Πέντε μήνες μετά την εμφάνιση του SARS-CoV-2 και αφού έχει στερήσει τη ζωή σε περισσότερους από 250.000 ανθρώπους παγκοσμίως, το ερώτημα που συνεχίζει να προκαλεί διαμάχη μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ είναι η προέλευση του νέου κορονοϊού.
Η κυρίαρχη άποψη πως ο SARS-CoV-2 προέκυψε από την ψαραγορά της Γουχάν έχει αρχίσει να φθίνει και το Ινστιτούτου Ιολογίας της κινεζικής πόλης βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της συζήτησης. Η αμερικανική κυβέρνηση είναι πεπεισμένη πως ο νέος κορονοϊός προέρχεται από το συγκεκριμένο εργαστήριο, παρά τις διαβεβαιώσεις των Κινέζων ότι δεν έχουν κατασκευάσει τον φονικό ιό. Τι είναι όμως τα βιοεργαστήρια όπως αυτό στην Γουχάν και πόσο εφικτό είναι να έχει συμβεί αυτό που ψιθυρίζουν οι συνωμοσιολόγοι – ένα ατύχημα.
Εργαστήρια BSL-4
«Το Ινστιτούτου Ιολογίας της Oυχάν, είναι το πρώτο εργαστήριο επιπέδου βιοασφάλειας BSL-4 στην Κίνα» εξηγεί μιλώντας στο Documento η Δρ. Milana Boukhman Trounce, καθηγήτρια και διευθύντρια βιοασφάλειας στο τμήμα έκτακτων αναγκών της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου του Στάντφορντ. Πρόκειται για εργαστήρια που μελετούν ιούς και βακτήρια και ακολουθούν ένα σύστημα γνωστό ως BSL, με διαβαθμίσεις ως προς το επίπεδο βιοασφάλειας του κάθε εργαστηρίου. Τα επίπεδα είναι συνολικά τέσσερα. Το επίπεδο βιοασφάλειας 1 (BSL-1) είναι το χαμηλότερο και αφορά εργαστήρια που μελετούν γνωστούς βιολογικούς παράγοντες που δεν αποτελούν απειλή για τον άνθρωπο. Αντίθετα, τα εργαστήρια βιοασφάλειας 4 (BSL-4), όπως αυτό στη Γουχάν μελετούν τους πιο επικίνδυνους παθογόνους οργανισμούς για τους οποίους υπάρχουν λίγα ή καθόλου διαθέσιμα εμβόλια ή θεραπείες.
«Υπάρχουν πολλά εργαστήρια παρόμοια με αυτό της Γουχάν που κάνουν έρευνα για επικίνδυνα παθογόνα και μελετούν κορονοϊούς σε όλο τον κόσμο αυτή τη στιγμή» επισημαίνει η Δρ. Trounce. «Στοιχηματίζω σχεδόν ότι κανένα από αυτά δεν είναι εργαστήρια βιολογικών όπλων» επισημαίνει μιας και στο παρελθόν ορισμένα από αυτά είχαν εμπλακεί στην κατασκευή βιολογικών όπλων. Όμως μετά την υπογραφή όμως της Σύμβασης του 1972 που απαγόρευσε τη χρήση βιολογικών όπλων, η λειτουργία των εργαστηρίων άλλαξε.
Σήμερα, υπολογίζεται πως υπάρχουν πάνω από 70 εργαστήρια BSL-4 σε 30 χώρες τα οποία εξαπλώνονται ταχύτατα και χρηματοδοτούνται κρατικά.
Ατυχήματα
Η λειτουργία τους όμως δεν είναι μια απλή υπόθεση. Απαιτούνται εγκαταστάσεις με κατάλληλες υποδομές, ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, υψηλοί πόροι και αυστηροί κανόνες ασφαλείας που πρέπει να τηρούνται κατά γράμμα. Ο κίνδυνος ατυχήματος ωστόσο είναι πάντοτε ορατός αφού στο παρελθόν έχει συμβεί και μάλιστα ουκ ολίγες φορές.
«Πρόκειται για εργαστήρια που λειτουργούν από ανθρώπους. Παρόλο που τα εργαστήρια BSL- 4 ακολουθούν τις αυστηρότερες διαδικασίες ασφαλείας σε σύγκριση με άλλους τύπους εργαστηρίων, υπάρχει η πιθανότητα να συμβεί κάποιο ατύχημα» υπογραμμίζει η Δρ. Trounce.
