Ανοιχτή επιστολή στον δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη σχετικά με το πρότζεκτ του «Μεγάλου περιπάτου»
Αγαπητέ κ. δήµαρχε,
Οταν επιλέγεις να µετασχηµατίσεις το κέντρο της Αθήνας και να αλλάξεις τις συνήθειες ζωής και εργασίας χιλιάδων ανθρώπων (και δεκαετιών) θα πρέπει να αντιλαµβάνεσαι ότι πρόκειται για πολύ σοβαρή υπόθεση της οποίας τη σοβαρότητα και την ευθύνη δεν µπορείς απλώς να παρακάµπτεις. Εκατοντάδες νέοι επιστήµονες διδάσκονται κάθε χρόνο στα πολυτεχνεία της χώρας τη σοβαρότητα τέτοιων παρεµβάσεων και βγαίνουν από αυτά µε µια πολύ βαριά ευθύνη στις πλάτες τους, την οποία πολλοί κουβαλούν για όλη τους τη ζωή και όχι για µερικές θητείες.
Στην Αθήνα υπάρχει σήµερα συσσωρευµένη εµπειρία για το πώς αλλάζουν οι πόλεις προς το καλύτερο, εµπειρία που κάποιος πρέπει να φέρει στην οµάδα σου και ο σχεδιασµός σου να βασιστεί σε αυτήν. ∆εν ξεπερνάς τα υπαρκτά προβλήµατα του παρελθόντος στην παραγωγή του δηµόσιου χώρου απλώς αγνοώντας τα. Εξάλλου µέσα στον δήµο σου και όχι πολύ παλιά έχεις το παράδειγµα της πεζοδρόµησης της ∆ιονυσίου Αρεοπαγίτου, το οποίο είναι ένα από τα πλέον επιτυχηµένα έργα αστικής ανάπλασης σε διεθνές επίπεδο. Αν δεν µπορείς να κάνεις κάτι ακόµη καλύτερο από αυτό, απλώς ακολούθησε το παράδειγµά του.
Στον δήµο σου επίσης σήµερα συντάσσεται το σχέδιο βιώσιµης αστικής κινητικότητας της επόµενης δεκαετίας για την Αθήνα, το λεγόµενο ΣΒΑΚ, το οποίο ο προκάτοχός σου ανέθεσε σε µια µεγάλη οµάδα επιστηµόνων, αντίστοιχα αξιόλογων µε τη δική σου, µε συµµετοχή εξειδικευµένων ερευνητών του ΕΜΠ. Η στρατηγική αυτή ακολουθεί διαδικασίες διαβούλευσης µε τους τοπικούς φορείς και τους πολίτες αλλά και µια σειρά οδηγιών και κατευθύνσεων που προέρχονται από τη διεθνή εµπειρία που αναφέραµε παραπάνω. ∆εν χρειάζεται να ανακαλύψεις εκ νέου τον τροχό ακυρώνοντας τη δουλειά της προηγούµενης δηµοτικής αρχής. Αν θεωρείς τους προηγούµενους «νάνους», πάτα στους ώµους τους και γίνε εσύ «γίγαντας».
Αν θες να σχεδιάσεις µια πόλη για τους κατοίκους, τους πεζούς, τους ανάπηρους, τους ποδηλάτες, τους χρήστες των ΜΜΜ και τους επαγγελµατίες, συνοµίλησε ειλικρινά µε αυτούς στους οποίους απευθύνεσαι. Αν δεν ξέρεις πώς να συνοµιλήσεις µαζί τους οργανωµένα και αποτελεσµατικά, συµβουλέψου εξειδικευµένους επιστήµονες που θα σου δείξουν πώς να το κάνεις. Ευτυχώς πια υπάρχουν και τέτοιοι στη χώρα µας και δεν τους λένε «συγκοινωνιολόγους». Πιθανόν να µην είναι καν στους κύκλους σου και να µη σου τους έχει συστήσει κάποιος προσωπικά. Είναι κατά κανόνα νέοι, γύρω στα 30-40, άνθρωποι της γενιάς σου δηλαδή, που βγήκαν έξω, σπούδασαν, δούλεψαν και γύρισαν για να σε βοηθήσουν, εσένα και κάθε δήµαρχο της χώρας. Γιατί εσείς παίρνετε ακόµη τις αποφάσεις, αλλά οφείλετε πια να τις παίρνετε συµµετοχικά. Οχι κατ’ επίφαση. Πραγµατικά!
