Για αγορά χωρίς ανταγωνισμό κάνει λόγο η μελέτη για λογαριασμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού και ενισχύεται από έκθεση της Κομισιόν
Πολύ ακριβότερα πληρώνουν οι καταναλωτές στην Ελλάδα τις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας και παροχής δεδομένων σε σχέση με αυτούς των χωρών-μελών τόσο της ΕΕ όσο και του ΟΟΣΑ. Αυτό προκύπτει από μελέτη της φινλανδικής εταιρείας Rewheel για λογαριασμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού της χώρας μας, η οποία δημοσιεύτηκε στις αρχές Μαΐου. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και η έκθεση της Κομισιόν για τις τηλεπικοινωνίες η οποία δημοσιεύτηκε μόλις την Παρασκευή.
Αν και το εισοδηματικό επίπεδο των Ελλήνων καταναλωτών είναι πιο χαμηλό από των Γερμανών, των Ιταλών, των Βρετανών, των Αυστριακών κ.ά., εντούτοις με τα ίδια ποσά ο Ελληνας αγοράζει λιγότερα gigabytes, χρόνο ομιλίας ή sms στα διάφορα πακέτα που προσφέρουν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας.
Vodafone, Wind και Cosmote εμφανίζονται να λειτουργούν ως άτυπο καρτέλ, σύμφωνα με τον όρο που χρησιμοποιούμε στην καθομιλουμένη. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με την έκθεση, λειτουργούν «σε συνθήκες κλειστής ολιγοπωλιακής αγοράς και σίγουρα περιορισμένου ανταγωνισμού», με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να επιβαρύνονται περισσότερο.
Παρά τα σημαντικά συμπεράσματα της Rewheel, εντύπωση προκάλεσε επίσης το γεγονός ότι η αρμόδια αρχή για την εποπτεία των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), όχι μόνο αμφισβήτησε την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων της έρευνας αλλά και επιτέθηκε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, παίρνοντας ουσιαστικά το μέρος των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας. Και αυτό αντί να αξιολογήσει τα αποτελέσματα της μελέτης και στη συνέχεια να κινηθεί αναλόγως ώστε να διαπιστώσει εάν πράγματι ευσταθούν όσα αναφέρονται σε αυτήν.
Η μελέτη για τον… μη ανταγωνισμό
Στις αρχές Μαΐου η Επιτροπή Ανταγωνισμού δημοσίευσε στην ιστοσελίδα της μια μελέτη για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αγοράς δεδομένων κινητού δικτύου. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε έπειτα από ανάθεση της επιτροπής στη Rewheel. Είναι μια «ανεξάρτητη ερευνητική και συμβουλευτική εταιρεία της Φινλανδίας που ειδικεύεται στις διεθνείς συγκρίσεις συνδεσιμότητας κινητών επικοινωνιών, στον ανταγωνισμό και στην οικονομική ανάλυση του δικτύου», όπως αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η οποία προχώρησε στην ανάθεση για την εκπόνηση της συγκεκριμένης έρευνας για δύο λόγους.
Ο πρώτος, προκειμένου να διαπιστώσει πόσο επιδρά στην ανταγωνιστικότητα της ψηφιακής οικονομίας η αγορά δεδομένων και κινητής τηλεφωνίας. Ο δεύτερος, εξαιτίας καταγγελιών προς την Επιτροπή Ανταγωνισμού για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας οι οποίες είχαν διαβιβαστεί στην ΕΕΤΤ.
Η μελέτη της Rewheel εξέτασε την ανταγωνιστικότητα των «τιμών συνδεσιμότητας κινητών δεδομένων στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2020 σε σχέση με αυτές άλλων χωρών-μελών της ΕΕ αλλά και του ΟΟΣΑ». Παρέθετε επίσης ευρήματα μελετών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των τελευταίων πέντε ετών, τα οποία περιείχαν στοιχεία για τις τιμές λιανικής στην παροχή κινητού δικτύου μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Τα ευρήμα τα των ερευνών δείχνουν μια αρνητική εικόνα για τον καταναλωτή στην Ελλάδα σε σχέση με τα χρήματα που καταβάλλει και τις υπηρεσίες που απολαμβάνει.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην έρευνα, σε όλες αυτές τις μελέτες καταδείχθηκε ότι η Ελλάδα είναι μια από τις πιο ακριβές αγορές της ΕΕ. Σύμφωνα μάλιστα με την τελευταία μελέτη σύγκρισης παροχής δεδομένων κινητού δικτύου της Κομισιόν τον Φεβρουάριο του 2019, «η Ελλάδα κατατάσσεται ως το πιο ακριβό κράτος-μέλος, με διαφορά μάλιστα σε προγράμματα κινητής που περιλαμβάνουν 2,5, 10 και 20 gigabytes».
