Δυο σημαντικοί ηθοποιοί, εκπρόσωποι δύο διαφορετικών γενεών του θεάτρου, συναντιούνται στη σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου με αφορμή τον «Heisenberg» του Σάιμον Στίβενς, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου
Μέχρι πρότινος δεν γνωρίζονταν καν. Τους τελευταίους µήνες, όµως, ο Περικλής Μουστάκης περνάει κάθε πρωί από το σπίτι της Κόρας Καρβούνη και µαζί ξεκινούν για την πρόβα του «Heisenberg» στο Θέατρο του Νέου Κόσµου, ενός έργου «πληµµυρισµένου από την αρχή της απροσδιοριστίας που διατύπωσε ο Γερµανός φυσικός Βέρνερ Χάιζενµπεργκ: υπάρχουν γεγονότα η εκδήλωση των οποίων δεν υπαγορεύεται από συγκεκριµένα αίτια».
Κάθε ηµέρα στη διαδροµή για το θέατρο οι δυο τους µοιάζουν να αντιστέκονται στον Χάιζενµπεργκ, προσπαθώντας να προσδιορίσουν την πραγµατικότητα γύρω τους: τον αποπροσανατολισµό της κοινής γνώµης, την κρίση αξιών, το χαµηλό επίπεδο της εκπαίδευσης, το έλλειµµα της δηµιουργικότητας, την τροµακτική απαξίωση της αµειβόµενης εργασίας. Από τη στιγµή, όµως, που θα ξεκινήσουν την πρόβα αφήνονται σε µια ερωτική ιστορία που συµβαίνει από τύχη, χωρίς λόγο, απλώς επειδή δυο άνθρωποι γνωρίστηκαν µεταξύ τους.
Πώς είναι να µοιράζονται την ίδια σκηνή δυο ηθοποιοί µε τόσο ισχυρή προσωπικότητα;
Κόρα Καρβούνη: Είναι σπουδαίο να έχεις έναν τόσο δυνατό παρτενέρ. Νοµίζω πως αυτή η συνθήκη δίνει σε µια παράσταση. Αρκεί η µια ισχυρή προσωπικότητα να µην καλύπτει την άλλη.
Περικλής Μουστάκης: Αισθάνοµαι ότι είµαστε πρωτίστως ισχυρές προσωπικότητες στο θέµα της γενναιοδωρίας – κάτι που σπανίως συναντάς στο θέατρο.
Δηλαδή δεν λειτουργείτε ανταγωνιστικά;
Π.Μ.: Μόνο στο πλαίσιο µιας υγιούς σχέσης. Ανταγωνισµός υπάρχει πάντα, αλλά µε την έννοια ότι θαυµάζεις τον συµπρωταγωνιστή σου ώστε εκείνος να σηκώνει τον πήχη και να σε κινητοποιεί περισσότερο. Αλίµονο, εποµένως, αν εκλείψει. Ενα από τα πιο δύσκολα πράγµατα στο θέατρο είναι να υπάρχεις µέσω του άλλου. Αυτή την εµπειρία βιώνουµε µε την Κόρα.
Κ.Κ.: Οταν µάλιστα η ενέργεια µιας παράστασης εκτονώνεται σε δύο σώµατα, εκεί αναγκάζεσαι να πας σε άλλο ερµηνευτικό βάθος – αρκεί να ακούς καλά τον άλλο.
Ποιοι είναι οι ήρωες που υποδύεστε;
Π.Μ.: Ο Αλεξ είναι ένας 75άχρονος Ιρλανδός κρεοπώλης από καιρό συµφιλιωµένος µε τον θάνατο, έχοντας χάσει πολύ νωρίς την αδερφή του. Ενας άνθρωπος µονήρης, που στην πραγµατικότητα ζει µε τις αναµνήσεις του έξω από τον κόσµο και έχει υιοθετήσει παθητική στάση ζωής: κάθεται πίσω από τη βιτρίνα του µαγαζιού του και χαζεύει τους περαστικούς. Μοναδική του έξοδος είναι η βόλτα στα πάρκα όπου ακούει µουσική.
Κ.Κ.: Από την άλλη, η Τζόρτζι είναι µια τρελή σαραντάρα, µητέρα ενός αγοριού που ζει στην Αµερική. Βγάζει πράγµατα από το µυαλό της, µιλάει συνεχώς, δεν αντέχει τη σιωπή, έχει φοβερό χιούµορ, είναι πολύ εξωστρεφής. Παρ’ όλα αυτά, κάτω από το παιχνίδι, το νάζι και τη σεξουαλικότητα υποβόσκει κάτι πιο σκοτεινό το οποίο δεν ξεκαθαρίζεται. Εχει µια µοναξιά πολύ βαθιά, έναν πόνο απροσδιόριστο.
