Η καταρρέουσα κατασκευαστική Evergrande έχει υποχρεώσεις που ξεπερνούν το δημόσιο χρέος ολόκληρων κρατών.
Υπάρχει ένα επίπεδο χρέους το οποίο όταν ξεπεραστεί δεν ανησυχεί πλέον τον οφειλέτη αλλά τους πιστωτές του. Τέτοια είναι η περίπτωση της εταιρείας Evergrande, η οποία με 260 δισ. ευρώ χρέος έχει το μεγαλύτερο χρέος εισηγμένης εταιρείας στον κόσμο!
Οι φόβοι για την αθέτηση των υποχρεώσεών της προκάλεσαν βουτιές στα χρηματιστήρια του πλανήτη, καθώς οι επενδυτές αναζήτησαν ασφαλέστερες τοποθετήσεις από τις μετοχές της, ενώ απώλειες κατέγραψε τόσο το πετρέλαιο όσο και το bitcoin. Μετά την αθέτηση της πληρωμής των τόκων την περασμένη Δευτέρα σε τουλάχιστον δύο μεγάλους πιστωτές της οι φόβοι για συνέπειες στην ευρύτερη οικονομία είναι πλέον απόλυτα δικαιολογημένοι.
«Ο κινεζικός κατασκευαστικός κολοσσός δεν θα εξελιχθεί σε θρυαλλίδα αλλά σε ελεγχόμενη έκρηξη» εκτιμά ο οικονομολόγος Λεωνίδας Βατικιώτης μιλώντας στο Documento. «Η χρεοκοπία της Evergrande, είτε συμβεί ήπια και ελεγχόμενα είτε παρασέρνοντας μαζί της προμηθευτές κι εργαζόμενους που έχουν ήδη βάλει το χέρι στην τσέπη για να τη σώσουν, περισσότερο σηματοδοτεί το τέλος μιας περιόδου ταχύρρυθμης μεγέθυνσης του κινεζικού καπιταλισμού.
Αυτή η περίοδος είχε ως ατμομηχανή τον κατασκευαστικό τομέα που σταθερά τα τελευταία χρόνια συνεισφέρει το 28% του κινεζικού ΑΕΠ. Η άνοδος της Evergrande δεν συνοδεύτηκε ωστόσο μόνο από μια φούσκα μυθικών διαστάσεων, αλλά και από αστικοποίηση για δεκάδες εκατομμύρια Κινέζους» συμπληρώνει.
Η φούσκα σκάει
Για μήνες οι επενδυτές είχαν τους φόβους τους, μέχρι που στις αρχές Αυγούστου αυτοί ενσαρκώθηκαν στην αξιολόγηση της Standard and Poor’s, η οποία την κατέταξε στις «κερδοσκοπικές μετοχές». Σύμφωνα με το Bloomberg, οι πιστωτές ζήτησαν την άμεση αποπληρωμή των δανείων τους.
Η εταιρεία, που πρέπει να αποπληρώσει 35 δισ. ευρώ τους επόμενους δώδεκα μήνες, αναγκάστηκε να ομολογήσει τον Αύγουστο ότι θα είχε πρόβλημα να εξυπηρετήσει τα χρέη της, κάτι που επιβεβαιώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, αφού τα διαθέσιμα αποθέματά της ήταν μόλις 11,5 δισ. Αναφορές στον διεθνή Τύπο λένε ότι πωλούνται περιουσιακά της στοιχεία για να κλείσουν οι τρύπες.
Η κατασκευαστική εταιρεία, που ισχυρίζεται ότι έχει 1.300 έργα σε 280 πόλεις της Κίνας και συνολικά περιουσιακά στοιχεία που αγγίζουν τα 300 δισ. ευρώ, είδε τις μετοχές της να κατρακυλούν, ενώ τα ομόλογά της προσφέρονται με εξίσου μεγάλη έκπτωση. Οι πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου, όπως ο Τζεφ Μπέζος και ο Ιλον Μασκ, έχασαν περί τα 115 δισ. ευρώ από τις τεράστιες περιουσίες τους, αφού είχαν επενδύσει σε αξιόγραφα της εταιρείας.