Πιο ακριβά από Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Φινλανδία
Οι ερευνητές της Rewheel συνέκριναν τις τιμές που αφορούν προγράμματα κινητής τηλεφωνίας με φωνητική σύνδεση και σύνδεση δεδομένων καθώς και προγράμματα παροχής συνδεσιμότητας σε κινητά ευρυζωνικά δίκτυα στην Ελλάδα σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές άλλων επτά ευρωπαϊκών χωρών. Πρόκειται για χώρες που σύμφωνα με τη Eurostat έχουν συγκριτικά υψηλότερο επίπεδο τιμών σε σχέση με την Ελλάδα.
Οπως προέκυψε από την έρευνα, «οι τιμές παροχής δεδομένων κινητού δικτύου στην Ελλάδα ήταν αρκετές φορές υψηλότερες από αυτές της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Ιρλανδίας, της Φινλανδίας, της Ιταλίας και της Βρετανίας, παρόλο που οι επτά χώρες έχουν υψηλότερα συγκριτικά επίπεδα τιμών». Οι τιμές καταναλωτή δηλαδή είναι υψηλότερες. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι τον Δεκέμβριο του 2019 οι διευθύνοντες σύμβουλοι των τριών εταιρειών κινητής τηλεφωνίας είχαν συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, είχαν συζητήσει μεταξύ άλλων για τις υψηλές τιμές κινητής τηλεφωνίας και στη συνέχεια παρείχαν προγράμματα και εκπτώσεις.
Η ακρίβεια δεν είναι μάλιστα τωρινό φαινόμενο καθώς, σύμφωνα με τα ευρήματα των ερευνών, η Ελλάδα κατατάσσεται ως μια από τις πιο ακριβές χώρες σε ΕΕ και ΟΟΣΑ από το 2014. Αλλωστε μεταξύ των 41 κρατών της ΕΕ και του ΟΟΣΑ η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα στην οποία 30 ευρώ μηνιαίως δεν πρόσφεραν στους καταναλωτές καθόλου όγκο gigabytes σε προγράμματα κινητής που περιλαμβάνουν τουλάχιστον 1.000 λεπτά ομιλίας.
Επτά φορές περισσότερα gigabytes στο εξωτερικό
Η έρευνα της Rewheel παραθέτει αναλυτικά παραδείγματα για τα πακέτα κινητής τηλεφωνίας που αγοράζει ένας καταναλωτής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με τα ίδια χρήματα. Για παράδειγμα, με προϋπολογισμό 20 ευρώ τον μήνα στην Ελλάδα ο καταναλωτής αγοράζει ένα πρόγραμμα 4G κινητής το οποίο δεν ξεπερνά τα 2,6 gigabytes δεδομένων, τα 300 λεπτά ομιλίας και τα 500 sms. Ωστόσο σύμφωνα με την έρευνα στις άλλες αγορές «ο καταναλωτής θα μπορούσε να αγοράσει περίπου τουλάχιστον επτά φορές περισσότερα gigabytes και επιπλέον απεριόριστα λεπτά ομιλίας και sms». Στην Αυστρία, φερειπείν, θα μπορούσε να αγοράσει 2.000 λεπτά ομιλίας και sms με 20 ευρώ τον μήνα. Αντίστοιχα στη Φινλανδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο με λιγότερο από 20 ευρώ τον μήνα «οι καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν απεριόριστο όγκο δεδομένων για τo smartphone τους».