Ερµηνεύετε δυο χαρακτήρες από διαφορετικούς κόσµους. Μήπως εκπροσωπείτε και εσείς δυο διαφορετικούς κόσµους – τουλάχιστον ως ερµηνευτές άλλων γενεών…
Κ.Κ.: Αυτά που µας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που µας χωρίζουν. Παρόλο που πράγµατι έχουµε µεγάλη διαφορά εµπειρίας στο θέατρο ο ένας από τον άλλο. Νιώθω όµως ότι ο Περικλής δεν εκπροσωπεί µια παλιά σχολή που συναντά µια νέα, τη δική µου. Ισως φταίει που κι εγώ σκέφτοµαι λίγο πιο συντηρητικά από τους ανθρώπους της γενιάς µου.
Π.Μ.: Η Κόρα έχει την ωριµότητα να βλέπει την ουσία τόσο του παλιού όσο και του νέου – παρότι ο χώρος συνηθίζει να λειτουργεί µε κλισέ και στερεότυπα. Σαφώς ένας άνθρωπος που έχει περισσότερα χρόνια στο θέατρο διαθέτει µεγαλύτερη εµπειρία, έχει όµως και µεγαλύτερη φθορά. Το θέµα είναι λοιπόν πώς ισορροπείς την εµπειρία µε την απώλεια της αθωότητας. Εκεί παίζεται το παιχνίδι µεταξύ µας.
Τι είδους ποιότητες θαυµάζει ο ένας στον άλλο; O Στίβενς πιστεύει ότι η αντίληψή µας για τους ανθρώπους αλλάζει ανάλογα µε το τι ξέρουµε γι’ αυτούς.
Π.Μ.: Θεωρώ τον θαυµασµό µου για µια συνάδελφο ιερό. Αν εκφραζόµουν πολύ άµεσα για εκείνη, θα ήταν κάπως ύποπτο. Μπορώ, παρ’ όλα αυτά, να πω ότι η Κόρα είναι µια ηθοποιός χωρίς αναστολές, του «εδώ και τώρα». Της λες να γελάσει και γελάει, να κλάψει και κλαίει. Και αυτό είναι φοβερό προσόν· δεν εµπλέκεται σε µια λογιστική λογική, δεν έχει την «καταστροφική» δεύτερη σκέψη.
Κ.Κ.: Η σπουδαία αρετή του Περικλή είναι πως παρότι έµπειρος ηθοποιός και σκηνοθέτης, δίνει την εντύπωση πως παίζει για πρώτη φορά. Και αυτό είναι αξιοζήλευτο, γιατί οι περισσότεροι ηθοποιοί µε την εµπειρία του έχουν κλειδώσει τα εργαλεία τους. ∆είχνει έναν άνθρωπο που δεν έχει στερεότυπα και βεβαιότητες.
Π.Μ.: Η βεβαιότητα συνεπάγεται ακαµψία. Και στο θέατρο πρέπει να υπάρχει η ρευστότητα, να είσαι ανοιχτός. Αυτή η οδύνη οδηγεί σε µια πνευµατική ανάσταση για τον ηθοποιό. Και οι δύο κινούµαστε σε αυτή την περιοχή.
Τι µοιράζονται οι ήρωές σας;
Κ.Κ.: Τη µοναξιά και τις σκέψεις τους. Επηρεάζονται ο ένας από τον άλλο.
Π.Μ.: Μοιράζονται τη µοναξιά τους στη στιγµή. Γι’ αυτούς δεν υπάρχει ούτε παρελθόν ούτε µέλλον.
Η µοναξιά είναι επιλογή;
Κ.Κ.: Η µοναχικότητα είναι επιλογή, όχι η µοναξιά. Η µοναχικότητα εµπεριέχει τεράστια ωριµότητα – ο µοναχικός άνθρωπος είναι καλά µε τον εαυτό του. Ο µόνος δεν τα έχει καλά µε τον εαυτό του. Και διανύουµε µια περίοδο αθεράπευτα µόνων ανθρώπων.
