Η 19η Ιουνίου 2022 θα μείνει στην ιστορία της Κολομβίας καθώς για πρώτη φορά η Αριστερά πήρε το τιμόνι της διακυβέρνησης της χώρας. Ο πρώην αντάρτης Γκουστάβο Πέτρο και η υποψήφια αντιπρόεδρος Φράνσια Μάρκες, Αφροκολομβιανή περιβαλλοντική ακτιβίστρια, κατάφεραν να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους των λαϊκών και αγροτικών περιοχών και να νικήσουν τον ακροδεξιό Ροδόλφο Ερνάντες. Η κυβέρνηση για πρώτη φορά δεν θα είναι από τη συντηρητική παράταξη ή το φιλελεύθερο κόμμα. Με το αποτέλεσμα αυτό διευρύνθηκε το «σερί νικών» των προοδευτικών δυνάμεων στη Λατινική Αμερική, ενώ μερικοί κάνουν λόγο για μια νέα «ροζ παλίρροια» στην πολύπαθη από τον νεοφιλελευθερισμό και τις αμερικανικές παρεμβάσεις ήπειρο. Επίσης, η νίκη του Πέτρο αποτελεί καλό οιωνό για τις εκλογές στη Βραζιλία τον ερχόμενο Οκτώβριο.
Επικίνδυνες καταστάσεις
Η Κολομβία ταλαιπωρείται από βαθιά κρατική διαφθορά και εγκληματικότητα, κάτι που κατάλαβε με τον δύσκολο τρόπο ο Γκουστάβο Πέτρο στην προεκλογική του καμπάνια: δεν ήταν λίγες οι φορές που αναγκάστηκε να μιλήσει δημόσια υπό την προστασία ασπιδοφόρων αστυνομικών, αφού δέχτηκε ακόμη και απειλές κατά της ζωής του από στρατηγούς.
Η πορεία του και η σταθερότητα της κυβέρνησης θα εξαρτηθούν κατά κύριο λόγο από το πόσο το βαθύ κράτος θα ανεχτεί τις πολιτικές αλλαγές τις οποίες προτίθεται να φέρει. Ηδη στη Χιλή και στο Περού οι προοδευτικές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν σθεναρή αντίσταση από το κατεστημένο που εκμεταλλεύεται τη δύσκολη για τους μη έχοντες οικονομική συγκυρία ώστε να δημιουργήσει αντιπολιτευτική δυναμική.
Στην Κολομβία ο παραδοσιακά ισχυρός στρατιωτικός τομέας έχει βαθιές ρίζες στο πολιτικό σύστημα και αναμένεται να παραμείνει καθοριστικός παράγοντας σε αυτήν τη φάση της προσπάθειας για δημοκρατική μετάβαση. Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι σύντομα ο στρατός θα δώσει το μήνυμά του για την κυβέρνηση Πέτρο. Από τώρα ακούγονται φήμες για παραίτηση του αρχηγού των ένοπλων δυνάμεων Εντουάρντο Σαπατέιρο, ο οποίος είχε προσωπική κόντρα με τον Πέτρο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ωστόσο, την τελευταία κουβέντα για τον επικεφαλής του στρατού μέχρι την ορκωμοσία του νέου προέδρου την έχει ο νυν πρόεδρος, ο δεξιός Ιβάν Ντούκε. Εάν το κατεστημένο δεν αναγνωρίσει τον Πέτρο ως πρόεδρο, τότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά, ακόμη και εκείνο του πραξικοπήματος.
Πολλαπλές προκλήσεις
Οταν ο Πέτρο αναλάβει πρόεδρος τον Αύγουστο θα έχει να αντιμετωπίσει επείγοντα ζητήματα με ευρείες συνέπειες. Η κολομβιανή κοινωνία μαστίζεται από φτώχεια, έλλειψη ευκαιριών και εγκληματικότητα που έχουν αναγκάσει δεκάδες χιλιάδες Κολομβιανούς να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες. Επιπλέον, η περιβαλλοντική καταστροφή στον Αμαζόνιο είναι πληγή που πρέπει να κλείσει σύντομα για να αποφευχθεί η περαιτέρω υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών.
