Η Θρακιώτισσα που ανέβηκε στο Έβερεστ ξεκίνησε για ένα παράτολμο Γκραν Σλαμ, με χαμόγελο στα χείλη και με ένα αιώνιο δίδαγμα στο μυαλό: «Η τελευταία λέξη ανήκει στο βουνό».
Η Κική Τσακαλδήμη καταφτάνει στο αεροδρόμιο μαζί με τον Ινδό οδηγό της, Σάτυα Νταμ, φορτωμένη με ελάχιστες αποσκευές. «Μη περιμένεις να δεις τη συνηθισμένη βαλίτσα μιας γυναίκας», γελάει. «Με αυτά που βλέπεις, θα περάσουμε έναν μήνα στο Κιλιμάντζαρο». Το πρωί της Κυριακής 12 Αυγούστου, οι δυό τους πάτησαν την υψηλότερη κορυφή της Αφρικής και αυτή τη στιγμή ξεκουράζονται, κάπου στην Τανζανία, λίγο πριν την επιστροφή στην Ελλάδα. Η 39χρονη κοπέλα που το 2017 έφτασε 600 μέτρα από τον «θρόνο των θεών» στο Έβερεστ, βιβλιοθηκάριος στην Αλεξανδρούπολη στην άλλη της ζωή, ξεδιπλώνει τα σχέδια και την προσωπικότητά της στο Documento, με κλεφτές μπουκιές στη σπανακόπιτα που της έδωσε η μητέρα της για τον δρόμο…
-Ποια είναι η πιο συνηθισμένη ερώτηση που σου κάνουν;
«Πώς πέρασες;» Δεν συνειδητοποιούν πόσο δύσκολο είναι αυτό που κάνω και το παίρνουν λίγο ανάλαφρα. «Και εγώ πήγα και μάζεψα χόρτα για σπανακόπιτα», απαντούν πριν προλάβω να ολοκληρώσω μία φράση! «Πού αφήνεις τον άντρα σου;» «Είσαι τρελή;» «Πώς σου το επιτρέπει η μαμά σου;»
-Αλήθεια, πού πας; Μήπως είσαι τρελή; Πώς το κόλλησες το ψώνιο;
Από μία ομιλία του ανθρώπου που βλέπετε δίπλα μου, του Σατυαμπράτα Νταμ, το 2014 στη Θεσσαλονίκη. «Μην επιτρέπεις στους φόβους να ορίζουν τη ζωή σου», έλεγε. «Κυνήγησε τα όνειρά σου». Δεν μπόρεσα να κοιμηθώ καθόλου εκείνη τη νύχτα. Ήταν σαν σφαλιάρα που με ξύπνησε από χρόνιο λήθαργο. Τι θέλω; Πώς θα το πραγματώσω; Έκανα μία ειλικρινή κουβέντα με τον εαυτό μου και τον υποχρέωσα να μου δώσει απαντήσεις. Χωρίς υπεκφυγές. Το πάλεψα έναν χρόνο μέσα μου. Αποφάσισα να ταξιδέψω τον κόσμο. Να μάθω έτσι τον εαυτό μου.
Άλλο το ταξίδι, άλλο η ορειβασία, ωστόσο.
Δεν υπήρχε στον ορίζοντά μου η ορειβασία. Άρχισα τις αποδράσεις στη φύση, αλλά δεν μπορούσα να συνέλθω. Ήταν άλλωστε επικίνδυνο, για μια γυναίκα μόνη, στα βουνά. Εγώ μισούσα το κρύο και φοβόμουν ακόμα και τα σκυλιά! «Θέλω να αλλάξω και δεν ξέρω πώς», του είπα στο τηλέφωνο. Πήγα σε σχολή ορειβασίας και αναρρίχησης, όπου είδα ότι το σώμα μου έχει μια φυσική άνεση. Συνάντησα τον Σάτυα στις Άλπεις και κάναμε μαζί πεζοπορία. Παθιάστηκα. Η εμπειρία έφερε θάρρος. Ο Όλυμπος δεν με τρόμαζε. «Τα όνειρά μας πρέπει να μας τρομάζουν», μου έλεγε εκείνος. «Αν πιστεύεις ότι μπορείς να ανέβεις στο Έβερεστ, θα σε βοηθήσω να τα καταφέρεις μέσα σε 1,5 χρόνο». Αποφάσισα να δώσω δύναμη στη φωνή μου. Εάν μπορεί η Κική από τη βιβλιοθήκη της Αλεξανδρούπολης να φτάσει στην κορυφή του Έβερεστ, μπορεί οποιοσδήποτε να πετύχει ο,τιδήποτε.