Με 40 ευρώ τον μήνα ο καταναλωτής στην Ελλάδα μπορεί να αγοράσει ένα πρόγραμμα 4G κινητής με το ανώτερο 11 gigabytes, 500 λεπτά ομιλίας και 500 sms. Στις άλλες αγορές με τα ίδια χρήματα «οι καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν τουλάχιστον περίπου τρεις φορές περισσότερα gigabytes και επιπλέον απεριόριστα λεπτά ομιλίας και sms». Μάλιστα σε Γερμανία, Ολλανδία, Φινλανδία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο οι καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν απεριόριστο όγκο δεδομένων με ταχύτητες HD βίντεο και απεριόριστα λεπτά και sms με λιγότερο από 40 ευρώ τον μήνα.
€70 στην Ελλάδα, €45 στη δεύτερη πιο ακριβή Μάλτα
Ενδεικτικό είναι και το παράδειγμα της έρευνας με τα προγράμματα των 60 ευρώ. Με τα χρήματα αυτά οι καταναλωτές στην Ελλάδα μπορούσαν να αγοράσουν τον Οκτώβριο του 2019 ένα πρόγραμμα κινητής με το πολύ 5 gigabytes δεδο-μένων και 1.000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας. Κάτι που σύμφωνα με την έρευνα κατατάσσει την Ελλάδα ως «τη χώρα με τα λιγότερα gigabytes δεδομένων που θα μπορούσαν να αγοραστούν με 60 ευρώ τον Οκτώβριο». Αυτό δεν άλλαξε ιδιαίτερα τον Μάρτιο του 2020, καθώς ο Ελληνας καταναλωτής μπορούσε απλώς με τα ίδια χρήματα να αγοράσει ένα επιπλέον gigabyte.
Από την ίδια έρευνα προέκυψαν όμως και άλλα σημαντικά ευρήματα. Η μέση μηνιαία τιμή του Οκτωβρίου 2019 στην Ελλάδα για τα προγράμματα 4G κινητής που περιλάμβαναν 1.000 λεπτά ομιλίας ήταν πάνω από 70 ευρώ τον μήνα. Αντίθετα, στη Μάλτα, τη δεύτερη πιο ακριβή χώρα, η μέση μηνιαία τιμή ήταν περίπου 45 ευρώ τον μήνα. Επιπλέον η Ελλάδα ήταν μακράν η πιο ακριβή αγορά σε μια άλλη σημαντική μέτρηση συνδεσιμότητας δεδομένων κινητού δικτύου: στη μέση τιμή δεδομένων των προγραμμάτων κινητής που περιλάμβαναν τουλάχιστον 1.000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας.
Κλειστή ολιγοπωλιακή αγορά η Ελλάδα
Εκτός από τα αριθμητικά δεδομένα η έρευνα κατέληγε και σε ένα σημαντικό συμπέρασμα σε ό,τι έχει να κάνει με την ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας. Πρόκειται για μια κλειστή ολιγοπωλιακή αγορά στην οποία δραστηριοποιούνται τρεις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Ειδικότερα, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το 2015 η Rewheel, η ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας κατατάχθηκε ως η αγορά με την τρίτη υψηλότερη βαθμολογία δείκτη κλειστού ολιγοπωλίου μεταξύ των αγορών των κρατών-μελών της ΕΕ και τη δεύτερη υψηλότερη βαθμολογία σε ίδια μελέτη το 2016. Η κατάταξη αυτή βασίστηκε σε τρεις παράγοντες οι οποίοι σύμφωνα με τη Rewheel περιορίζουν ή εμποδίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό στις αγορές κινητής τηλεφωνίας. Ο πρώτος λόγος έχει να κάνει με το ότι και οι τρεις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας δραστηριοποιούνται στην παροχή ευρυζωνικής σταθερής γραμμής. Κάτι που σημαίνει πως «μοιράζονται οικονομικό κίνητρο περιορισμού του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στην παροχή δεδομένων κινητού δικτύου». Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι δύο από τις τρεις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα ανήκουν σε μεγάλους ευρωπαϊκούς τηλεπικοινωνιακούς ομίλους. Συγκεκριμένα η Cosmote είναι θυγατρική της Deutsche Telekom και η Vodafone της ομώνυμης πολυεθνικής.
