Παράσταση βασισμένη σε μαρτυρίες των οροθετικών γυναικών που διαπομπεύτηκαν το 2012
Τα λόγια τους ζωντανεύουν στη σκηνή όλη την τραγική ιστορία διαπόµπευσης που έζησαν. Ο σκηνοθέτης της παράστασης «Γυναίκες από χώµα» Κοραής ∆αµάτης κάνει λόγο για «θέατρο γυµνό, χωρίς πολύχρωµα γυαλάκια και µεταξωτές κορδέλες. Σαν µεγεθυντικός φακός της πραγµατικότητας…». Πρόκειται για µια πρωτοφανή υπόθεση που παραµένει επίκαιρη και αιχµηρή, ειδικά µετά την άγρια δολοφονία του οροθετικού ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου στο κέντρο της Αθήνας. Το θέατρο-ντοκουµέντο αξίζει να αναδειχτεί σε µια εποχή που ο κοινωνικός κανιβαλισµός και η κατασκευή ψεύτικων εικόνων από τα ΜΜΕ παραµένουν στο κάδρο.
Το «Γυναίκες από χώµα» βασίζεται στις µαρτυρίες των οροθετικών γυναικών που διαποµπεύτηκαν το 2012. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριµένο ζήτηµα;
Όταν ήρθε η οµάδα Ανδροµέδα –µαθήτριές µου, τώρα επαγγελµατίες– και µου ζήτησαν να τις βοηθήσω να φτιάξουµε µια παράσταση, αποφάσισαν ότι θέλουν να καταπιαστούν µε κοινωνικοπολιτικά θέµατα. Μαρτυρίες και γεγονότα για τη συνεχή εξάπλωση του φασισµού και του ρατσισµού, για τις φυλετικές ανισότητες, για τις αδικίες που µπορεί να υποστεί οποιοσδήποτε πολίτης από το κράτος… Από τα τόσο πολλά θέµατα επιλέχτηκε η διαπόµπευση των οροθετικών γυναικών. Οταν έγιναν οι συλλήψεις και απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες, οι συγκεκριµένες γυναίκες βρέθηκαν στη φυλακή δακτυλοδεικτούµενες για την «εγκληµατικότητά» τους από εφηµερίδες, τηλεόραση και ιστοσελίδες. Οταν όµως αθωώθηκαν, το θέµα πέρασε στα ψιλά. Θέλαµε να υπενθυµίσουµε το γεγονός, να καταδείξουµε τις δοκιµασίες που αναγκάστηκαν να περάσουν οι ίδιες και οι οικογένειές τους, να θυµίσουµε την άγρια διαπόµπευση που υπέστησαν από τη µεριά του κράτους.
Πόσο σηµαντικό ρόλο πιστεύετε ότι παίζουν τα ΜΜΕ στην κατασκευή εικόνων γύρω από την πραγµατικότητα;
Τεράστιο ρόλο! Τις περισσότερες φορές κατευθύνουν, χειραγωγούν, προδικάζουν, κατασκευάζουν, καταδικάζουν… Πληροφορούν κατά το δοκούν, συνήθως αυθαίρετα, χωρίς διασταύρωση πληροφοριών, για λόγους εντυπωσιασμού και μόνο ή για να κάνουν νούμερα ή για να εξυπηρετήσουν συμφέροντα και να τα ‘χουν καλά με τους εκάστοτε «δυνατούς». Οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες.
Τι αξία έχει το θέατρο-ντοκουµέντο σήµερα;
Ενας µεγεθυντικός φακός είναι το θέατρο-ντοκουµέντο. Σου φέρνει το γεγονός κοντά, µεγεθύνονται και αποκαλύπτονται οι λεπτοµέρειες, µπαίνουν στη βασική εικόνα, αναλύεται όλη η γκάµα, µαθαίνεις πιο πολλά, κάνεις συσχετισµούς, κατανοείς τους πραγµατικούς λόγους και όχι αυτούς που επιλέγουν να σου δείξουν. Και αυτό γίνεται χωρίς πολύχρωµα γυαλάκια και χρωµατιστές κορδέλες. Σ’ το φέρνει έτσι όπως είναι, γυµνό, χωρίς φιοριτούρες και δήθεν. Και εσύ αποφασίζεις µε ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις.