Επίσης χρειάζεται ένα ευρύτερο όραµα. Ενα όραµα όχι ως συρραφή µπαγιάτικων µελετών και χρεοκοπηµένων ιδεών, αλλά ένα καινούργιο όραµα για την Αθήνα, σύµφωνα µε όσα έχουν συµβεί από την ολυµπιάδα και µετά. Ενα όραµα που έχει «διαβάσει» καλά την οικονοµική κρίση και όσα άφησε πίσω της, ένα όραµα που δεν θα διστάζει να κοιτάξει κατάµατα τις παγκόσµιες εξελίξεις, ακόµη και την πανδηµία. Οχι για να τις αξιοποιήσει εργαλειακά, αλλά για να τις λάβει υπόψη ουσιαστικά. Ενα όραµα που θα θυµάται και τις άσχηµες στιγµές της Ιστορίας για να τις θεραπεύσει, αντί να τις κουκουλώσει κάτω από ένα πολύχρωµο χαλί. Η Αθήνα είναι παγκόσµια µητρόπολη και πρέπει να έχει το όραµα που της αξίζει ως τέτοια. Ενα όραµα αυθεντικό, δικό της και όχι ένα όραµα κάποιου άλλου, µεταχειρισµένο από το παζάρι. Οταν στους συνεργάτες σου παρουσιάζαµε τι έκαναν οι ∆ανοί συνάδελφοί µας στη Νέα Υόρκη, δεν το πράξαµε για να κάνετε την Αθήνα καρικατούρα της. Αλλά για να την ξεπεράσετε!
Και αφού αποκτήσεις το όραµα, πρέπει να καταστρώσεις µια καλή στρατηγική. Πρέπει κάθε σου ενέργεια να δείχνει προς το όραµα, αλλά επιπλέον να υποστηρίζει µε επάρκεια και τη µετάβαση σε αυτό. Να κοιτά στο µέλλον, αλλά να δικαιώνεται στο τώρα. Ο σχεδιασµός στρατηγικών µετάβασης είναι κι αυτός µια τέχνη, την οποία ενδέχεται να γνωρίζουν καλύτερα οι πολιτικοί σου αντίπαλοι εξ αριστερών γιατί αυτοί θέλουν να αλλάξουν τον κόσµο και όλη τους τη ζωή βασανίζονται για το πώς θα το πετύχουν. Με ποια στρατηγική και ποια τακτική. Οχι µε φτηνά κόλπα. Με µια στρατηγική που δεν θα τους προδώσει στην πρώτη στροφή του δρόµου και θα τους φτάσει ζωντανούς µέχρι τον τελικό τους προορισµό. Ζωντανούς, όχι πλουσιότερους!
Κλείνοντας, να πω ότι είναι µάλλον περιττό να µπω σε «λεπτοµέρειες». Και δεν θα το κάνω. Αν θέλεις, λοιπόν, να ξανασχεδιάσεις τον «Μεγάλο περίπατο» της Αθήνας, ο οποίος µόνο «περίπατος» δεν θα είναι, κάνε µια γρήγορη επιστροφή στα βασικά. Το οικοδόµηµα που χτίζεις «πονάει» στα θεµέλια. Και οι µεγάλες πολιτικές διαδροµές δεν χτίζονται µε παλάτια στην άµµο.
Α, και µην το ξεχάσω. Κάποτε έλεγαν ότι «κάτω από την άσφαλτο υπάρχει παραλία». Τώρα θα σου πω µονάχα ότι περίπατος χωρίς «καληµέρα» δεν γίνεται.
Ο Κοσμάς Αναγνωστόπουλος είναι συγκοινωνιολόγος – πολεοδόμος MSc, εκπρόσωπος ευρωπαϊκού δικτύου CIVITAS για τη βιώσιμη κινητικότητα