«Ως εκ τούτου μοιράζονται ένα οικονομικό κίνητρο –συντονισμένο αποτέλεσμα– να μην επιτρέπουν στις θυγατρικές τους με μικρά μερίδια αγοράς να ανταγωνίζονται ενεργά στην τιμή, θυσιάζοντας τα έσοδά τους σε αυτές τις αγορές υπό τον φόβο αντιποίνων από τους μεγάλους ανταγωνιστές…». Επίσης Vodafone και Wind συνεργάζονται πολύ στενά σε μια σειρά από κρίσιμους επιχειρηματικούς τομείς. Ωστόσο σύμφωνα με τη Rewheel ο βαθμός συνεργασίας μεταξύ των δύο εταιρειών δεν είναι συνηθισμένος, εφόσον πρόκειται επί της ουσίας περί συνεργασίας μεταξύ στενών ανταγωνιστών. «Παρά το γεγονός ότι ο δείκτης κλειστού ολιγοπωλίου δεν λαμβάνει υπόψη αυτούς τους παράγοντες, εντούτοις δεν μπορεί να αγνοηθεί» καταλήγει η έρευνα.
Στροφή στην καρτοκινητή τηλεφωνία
Για το θέμα των τιμών το Documento πραγματοποίησε μίνι γκάλοπ σε καταναλωτές. Αυτό που προκύπτει για το ένα τρίτο των ερωτηθέντων είναι πως όλο και περισσότεροι είναι οι καταναλωτές που επιλέγουν να εγκαταλείψουν τα πακέτα σύνδεσης κινητής τηλεφωνίας και να στραφούν πάλι στην καρτοκινητή. Το ποσοστό είναι αρκετά μεγάλο αν σκεφτεί κανείς ότι καρτοκινητά συνήθιζαν να έχουν οι μαθητές και κάποιοι φοιτητές. Με την καρτοκινητή μπορεί να μην έχουν όσες παροχές χρειάζονται αλλά πληρώνουν από 8 μέχρι 20 ευρώ τον μήνα, σε αντίθεση με τα πακέτα σύνδεσης που το πάγιο φτάνει ακόμη και τα 80 ευρώ!
Επιβεβαιώνει η έκθεση της Κομισιόν
Εκτός από τη Rewheel, η οποία μεταξύ άλλων βασίζεται και σε εκθέσεις της Κομισιόν, σε σημαντικές διαπιστώσεις για τις τιμές στην Ελλάδα καταλήγει και η φετινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Δείκτη Ψηφιακής Ετοιμότητας των κρατώνμελών (Digital Economy and Society Index – DESI), η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα μόλις προχθές Παρασκευή 12 Ιουνίου. Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, «η αργή μετάβαση στα δίκτυα υψηλής ταχύτητας και το χαμηλό ποσοστό διείσδυσης μπορεί επίσης να συνδέονται με τις τιμές, οι οποίες παραμένουν σχετικά υψηλές σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ.
Οι τιμές στην Ελλάδα για πακέτα συνδέσεων στο διαδίκτυο με υψηλές ταχύτητες είναι υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ οι τιμές για πακέτα με χαμηλότερες ταχύτητες πρόσβασης παραμένουν κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ» σύμφωνα με το euro2day.gr. Οπως αναφέρει η έκθεση, οι τιμές στην Ελλάδα για σταθερές ευρυζωνικές συνδέσεις είναι κοντά ή ακόμη και κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ για πακέτα κάτω των 30 Mbps. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τα πακέτα 30-100 Mbps οι τιμές είναι σημαντικά υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ σε ποσοστό από 20% έως 50%. Επίσης σύμφωνα με τη μελέτη της Κομισιόν, η Ελλάδα είναι η ακριβότερη χώρα στα πακέτα 100-200 Mbps. Η έρευνα επισημαίνει ότι σημαντικά χαμηλότερες από τον μέσο όρο είναι οι τιμές στην Ελλάδα για κινητές ευρυζωνικές συνδέσεις και ειδικότερα για πακέτα με χαμηλά δεδομένα χωρίς να περιλαμβάνουν και κλήσεις. Ωστόσο η Ελλάδα είναι η πιο ακριβή για τα πακέτα των 20 GB με 100 ή 300 κλήσεις.