Παράλληλα η κυβέρνηση του Πέτρο θα πρέπει να αναστήσει την ειρηνευτική διαδικασία με την πρώην αντάρτικη ομάδα FARC και ουσιαστικά να θέσει σε ισχύ τη συμφωνία που επιτεύχθηκε το 2016 υπό τον Ιβάν Ντούκε, ο οποίος δεν την εφάρμοσε ποτέ. Αυτό είχε αποτέλεσμα να αυξηθούν τα τελευταία χρόνια οι βιαιοπραγίες και οι δολοφονίες κοινωνικών ηγετών, ανθρώπων δηλαδή που εκπροσωπούν οργανώσεις για τα δικαιώματα διάφορων κοινωνικών ομάδων, όπως των γυναικών, των αυτοχθόνων κ.λπ.
Επίσης η αριστερή κυβέρνηση, η οποία θα παραλάβει έναν πληθωρισμό που είναι ο υψηλότερος εδώ και 21 χρόνια, θα πρέπει να χαράξει νέα οικονομική πολιτική που ήδη συναντά αντιδράσεις. Ο Πέτρο για να αντιμετωπίσει το κρατικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος έχει ανακοινώσει την επιβολή φόρου 0,01% στους πιο πλούσιους πολίτες και η Δεξιά έχει αρχίσει ήδη να φωνάζει ότι ο νεοεκλεγμένος αριστερός πρόεδρος «ετοιμάζει την οικονομική κατάρρευση της χώρας».
Η αποκατάσταση των κοινωνικών δικαιωμάτων είναι ψηλά στην ατζέντα του Γκουστάβο Πέτρο, που πρότεινε τη δημιουργία ενός υπουργείου ισότητας στο οποίο θα είναι επικεφαλής η Φράνσια Μάρκες. Το υπουργείο αυτό θα είναι υπεύθυνο για τη χάραξη πολιτικών ενδυνάμωσης των γυναικών, των ατόμων όλων των σεξουαλικών προτιμήσεων και των διαφορετικών εθνικοτήτων της Κολομβίας.
Ειδικότερα οι γυναίκες θα μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση κατά προτεραιότητα στην ανώτερη εκπαίδευση καθώς και στη διανομή και ιδιοκτησία γης. Η άνιση διανομή γης και η επέκταση των αρόσιμων εκτάσεων έχουν δημιουργήσει κόντρα μεταξύ των αγροτών και των ιθαγενών πληθυσμών, η οποία μπορεί να εξελιχτεί σε βίαιη σύγκρουση.
Η αντίδραση της ελίτ
Πέρα από τις επείγουσες μεταρρυθμίσεις, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να βρει απαντήσεις και σε άλλους σημαντικούς τομείς, όπως η ασφάλεια, η διαφορετική εξωτερική πολιτική, ειδικά με τις ΗΠΑ, καθώς και η πολιτική ελέγχου των ναρκωτικών. Ολα αυτά πρέπει να τα διαμορφώσει χωρίς να αγνοεί τις ανάγκες και τα αιτήματα των απλών πολιτών που έδωσαν πνοή στον κοινωνικό συνασπισμό ο οποίος οδήγησε στην ιστορική αλλαγή σελίδας.
Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Κολομβιανών καταψήφισε τις υπερσυντηρητικές και φιλελεύθερες ελίτ είναι μια πολιτική καμπή για τη χώρα αλλά οι ηττημένοι δύσκολα θα αποδεχτούν τον ρόλο της αντιπολίτευσης. Το πιο πιθανό είναι να τορπιλίσουν τη νέα κυβέρνηση από την πρώτη μέρα και να κάνουν ό,τι μπορούν για να αποτύχει. Και ο Πέτρο δύσκολα θα έχει τη συνήθη περίοδο χάριτος των 100 πρώτων ημερών…