Ο SΑRS, που το 2002-03 είχε σκοτώσει 774 ανθρώπους ξέφυγε δύο φορές από το εργαστήριο στο Πεκίνο το 2004. Την περίοδο 2000- 09 τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Αμερική εξαιτίας 34 εργαστηριακών μολύνσεων. Επίσης, τα τελευταία χρόνια τα αμερικανικά εργαστήρια έχουν αποστείλει κατά λάθος ζωντανό άνθρακα, τον ιό Έμπολα και τον ιό της γρίπης των πτηνών σε βιοεργαστήρια χαμηλότερου επίπεδο ασφάλειας. Το 2014, ξεχασμένα φιαλίδια ευλογιάς βρέθηκαν μέσα σε κούτα σε ερευνητικό κέντρο κοντά στην Ουάσιγκτον.
Πόσο πιθανό είναι λοιπόν ένα τέτοιο ατύχημα να συνέβη και στο Ινστιτούτου Ιολογίας της Ουχάν;
Η ανάμειξη των ΗΠΑ
«Το φθινόπωρο του 2019 υπήρξαν κάποιες σοβαρές ανησυχίες από μια ομάδα επιστημόνων και πολιτικών από τις ΗΠΑ που επισκέφθηκαν τις εγκαταστάσεις στη Γουχάν,σχετικά με το πόσο καλά είναι εκπαιδευμένο το προσωπικό και πόσο καλά τηρούν τους κανονισμούς. Συνέστησαν να δοθεί πρόσθετη χρηματοδότηση για περαιτέρω κατάρτιση και βελτίωση των εγκαταστάσεων, αλλά αυτά τα χρήματα δεν δόθηκαν ποτέ από την τρέχουσα διοίκηση των ΗΠΑ» επισημαίνει η Δρ. Trounce η οποία δεν αποκλείει το ενδεχόμενο ο SARS-CoV-2 να απελευθερώθηκε κατά λάθος από αυτό το εργαστήριο.
«Ίσως να έγινε λάθος, απλώς προσπαθώ να καταλάβω πόσο υλικό θα έπρεπε να απελευθερωθεί για να προκαλέσει όλο αυτό στην Γουχάν. Κανονικά, όταν οι επιστήμονες κάνουν τέτοιου είδους έρευνες, εργάζονται με την απόλυτη ελάχιστη ποσότητα υλικού που απαιτείται για τη διεξαγωγή μελετών και συνήθως δεν αφήνουν αχρησιμοποίητο υλικό. Ό,τι δεν χρησιμοποιείται συνήθως καταστρέφεται ή αποθηκεύεται στο τέλος κάθε βάρδιας. Ίσως κάποιος εργαζόμενος στην εγκατάσταση να μολύνθηκε και να ακολούθησε η μόλυνση του πληθυσμού» εξηγεί.
Διάφοροι ιοί μπορούν να κατασκευαστούν στα εργαστήρια προκειμένου να αποτελέσουν αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, όπως για παράδειγμα προκειμένου να διερευνηθεί αν μπορούν να μεταλλαχθούν μελλοντικά, ωστόσο, η Δρ. Trounce αποκλείει τους ισχυρισμούς πως ο SARS-CoV-2 θα μπορούσε να έχει κατασκευαστεί στο εργαστήριο ως βιολογικό όπλο.
«Εάν κάποιος επιθυμούσε να χρησιμοποιήσει έναν τέτοιο οργανισμό ως βιολογικό όπλο, θα εργαζόταν εκτενώς για να αναπτύξει κι ένα εμβόλιο εναντίον του για να προστατεύσει το προσωπικό του. Επιπλέον, η επιλογή ενός ταχέως μεταλλαγμένου ιού RNA αποτελεί μια μη βέλτιστη επιλογή για βιολογικό όπλο επειδή μεταλλάσσεται συνεχώς και δεν μπορεί να ελεγχθεί μόλις απελευθερωθεί» καταλήγει η Δρ. Trounce καταρρίπτοντας μία από τις θεωρίες προέλευσης του ιού.