Γιατί τώρα
«Η πολιτική ηγεσία της Κίνας συνειδητά επιλέγει να σπάσει τη φούσκα στην αγορά ακινήτων για να στείλει μήνυμα συγκράτησης σε όλο τον κλάδο» αναφέρει ο κ. Βατικιώτης. «Το είχε δηλώσει ρητά ο Κινέζος πρόεδρος ότι τα σπίτια είναι για να μένουν οι άνθρωποι κι όχι για κερδοσκοπία. Δεν τον άκουσαν όταν έπρεπε…».
Οικονομολόγοι έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τις ανοδικές τάσεις του κινεζικού χρέους εδώ και μια δεκαετία. Το κυβερνών κόμμα από το 2018 έχει κάνει προτεραιότητά του τη μείωση αυτού του κινδύνου, αλλά το συνολικό χρέος νοικοκυριών και επιχειρήσεων αυξήθηκε σχεδόν στο 300% του ΑΕΠ. Για μια χώρα σαν την Κίνα, η οποία παρά την εκρηκτική της ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες θεωρείται ακόμη χώρα μεσαίου εισοδήματος, αυτό είναι ασύνηθες.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας προσπαθεί να καλλιεργήσει μια αυτόνομη οικονομική ανάπτυξη βασισμένη στην εσωτερική κατανάλωση αντί για το εμπόριο και τις επενδύσεις με βάση το χρέος. Στο πλαίσιο χαλιναγώγησης της οικονομίας σε πιο συνετή πιστωτική συμπεριφορά το 2014 άφησε μια εταιρεία να χρεοκοπήσει για πρώτη φορά μετά το 1949 και την έναρξη της επανάστασης.
Μέχρι τότε η κυβέρνηση παρενέβαινε για να διασώσει χρεοκοπημένους οφειλέτες ώστε να αποφύγει το τρόμαγμα των αγορών. Το Πεκίνο σταδιακά έχει επιτρέψει στο πρόσφατο παρελθόν σε εταιρείες να χρεοκοπήσουν, αλλά καμία δεν ήταν ούτε κατά διάνοια τόσο μεγάλος οφειλέτης όσο η Evergrande. «Μένει να δούμε αν η χρεοκοπία της Evergrande, που χρωστάει πάνω από 260 δισ. ευρώ, ενώ η έκθεση αμερικανικών και ευρωπαϊκών κεφαλαίων είναι ασήμαντη, θα σηματοδοτήσει και την πτώση των ρυθμών μεγέθυνσης της Κίνας» σημειώνει ο κ. Βατικιώτης, εκτιμώντας ότι «το χειρότερο ενδεχόμενο, του κραχ, που προέβλεψε ο Τζορτζ Σόρος, μάλλον αποτελεί ευσεβή πόθο των δυτικών».
Ενδεχόμενες συνέπειες
Σε περίπτωση που η Evergrande πτωχεύσει θα υπάρξουν πολλαπλές συνέπειες. Πρώτον, πολλοί άνθρωποι έχουν ήδη αγοράσει σπίτια από την εταιρεία, τα οποία δεν έχουν χτιστεί ακόμη. Εχουν πληρώσει προκαταβολές και ενδεχομένως να χάσουν αυτά τα χρήματα. Επίσης, οι εταιρείες που συνεργάζονται με την Evergrande, όπως αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές, ενδέχεται να γράψουν ζημίες πολλών εκατομμυρίων.
Όμως το μεγαλύτερο χτύπημα θα το δεχτεί ο χρηματοπιστωτικός τομέας. Το περιοδικό «Economist» εκτιμά ότι η Evergrande χρωστά χρήματα σε περίπου 171 τράπεζες και σε άλλα 121 πιστωτικά ιδρύματα! Αν η εταιρεία χρεοκοπήσει, τότε οι πιστωτές θα δανείζουν λιγότερο. Η στενότητα πιστώσεων μπορεί να αποβεί ανασχετική για την ανάπτυξη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου. Επίσης αυτό μπορεί να αποθαρρύνει τους ξένους επενδυτές να τοποθετήσουν τα λεφτά τους στην οικονομία.
Παραδόξως, οι δυτικοί που ανησυχούν για την προσπάθεια του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ να συσσωρεύσει περισσότερη εξουσία στο κράτος είναι εκείνοι που ελπίζουν να παρέμβει το κράτος για να σωθεί η εταιρεία.