Ο αριστερός Γκουστάβο Πέτρο θριάμβευσε στον πρώτο γύρο των εκλογών στην Κολομβία, η οποία την προηγούμενη Κυριακή ψήφισε την αλλαγή του καθεστώτος που ταλανίζει τη χώρα τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι υποψήφιοι των παραδοσιακών δεξιών κομμάτων απέτυχαν να περάσουν στον δεύτερο γύρο, ο οποίος αναμένεται να αποτελέσει επανάληψη ενός έργου που έχουμε δει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια: από τη μια ένας προοδευτικός υποψήφιος, από την άλλη ένας λαϊκιστής υπερδεξιός με σκοτεινές υποθέσεις να βαραίνουν το παρελθόν του.
Πρωτιά με σημασία
Η σημασία, ωστόσο, της πρωτιάς του Πέτρο δεν πρέπει να υποτιμηθεί, αφού η Κολομβία δεν είχε ποτέ αριστερό υποψήφιο να προηγείται στον πρώτο γύρο. Μάλιστα, το πολιτικό σύστημα τουλάχιστον των τελευταίων δύο δεκαετιών – με πρωτεργάτη τον Αλβαρο Ουρίμπε– απέκλειε οποιαδήποτε φωνή δεν ήταν αμερικανόπνευστη. Εάν ο Πέτρο καταφέρει να εκλεγεί πρόεδρος στις 19 Ιουνίου και με τις εκλογές στη Βραζιλία τον Οκτώβριο να έχουν φαβορί τον Ινάσιο Λούλα, θα σημάνει μια μικρή επανάσταση για τα μέτρα της Λατινικής Αμερικής, όπου ήδη έχουν υπερισχύσει προοδευτικές δυνάμεις στο τιμόνι του Περού, της Χιλής, της Βολιβίας και της Αργεντινής.
Ο Πέτρο (40,8%) θα αντιμετωπίσει στον δεύτερο γύρο τον 77χρονο επιχειρηματία Ροδόλφο Ερνάντες (28%), ο οποίος αποκαλείται από τα Μέσα της χώρας «Κολομβιανός Τραμπ». Οι δύο υποψήφιοι δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο διαφορετικοί ιδεολογικά: ο Πέτρο κομίζει προτάσεις για κοινωνική αλλαγή, με το βάρος να πέφτει στα οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν επιδεινωθεί από την πανδημία και την ανικανότητα της απερχόμενης κυβέρνησης να βρει απαντήσεις. Από την άλλη, ο Ερνάντες ήταν ένας υποψήφιος που κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά πριν από τις εκλογές, αφού ανέβηκε στον αφρό της δημοσιότητας με ακραία σεξιστικές δηλώσεις, καθώς και με εκδηλώσεις συμπάθειας προς τον Αδόλφο Χίτλερ… Παρόλο που έκανε περιουσία με τις δραστηριότητές του στην αγορά real estate, έχει συλληφθεί να αγνοεί τις ονομασίες ολόκληρων περιφερειών της χώρας, ενώ έχει δηλώσει ευθαρσώς ότι εάν εκλεγεί, θα κυβερνά με διατάγματα.
Ωστόσο, παρά τις διαφορές τους, οι δύο υποψήφιοι έχουν ένα κοινό: έχουν ξεκαθαρίσει ότι είναι ξένα σώματα προς το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Ο «ουριμπισμός», η πολιτική παΡακαταθήκη του πρώην προέδρου της χώρας Αλβαρο Ουρίμπε, έχει πλέον απομυθοποιηθεί στα μάτια της πλειονότητας των Κολομβιανών που επιθυμούν μια αλλαγή πορείας. Αρκεί να σημειωθεί ότι ο υποψήφιος «ουριμπιστής» Φίκο Γκουτιέρες απέτυχε να περάσει τον Ερνάντες ώστε να είναι αυτός απέναντι στον Πέτρο, παρά την υποστήριξη τόσο του Συντηρητικού Κόμματος όσο και των Φιλελευθέρων. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ο κεντρώος Σέρχιο Φαχάρδο και οι μετριοπαθείς προτάσεις του χάθηκαν μες στην ακραία πόλωση του πολιτικού διαλόγου, η οποία συνοψίζεται περιεκτικά σε αυτό που τα ισπανόφωνα Μέσα αποκαλούν «Πετροφοβία», δηλαδή τις πολιτικές συμμαχίες που συνάπτονται για να ανακόψουν την άνοδο του Πέτρο στην εξουσία. Δεν είναι τυχαίο ότι γερουσιαστές του κυβερνώντος κόμματος συνεχάρησαν όχι τον υποψήφιό τους Γκουτιέρες αλλά τον ανεξάρτητο Ερνάντες, ο οποίος ελπίζουν να ανακόψει την πορεία του Πέτρο παρά τις αντιδημοκρατικές του απόψεις.
