«Ενα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους» δήλωνε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου 1974, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος για το πολιτειακό.
Από την πλευρά του ο έκπτωτος αρχικά φάνηκε να αποδέχεται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, εντούτοις σχεδόν αμέσως άρχισε να καταστρώνει τα σχέδιά του για την ανατροπή της νόμιμης και εκλεγμένης κυβέρνησης. Σχέδια τα οποία έφταναν έως και στη φυσική εξόντωση του Καραμανλή, όπως προκύπτει από το αρχείο του ιδρυτή της ΝΔ.
Μοιάζει περισσότερο με θρίλερ ενός αποτυχημένου δολοπλόκου παρά με προετοιμασία κανονικού πραξικοπήματος και πρωτοδημοσιεύτηκε στις σελίδες του δωδεκάτομου αρχείου του Κων. Καραμανλή το 1992. Αργότερα, ο Λεωνίδας Παπάγος, γιος του στρατάρχη και πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπάγου, ο οποίος υπηρετούσε ως πρεσβευτής στο Λονδίνο την επίμαχη περίοδο, στο βιβλίο του «Σημειώσεις 1967-1977» κατέγραψε το παρασκήνιο της περιόδου. Τα γεγονότα που παρατέθηκαν τόσο από το Ιδρυμα Καραμανλή όσο και από τον Λεων. Παπάγο επιβεβαιώνονται αφενός από τους Βρετανούς –έχουν στην κατοχή τους ηχητικά ντοκουμέντα–, αφετέρου από τον ναύαρχο ε.α. και πρώην υπουργό της ΝΔ Ιωάννη Βασιλειάδη. Ως συμπλήρωμα, τον Ιούλιο του 2021 «ειδικός συνεργάτης» της «Καθημερινής» αποκάλυπτε σχετικό χειρόγραφο σημείωμα του Καραμανλή για την υπόθεση.
Το παρασκήνιο και το σχέδιο του έκπτωτου
Ηδη το φθινόπωρο του 1975 ο Γλύξμπουργκ επιχειρούσε μέσω του υπασπιστή του και συνταγματάρχη ε.α. Μιχαήλ Αρναούτη να μυήσει ανώτατους στρατιωτικούς για ένα πραξικόπημα εναντίον της εκλεγμένης κυβέρνησης.
Σύμφωνα με το αρχείο Καραμανλή: «Τον Οκτώβριο του 1975 ο Γ. Ράλλης και ο Ευάγγ. Αβέρωφ σε διάστημα λίγων ημερών και ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο ενημέρωναν τον πρωθυπουργό για τη δραστηριότητα του Αρναούτη, ο οποίος προσπαθούσε να προσεταιριστεί εν ενεργεία αξιωματικούς, ισχυριζόμενος ότι ο Κ. Καραμανλής κατέστρεφε τη χώρα, ότι υπήρχε κομμουνιστική απειλή και πως κατέρρεε η οικονομία». Για να πείσει τους συνομιλητές του ο Αρναούτης έλεγε ότι «οργανωνόταν ήδη κίνημα στους κόλπους του Στρατού Ξηράς», ενώ «επανερχόμενος ο Κωνσταντίνος θα σχημάτιζε κυβέρνηση υπό εξωκοινοβουλευτικό πρόσωπο και θα παραχωρούσε γενική αμνηστία». Επίσης έλεγε ότι είχε εξασφαλίσει οικονομική υποστήριξη από τον σάχη της Περσίας ύψους 2 δισ. δολαρίων, ενώ θα συγκρατούσε και την Τουρκία.
Οι στρατιωτικοί αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τον έκπτωτο και «κάρφωσαν» τα σχέδιά του κατευθείαν στην πολιτική ηγεσία. Ο Κωνσταντίνος μάλιστα φρόντισε να μιλήσει για τα σχέδιά του απευθείας με τον αντιναύαρχο Σπυρίδωνα Κονοφάο, ο οποίος το μετέφερε προσωπικώς στον Καραμανλή. Στο υπόμνημα του Κονοφάου που παρατίθεται στο αρχείο του ιδρυτή της ΝΔ γράφεται ότι ο Αρναούτης είπε: «Κατά πληροφορίας, το πραξικόπημα προβλέπεται να εκδηλωθή τον Φεβρουάριον 1976, θα έχη προηγηθή δε τούτου η πολιτική ή φυσική εξουδετέρωσις του προέδρου της Κυβερνήσεως ή η σύναψις ατιμωτικής συμφωνίας διά την Κύπρον» και «μετά την επικράτησην του πραξικοπήματος θα σχηματισθή κυβέρνησις εκ της παρούσης Βουλής η Οικουμενική τοιαύτη και θα προκηρυχθεί η διενέργεια δημοψηφίσματος εντός διαστήματος 15-30 ημερών και βουλευτικών εκλογών εντός 8 περίπου μηνών».