Με ποιον τρόπο δουλέψατε σκηνοθετικά µε την οµάδα Ανδροµέδα γι’ αυτή την παράσταση;
Εδώ είχαµε να αντιµετωπίσουµε το πρόβληµα της υπόκρισης. ∆εν ήθελα να «παιχτούν» τα λόγια, δεν ήθελα να ακολουθήσουµε τον συνηθισµένο τρόπο δουλειάς. Επρεπε να δοκιµάσουµε άλλους τρόπους. Οι µαρτυρίες δεν είναι γραµµένες από θεατρικούς συγγραφείς, είναι λόγια αληθινά και έτσι πρέπει να περάσουν και στο κοινό. Επιπλέον, έπεσε και αρκετή δουλειά στον Χρήστο Κότσι που έκανε µουσική τις νύξεις, τις συναισθηµατικές εξάρσεις, τον θυµό, την οργή και την αγανάκτηση… Αλλες φορές η ηχητική ατµόσφαιρα «περπατάει» µαζί µε τις ηρωίδες, άλλες φορές τους θυµίζει πράγµατα και πρόσωπα και άλλες φορές µαλακώνει την ψυχή και το µυαλό.
Πώς θα σχολιάζατε την άγρια δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου στο κέντρο της Αθήνας;
Και ο Ζακ ανήκε σε αυτό που λέµε ευάλωτες κοινωνικές οµάδες, άρα εύκολο θύµα, άρα στο στόχαστρο. Βέβαια, αυτό το γεγονός κατέδειξε και την κοινωνική αγριότητα, το «αποφασίζω εγώ ποιο είναι το σωστό, δικάζω, καταδικάζω και εκτελώ». Αυτό θέλει προσοχή, γιατί αν το πάµε έτσι δεν θα µείνει τίποτε όρθιο. ∆εν γίνεται να παραβλέπουµε τις όποιες ισορροπίες επιτυγχάνουν οι γραπτοί νόµοι ενός κράτους, αλλά, προπάντων, οι ηθικοί νόµοι των ανθρώπων.
Πώς πραγµατοποιήθηκε η έρευνα και η σύνθεση των κειµένων για την παράσταση;
Μαζεύτηκε αρκετό υλικό προτού κατασταλάξουµε στο υπάρχον κείµενο. Πληροφορίες, συνεντεύξεις, βίντεο, βιβλία, συναντήσεις µε ανθρώπους που είχαν παρακολουθήσει από κοντά την υπόθεση. Επικοινωνήσαµε µε τη Φεµινιστική Πρωτοβουλία για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, µε την πρόεδρο της ηλεκτρονικής εφηµερίδας γυναικείων δικαιωµάτων και γυναικείων θεµάτων Το Μωβ, µε δηµοσιογράφους και γιατρούς, µε την Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης στις ∆ιωκόµενες Οροθετικές, µε δηµοσιογράφους από το Vice, µε δικηγόρο από την Οµάδα ∆ικηγόρων για τα ∆ικαιώµατα Προσφύγων και Μεταναστών, µε υπεύθυνους από τη Μονάδα Απεξάρτησης του 18 Aνω. Και εδώ πρέπει να πω ότι η παράστασή µας «Γυναίκες από χώµα» τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραµµατείας Ισότητας των Φύλων του υπουργείου Εσωτερικών.
Με ποιον τρόπο αυτές οι ιστορίες γίνονται κοµµάτι µε κοινωνική παρακαταθήκη;
Ξέρουµε ότι εδώ και χρόνια οι πληροφορίες και οι εικόνες είναι πολλές και συνεχόµενες. Ξέρουµε επίσης ότι οι συνθήκες διαβίωσης και επιβίωσης είναι πάρα πολύ επίπονες και απαιτητικές. Οι πολλές ώρες εργασίας φέρνουν περισσότερη κούραση, αποµόνωση, ενώ η επικοινωνία και οι σχέσεις των ανθρώπων έχουν δυσκολέψει… Αρα η συλλογική µνήµη έχει τραυµατιστεί, είναι όλο ρωγµές που χάσκουν… Οσο για το εάν έχουν αλλάξει τα πράγµατα; Ολος ο προηγούµενος αιώνας ήταν γεµάτος από άγριους πολέµους και απάνθρωπη βία, µετακινήσεις πληθυσµών και λαών, πείνα, δυστυχία και κακουχίες ανθρώπων, συναρπαστικές ανακαλύψεις στην ιατρική, τη µηχανική, την καινούργια διαδικτυακή πραγµατικότητα, ταξίδια σε άλλους πλανήτες, συνεχείς εκρήξεις στην τέχνη του χορού, του θεάτρου, της µουσικής, της ζωγραφικής, της συγγραφής. Σπουδαίοι άνθρωποι, σπουδαίες οµάδες ανθρώπων µεγαλούργησαν. Αραγε πλέον όλα αυτά τα «κέρδη» τοκίζονται προς όφελός µας, γίναµε προσεκτικοί στη µη επανάληψη λαθών, βλέπουµε το φως µπροστά µας;
INF0
Σύνθεση κειμένων – σκηνοθεσία: Κοραής Δαμάτης
Μουσικοί διάλογοι και σχολιασμοί: Χρήστος Κότσι
Πρεμιέρα: 5/10, Πολυχώρος Vault