Γιατί οι άνθρωποι υποφέρουν από µοναξιά στις µέρες µας;
Π.Μ.: Ζούµε σε µια εποχή εξατοµικευµένη, συνεπώς υπάρχει µοναξιά. Το θέµα είναι πώς αξιοποιείται· αν η µοναξιά επιζητείται, αν είναι επιλογή ή αν προκύπτει από αδυναµία επικοινωνίας. Γιατί, κατά τ’ άλλα, η µοναχικότητα είναι σπουδαία κατάσταση: ο άνθρωπος αρχίζει µε µια σιωπή, χωρίς θορύβους και ανακαλύπτει κάποια πράγµατα µέσα από την υποκειµενικότητά του. Και αυτό, δυστυχώς, δεν συµβαίνει στις µέρες µας. Ζούµε το σύµπτωµα του µόνου και δεν το διαχειριζόµαστε.
Με αυτή την έννοια ο έρωτας είναι θεραπευτικός;
Π.Μ.: Ο έρωτας είναι θεραπεία µέχρι κανείς να µπει στον τάφο του, µέχρι την τελευταία του στιγµή. Πιστεύω, όµως, ότι καθένας µας πρέπει να εκπαιδευτεί για να ερωτεύεται, να έχει συνείδηση µέσα σε µια σχέση. Να µην καλύπτει τον έρωτα µε εξωτερικά συµπτώµατα, να µην τον αντιµετωπίζει σαν µια κατάσταση επικαιρότητας – εξού και οι σχέσεις είναι επικαιρικές. Για µένα έρωτας σηµαίνει επαναληπτικότητα, αλλά µέσα από το ίδιο να ανακαλύπτεις κάτι νέο.
Κ.Κ.: Για µένα πάλι έρωτας σηµαίνει να χάνεις τον έλεγχο. Είναι πολύ τροµακτικό να χάνεις τον έλεγχο, γιατί όλοι θέλουµε να τα έχουµε τακτοποιηµένα. Γι’ αυτό και η εποχή µας είναι αντιερωτική: ο έρωτας πια είναι ελεγχόµενη κατάσταση, είναι social media. Κοίτα µε, αφού ερωτεύτηκα θα το ποστάρω στο Instagram. Είναι σαν να µην µπορούµε να είµαστε δύο σε έναν έρωτα, σαν να θέλουµε και άλλους στο κρεβάτι µας. Εκφυλίζουµε κάτι τόσο προσωπικό όσο ο έρωτας.
Μήπως απουσιάζει και το µεγάλο συναίσθηµα;
Π.Μ.: Σαφέστατα τρέµουµε να διακινδυνεύσουµε και προτιµούµε την ασφάλεια. Φοβόµαστε να εκµηδενιστούµε µέσω του άλλου, µολονότι µέσω αυτού υπάρχουµε.
Κ.Κ.: ∆εν εκτιµώ τα πάθη, µε τροµάζουν γιατί δεν έχουν να κάνουν µε την αγάπη. Η αγάπη βρίσκεται στα µικρά πράγµατα, στην απλότητα· στην αγάπη υπάρχει χωρητικότητα για τη διαφορετικότητα του άλλου. ∆εν αφοµοιώνεται ο ένας από τον άλλο.
Συνεπώς, αγάπη είναι και εξοικείωση µε την ετερότητα;
Π.Μ.: Ακριβώς! Η ετερότητα έχει κάτι από µέλλον, φέρνει κάτι άγνωστο που µας φοβίζει. Γι’ αυτό και όταν ερωτευόµαστε θέλουµε να µάθουµε τον άλλο, να δούµε πώς φέρεται, πώς βλέπει τον κόσµο, να τον αιτιολογήσουµε. Και αν χαθεί η ετερότητα, συνήθως οι άνθρωποι χωρίζουν. Ερχόµαστε τόσο κοντά ώστε δεν βλέπουµε πια ο ένας τον άλλο.
Πρόσφατα δόθηκε νέα αφορµή για συζήτηση στη δηµόσια σφαίρα γύρω από την αποδοχή της ετερότητας.
Κ.Κ.: Η συζήτηση αυτή δεν πρέπει να σταµατήσει ποτέ –όχι µόνο αναφορικά µε τα ζητήµατα φύλου–, γιατί κανείς µας δεν είναι ίδιος µε τον άλλον. Εγώ, παρότι έχω δίδυµη αδερφή, δεν µοιάζω µε κανέναν άλλο!
Π.Μ.: Είναι όλεθρος να µοιάζουµε µεταξύ µας. Και το λέω γιατί υπάρχει τάση να είµαστε όµοιοι πολιτικά, κοινωνικά και η επί της ουσίας ετερότητα παραγκωνίζεται.
