«Σας μισούμε!»: στη Βαρκελόνη ή στη Βενετία, τα κινήματα κατά του μαζικού τουρισμού που πηγάζουν από την αγανάκτηση του τοπικού πληθυσμού θέτουν τα όρια της βιομηχανίας του τουρισμού που εκτοξεύθηκε με κίνδυνο να οδηγηθεί στην αυτοκαταστροφή της, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Το καλοκαίρι, ομάδες κατοίκων σε ισπανικές πόλεις οργάνωσαν δυναμικές εκδηλώσεις για να καταγγείλουν τις επιπτώσεις της συγκέντρωσης δεκάδων εκατομμυρίων τουριστών στην καθημερινή τους ζωή.
Αντίστοιχα κινήματα έχουν εμφανισθεί επίσης στη Βενετία, το Ντουμπρόβνικ, την Ιμπιθα, την Χερόνα, τη Μαγιόρκα, όπου τα πλήθη των τουριστών αυξάνονται και αυξάνονται…
Αλλά αυτός ο τουρίστας – που κατηγορείται για όλα τα στραβά- συχνά δεν είναι παρά ο αποδιοπομπαίος τράγος για ένα σύμπτωμα που κρύβει μία σοβαρότερη νόσο: κατακερματισμένες από την τουριστική βιομηχανία κοινωνίες, σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο Ζαν-Ντιντιέ Ουρμπέν, στο τουριστικό σαλόνι Top Resa στο Παρίσι.
Ο μαζικός τουρισμός έχει «εξαιρετικά διαλυτικά αποτελέσματα στον τοπικό πληθυσμό: από τη μια πλευρά άνθρωποι πλουτίζουν και από την άλλη άνθρωποι υποφέρουν, προλεταριοποιούνται και περιθωριοποιούνται», λέει.
«Και ένας ταξιδιώτης, όποιος και αν είναι, δεν αποτελεί παρά παντοτινό παρείσακτο. Και αυτή του η εισβολή γίνεται λιγότερο ή περισσότερο ανεκτή σε σχέση με αυτά που αποφέρει, και αποφέρει, στους “οικοδεσπότες” του», προσθέτει ο καθηγητής του πανεπιστημίου Paris V.
«Στις πόλεις αυτές, θύματα του μαζικού τουρισμού, προκαλεί μία ρήξη της ισορροπίας ανάμεσα στην καθημερινή ζωή των κατοίκων και την τουριστική δραστηριότητα που προκαλεί μεγάλα προβλήματα, με ανθρώπους που έρχονται πάνω από όλα για να γλεντήσουν χωρίς να σέβονται τους τοπικούς πληθυσμούς», λέει ο Ντιντιέ Αρινό , διευθυντής της εταιρείας συμβούλων Protourisme.
Ακόμη και χωρίς να κάνουν υπερβολές, οι τουρίστες πέφτουν ορισμένες φορές θύματα της εχθρότητας των κατοίκων: «το διαμέρισμά μας Airbnb στη Βαρκελόνη είχε μία ταράτσα στην οποία έβλεπαν τα παράθυρα των επάνω ορόφων. Το βράδυ δειπνήσαμε, δεν κάναμε ιδιαίτερη φασαρία, αλλά το πρωί η ταράτσα ήταν διάσπαρτη με σπασμένα αυγά, μάλλον λόγω συνήθειας των κατοίκων του κτιρίου», διηγείται μία γαλλίδα τουρίστρια.
Τουριστικές ποσοστώσεις;
Αυτό που εξοργίζει τους κατοίκους είναι πρώτα από όλα η στέγαση των τουριστών, πέραν του θορύβου και της εξαφάνισης των μαγαζιών της γειτονιάς που δίνουν τη θέση τους σε καταστήματα με τουριστικά είδη.
Η έκρηξη των ενοικιάσεων τύπου Airbnb έχει αυξήσει τις τιμές των κατοικιών, διώχνοντας από ορισμένες περιοχές τα λαϊκά στρώματα, αλλά ορισμένες φορές και τα μεσαία στρώματα.
«Εάν οι αρχές δεν λάβουν μέτρα ρύθμισης των εποχιακών κατοικιών, θα δούμε την ερήμωση αυτών των περιοχών», εκτιμά ο Ντιντιέ Αρινό.
Για την ανθρωπολόγο Σάσκια Κουζέν, «το θέμα δεν είναι η απαγόρευση μίας πρακτικής που αναδεικνύει την ανεπάρκεια του ξενοδοχειακού συστήματος -κυρίως για τις οικογένειες- και καλύπτει μία πραγματική ανάγκη. Αλλά, ο ρόλος των πολιτικών δεν είναι να προστατεύουν τους κατοίκους;», αναρωτιέται.
«Η Βαρκελόνη και η Βενετία δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά αναδεικνύουν αυτό που ξέραμε ήδη εδώ και δεκαπέντε χρόνια: την απώλεια ελέγχου των αρχών απέναντι στο φαινόμενο του τουρισμού», λέει η επιστήμονας εκ των συγγραφέων ενός βιβλίου με τίτλο «Κοινωνιολογία του Τουρισμού».
«Το πολύ γνωστό θέμα είναι ότι η τουριστική ανάπτυξη έχει γεωμετρική αύξηση: όταν ξεπερασθούν ορισμένα όρια, δεν γυρίζει πίσω».
Πόσο μάλλον που η βιομηχανία του τουρισμού κατέχει υψηλή θέση στα εισοδήματα των τουριστικών προορισμών: στην Ισπανία, για παράδειγμα, αντιστοιχεί στο 11% του ΑΕΠ.
«Μία λύση θα ήταν ο καθορισμός ποσοστώσεων επισκεπτών σε σχέση με τον τοπικό πληθυσμό για την προστασία του, όπως στην Αυστρία και την Ελβετία», προτείνει ο Ζαν-Ντιντιέ Ουρμπέν.
Αλλά, «στην πράξη, παρατηρούμε ότι, κατά κάποιον τρόπο, ο τουρισμός αρχίζει να αυτοκαταστρέφεται, τη στιγμή που σε ορισμένους προορισμούς οι εποχικοί εργαζόμενοι δεν βρίσκουν στέγη , αφού όλα τα διαθέσιμα δωμάτια είναι κατειλημμένα από τουρίστες», λέει η Σάσκια Κουζέν.