Εγώ μπορώ να ανέβω στο Έβερεστ;
Εάν το πιστεύεις, ναι. Εάν όχι, αυτό είναι το πρόβλημά σου. Ότι σου φαίνεται υπεράνθρωπο. Εγώ ξεκίνησα εντελώς μόνη και αβοήθητη. Το πρώτο βουνό που είχα να ανέβω, το οικονομικό, αποδείχθηκε πιο ψηλό και από το Έβερεστ. Το ποσό ήταν εξωφρενικό, εξαψήφιο. Αλλά δεν περνούσε ούτε μία μέρα που να μη με φαντάζομαι στην κορυφή. Είχα άγγελο δίπλα μου, τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από την επιχείρηση Tuvunu, που μου κάλυψε απλόχερα τα έξοδα. Πιστεύω ότι η ζωή με αγαπάει και προσφέρει δώρα σε όσους είναι ικανοί να τα εκτιμήσουν. Δεν είναι άλλοθι η οικονομική δυσπραγία.
Δεν φτάσατε, ωστόσο, ως το τέρμα. Αποφασίσατε να γυρίσετε πίσω, 600 μέτρα πριν την κορυφή. Ήταν δική σου απόφαση ή του Σάτυα;
Του Σάτυα. Έχει ανέβει 8 φορές και ξέρει καλά πότε πρέπει να πεις: «έως εδώ». Όσοι προχώρησαν έστω λίγα μέτρα παραπάνω από τα 8.250 έπαθαν κρυοπαγήματα και ακρωτηριάστηκαν. Καλός ορειβάτης είναι ο ζωντανός ορειβάτης. Την τελευταία λέξη τη λέει το βουνό. Όταν σου λέει «θα σε σκοτώσω», οφείλεις να υπακούσεις. Να αγνοήσεις τη ματαιοδοξία σου. Πολλοί σκοτώνονται επειδή ο πελάτης επιμένει να φτάσει ως την κορυφή και πιέζει τον οδηγό. Προτιμούν να πεθάνουν, παρά να επιστρέψουν στο σπίτι τους ηττημένοι…
Είναι θεότητα το Έβερεστ, όπως λένε οι σέρπα;
Οι ντόπιοι το θεωρούν γυναίκα. Το λένε Σαγκαρμάθα, η μητέρα όλων των θεών. Εκείνη προσφέρει τη ζωή και σου επιτρέπει να μπεις στο σπίτι της. Εγώ το βλέπω ως αρσενικό, για να το πω πιο σεξουαλικά! Το βουνό είναι ανελέητο. Κοιτάζεις πάνω εξαντλημένος και παγωμένος, στραβολαιμιάζεις, και βλέπεις ένα τείχος. Λες, «πότε θα τελειώσει αυτό το μαρτύριο;» Ακόμα και τότε, όμως, δεν είπα ποτέ ότι πήρα τη ζωή μου λάθος. Αν δεν νιώθεις σίγουρος για τις επιλογές σου, εκεί όπου το παραμικρό λάθος κάνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, οφείλεις να κάνεις μεταβολή και να φύγεις.
Στη λεγόμενη Ζώνη του Θανάτου, πάνω από τα 8.000 μέτρα, το μονοπάτι είναι σπαρμένο με ξυλιασμένα πτώματα.
Ναι, βλέπεις τον θάνατο σε κάθε βήμα. Παραπατάς, πεθαίνεις. Σου τελειώνει το οξυγόνο, πεθαίνεις. Σου φεύγει το γάντι, πεθαίνεις. Και συμπαρασύρεις τον σχοινοσύντροφό σου, αυτόν που είναι όλη σου η ζωή. Τα πτώματα σε βοηθάνε να ανασυγκροτηθείς. Η στοχοπροσήλωση φέρνει την επιβίωση. «Όχι, δεν θα αφήσω τα κόκαλά μου εδώ», έλεγα. Οι παλιοί νεκροί είναι σημάδια στον δρόμο προς την κορυφή. «Πού βρίσκεσαι;» «Στο πτώμα με τις κίτρινες μπότες». Αν κάνω μία βλακεία, θα λένε, «θα συναντηθούμε στην Ελληνίδα».
