουμε σημαντική υποχώρηση στο θέμα της ένταξης στο ΝΑΤΟ, γιατί η συμφωνία δεν προβλέπει ότι το Πρωτόκολλο της ένταξης θα αρχίσει να υλοποιείται μόλις ολοκληρωθεί η κύρωση της συμφωνίας από την Ελλάδα. Αντίθετα δίνει τη δυνατότητα υλοποίησής του Πρωτοκόλλου μόλις η πΓΔΜ ολοκληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της που απορρέουν τη συμφωνία, ακόμα και αν η Ελλάδα δεν κυρώσει τελικά τη συμφωνία.
Ευάνθης Χατζηβασιλείου: Μείζων επιτυχία η αλλαγή του ονόματος
Από την πλευρά του ο καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ευάνθης Χατζηβασιλείου υπογράμμισε ότι ελάχιστες φορές στην παγκόσμια ιστορία έχει επιτευχθεί αλλαγή ονόματος σε μία άλλη χώρα, κάτι που επέφερε η συμφωνία των Πρεσπών. Ενώ η Ελλάδα πήρε το όνομα, αποδέχθηκε μακεδονική εθνότητα, συμπλήρωσε και υποστήριξε πως υπάρχει σοβαρό πρόβλημα αυτοπροσδιορισμού των Ελλήνων Μακεδόνων. Αναρωτήθηκε ακόμα αν η συμφωνία υποχρεώνει την Ελλάδα να αναγνωρίσει μακεδονική μειονότητα στο έδαφος της.
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηβασιλείου, είναι μείζων επιτυχία η αλλαγή του ονόματος, αλλά έχει αφήσει ανεκπλήρωτο τον στόχο η αλλαγή του ονόματος να μην επιτρέπει τη μονοπώληση της ταυτότητας.
Χαρακτήρισε επίσης σημαντικό ότι 3 εκατ. Έλληνες Μακεδόνες θεωρούν ότι δεν τους επιτρέπεται πλέον αυτός ο προσδιορισμός.
Αντώνης Μπρεδήμας: Είναι μια συμφωνία που κάνει πολλές παραχωρήσεις προς την Ελλάδα
Ο ομότιμος καθηγητής στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνης Μπρεδήμας σημείωσε ότι αυτό που υπερέχει είναι η βούληση των ανθρώπων για το πού ανήκουν και ότι κανείς δεν μπορεί να τους επιβάλει την εθνότητά τους. Είναι δικό τους θέμα ο αυτοπροσδιορισμός, συμπλήρωσε.
Μέχρι το 1945 οι κάτοικοι της περιοχής ήταν Βουλγαρίζοντες, όμως το 1945 έγινε μια τεχνητή κατασκευή και έθνους και εθνότητας, και από τη στιγμή που οι ίδιοι αποδέχονται αυτήν την εθνότητα, μπορούν να την έχουν. Όσο και αυτό δεν συμφέρει εμάς είναι μια πραγματικότητα, προσέθεσε.
Υπογράμμισε ότι η συμφωνία δεν επιτρέπει τη δυνατότητα αναγνώρισης μακεδονικής μειονότητας στο ελληνικό κράτος.
Μαριλένα Κοππά: Η συμφωνία των Πρεσπών είναι μια καλή και δίκαιη συμφωνία
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Μαριλένα Κοππά επισήμανε ότι η συμφωνία των Πρεσπών είναι μια καλή και δίκαιη συμφωνία και ότι κινείται απόλυτα στην εθνική γραμμή, όπως αυτή εκφράστηκε από την Ντόρα Μπακογιάννη το 2008. Σημείωσε επιπλέον ότι βγάζει τις δύο χώρες κερδισμένες σε αυτό που η καθεμία ήθελε να πάρει.
Στο εξωτερικό μάλιστα, παρατήρησε, πολλοί κύκλοι χαρακτηρίζουν λεόντειο τη συμφωνία υπέρ της Ελλάδας και τόνισε ότι οι κάτοικοι της ελληνικής Μακεδονίας θα ονομάζονται πάντα Μακεδόνες. Στην Ελλάδα ο όρος Μακεδόνας έχει γεωγραφική έννοια, ενώ στη γειτονική χώρα έχει λάβει χαρακτηριστικά εθνότητας, γιατί οι κάτοικοι της δεν ήθελαν να τους ταυτίζουν με τους Βουλγάρους, ανέφερε. Κατά την άποψή της, όλες οι συνθήκες ταυτότητας είναι κοινωνικά κατασκευασμένες.