Τον Ιανουάριο του 1976 ο Καραμανλής αποφασίζει να αντιδράσει και ζήτησε από τον πρεσβευτή στο Λονδίνο Λεων. Παπάγο να «μεταβεί στο Λονδίνο και να συστήσει στον τέως βασιλέα “να παύση να συνομωτή”». Μετά τη συνάντηση ο Κωνσταντίνος μείωσε τη συνωμοτική δραστηριότητά του, εντούτοις τον Οκτώβριο του 1976 οι Βρετανοί μέσω του πρεσβευτή τους στην Αθήνα Μπρουκς Ρίτσαρντς διαμηνύουν ότι το Λονδίνο γνωρίζει «ανάλογη δραστηριότητα των οπαδών του τέως βασιλέα». Στόχος ήταν «η ανατροπή του καθεστώτος», «οι συνωμότες ήταν φανατικοί και αδίστακτοι» και «πιθανότερη μέθοδος ενέργειας ήταν οι πολιτικές δολοφονίες με πρώτο στόχο τον ίδιο τον Κ. Καραμανλή». Για την εξομάλυνση της κατάστασης στάλθηκε μυστικά από τον Καραμανλή ο Γεώργιος Ράλλης ώστε να «μαζευτεί» ο έκπτωτος, αν και ο ίδιος «αρνήθηκε τα αποδιδόμενα σε αυτόν».
Εμπλοκή των Βρετανών, επιμονή του έκπτωτου
Οι Βρετανοί είχαν παγιδεύσει τον Κωνσταντίνο με κοριούς και έτσι είχαν εξασφαλίσει αδιάσειστα στοιχεία. Μάλιστα η κατάσταση για την Ντάουνινγκ Στριτ είχε φτάσει στο απροχώρητο και όταν ο Τζέιμς Κάλαχαν συναντήθηκε με τον Γλύξμπουργκ τον Νοέμβριο του 1976 για να του επιδοθεί διάβημα διαμαρτυρίας, η έκρηξη του Βρετανού πρωθυπουργού ήταν μοιραία. Συγκεκριμένα, όπως αφηγείται ο Λεων. Παπάγος στο ημερολόγιό του, αφού ο Κωνσταντίνος επέμενε για εξηγήσεις όσον αφορά τις πληροφορίες που μετέφεραν οι Βρετανοί στον Καραμανλή, ο Κάλαχαν του έδειξε μια στοίβα από τηλεγραφήματα ως απόδειξη των λόγων του.
Τον Φλεβάρη του 1977 ο Καραμανλής, λαμβάνοντας νέες αναφορές για κινήσεις του Γλύξμπουργκ που περιλάμβαναν τον Σπυρίδωνα Θεοτόκη και τον Στέφανο Στεφανόπουλο, λέει στον Λεων. Παπάγο: «Αν υπάρχει ανάγκη θα κτυπήσω άσχημα και δεν θα φεισθώ ουδενός, ούτε του βασιλέως». Ο Κωνσταντίνος ωστόσο δεν το έβαζε κάτω και το 1978 «επισυνδέεται» από Ελληνα πράκτορα κατά τη διάρκεια συνομιλίας που έχει με τον απόστρατο στρατηγό Γεώργιο Τσίχλη. Εκεί ο έκπτωτος τον ρωτά: «Ποία η στάσις των υπουργών; Εχει μυηθεί κανείς;». Σε άλλο σημείο της κουβέντας τού λέει: «Η αποφασισθείσα κατά νομόν οργάνωσις έχει ολοκληρωθή; Αν όχι, πρέπει να επισπευσθεί. Τον Ιανουάριον να είναι όλα έτοιμα.». Ο Καραμανλής, σύμφωνα με το χειρόγραφο σημείωμα που άφησε στο αρχείο του, δεν θέλησε να δημοσιοποιήσει το θέμα, «μολονότι είχα προς τούτο συμφέρον, τόσον από σεβασμό προς τη μνήμη του πατρός του, Παύλου, όσον και για να μη δημιουργηθεί διεθνώς η εντύπωση ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι επισφαλής».