Αλλαγή πορείας
Η Κολομβία είναι χώρα που ταλαιπωρείται δεκαετίες από επεισόδια αιματηρής πολιτικής βίας, που στόχο είχαν κυρίως τον αποκλεισμό της Αριστεράς από τη συμμετοχή στα κοινά με αξιώσεις. Ο πρώην πρόεδρος Ουρίμπε, που ανήλθε στην εξουσία πριν από ακριβώς είκοσι χρόνια, εγκαινίασε ένα νέο γύρο πολεμικών συγκρούσεων με αριστερές αντάρτικες ομάδες, όπως η FARC και η ELN, υπό την αιγίδα –και χρηματοδότηση– των ΗΠΑ. Ωστόσο, από το 1985 και την εκεχειρία που συνήψαν η κυβέρνηση Μπετανκούρ και η FARC, ο πόλεμος ουσιαστικά δεν έχει σταματήσει ποτέ ούτε και οι εξοντώσεις –πολιτικές ή φυσικές– ηγετών της Αριστεράς που συμμετείχε από τότε στην πολιτική μέσα από την Πατριωτική Ένωση. Περισσότεροι από 5.000 αριστεροί πολιτικοί εκπρόσωποι, υποψήφιοι και μαχητές έχουν σκοτωθεί σε αυτό τον ιδιότυπο πόλεμο, σύμφωνα με το Ειδικό Δικαστικό σώμα για την Ειρήνη (Jurisdicción Especial para la Paz – JEP) και το Εθνικό Κέντρο Ιστορικής Μνήμης της Κολομβίας. Να σημειωθεί ότι η Γενική Εισαγγελία της Κολομβίας έχει αποκαλέσει τους φόνους αυτούς έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Μέσα από ένα σχέδιο η κολομβιανή Δεξιά σε συνεργασία με παραστρατιωτικούς, πράκτορες της κρατικής ασφάλειας και ναρκέμπορους είχαν στόχο να θέσουν εμπόδια στην άνοδο της Αριστεράς. Η νέα εκεχειρία του 2016 δεν άλλαξε ουσιαστικά τίποτε.
Ο Ουρίμπε επέμεινε και ενέτεινε αυτή την πρακτική. Παράλληλα, κουβαλά στην πλάτη του ένα πρωτοφανές κατηγορητήριο για διαφθορά: κατηγορείται ότι έλαβε χρήματα από το ναρκεμπόριο για την προεκλογική εκστρατεία του, ότι δωροδόκησε βουλευτές για να επανεκλεγεί, ότι κατέστησε τις μυστικές υπηρεσίες εργαλείο πολιτικής αντιπαράθεσης, ότι προέβη σε πράξεις κρατικής τρομοκρατίας σε συνεργασία με παραστρατιωτικούς και ότι παραβίασε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Βενεζουέλας και του Εκουαδόρ. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τις ακραιφνείς νεοφιλελεύθερες πολιτικές του (μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, φοροαπαλλαγές για μεγάλες επιχειρήσεις) βύθισαν την Κολομβία στην ανέχεια. Το 50% των Κολομβιανών ζει με 234 ευρώ τον μήνα, ενώ ένα επιπλέον 40% δεν μπορεί να αγοράσει ούτε τα βασικά. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που οι Κολομβιανοί δεν θέλουν τη συνέχιση της «ουριμπίστικης» παράδοσης.