-Το μυαλό λειτουργεί σωστά στη Ζώνη του Θανάτου;
Υπολειτουργεί. Καταφεύγεις τρικ και κόλπα, για να το δοκιμάσεις. Πολλοί κάνουν πράξεις. Εάν δεν μπορείς να υπολογίσεις πόσο κάνει 3 επί 6, δεν είσαι καλά. Πρέπει να γυρίσεις. Από την εξάντληση και το υψόμετρο, σε πιάνει υπνηλία. Θέλεις να καθίσεις και να κλείσεις τα μάτια για να ξεκουραστείς. «Λίγο», λες. «Πέντε λεπτά». Αλλά δεν θα ξυπνήσεις ποτέ. Τότε πρέπει να βρεις τη δύναμη για να αρνηθείς την κούραση.
-Πώς είναι εκεί πάνω; Σε πρακτικά θέματα εννοώ. Πόσο διαφορετικά αισθάνεται μία γυναίκα;
Πολύ. Ειδικά σε θέματα υγιεινής. Οι κακουχίες σταματάνε πολλούς και πολλές. Όσο είμαι στο βουνό, ξεχνάω ότι είμαι γυναίκα. Δεν πρόκειται να επιβιώσεις, αν φοβάσαι ότι ο άλλος θα δει τον πωπό σου όταν κάνεις την ανάγκη σου, δεμένη με τα σχοινιά. Έκανα μπάνιο δύο φορές σε δύο μήνες. Μωρομάντηλα και άγιος ο θεός. Ευτυχώς το υψόμετρο σκοτώνει τα βακτήρια και δεν υπάρχουν μυρωδιές, χα χα! Δύο αλλαξιές κουβαλάμε όλες κι όλες, ίσα για να έχουμε ένα στεγνό ρούχο να φορέσουμε. Τρώμε κονσέρβες, μακαρόνια, ρύζια, φακές. Κοιμόμαστε πάνω στην πέτρα και ελάχιστα, εξαιτίας του αραιού οξυγόνου. Τα όνειρα απαιτούν συμβιβασμούς. Όλα είναι μέσα στο μυαλό. Αρχικά υπέφερα με το κρύο, αλλά τελικά το αγάπησα. Την καλωσορίζεις σαν δώρο, την παγωνιά. Αυτό ξέρει να σε τρατάρει το βουνό.
–Εχουν οι γυναίκες την απαραίτητη σωματική ρώμη;
Δεν είναι και τόσο απαραίτητη η δύναμη, για την ορειβασία. Χρειάζεται ένας συνδυασμός αντοχής, διάρκειας, φυσικής κατάστασης και σωστής αναπνοής. Σε αυτούς τους τομείς, τα βάζουμε κάτω τα αγόρια. Η μυική μάζα τους καίει περισσότερο οξυγόνο. Εγώ αντέχω πολύ στη ζέστη. Αλλά δεν μπορώ να πιάσω την πέτρα και να τη στίψω.
–Υπάρχει Θεός κάπου μέσα σε όλα αυτά;
Πιστεύω στην ενέργεια που ρυθμίζει τα πάντα, αλλά όχι σε θρησκείες. Ο θεός είναι παντού. Μέσα μου, μέσα σου, στην πέτρα, στον αέρα, στο βουνό. Όταν ξεκίνησα, βέβαια, πήρα μαζί μου και την Παναγίτσα που μου έδωσε η μαμά μου και την πετρούλα του Βούδα που μου χάρισαν οι σέρπα και τα χαϊμαλιά της προσευχής και όλα. Όταν παίζεις τη ζωή σου κορώνα γράμματα, κάθε βοήθεια είναι ευπρόσδεκτη!
-Είναι ένας τόπος μαγικός, το Νεπάλ.
Δεν φανταζόμουν ότι μπορεί άνθρωποι που ζουν με τόσο λίγα να είναι ευτυχισμένοι. Ούτε είδα αλλού τόσα γνήσια, παιδικά χαμόγελα σε πρόσωπα ενηλίκων. Η αγιότητα του τοπίου και η νοοτροπία των κατοίκων με έκαναν να κατανικήσω τον καταναλωτικό εαυτό μου. Δεν χρειάζομαι πια να αγοράζω ρούχα ούτε δέχομαι να πληρώνω 4 ευρώ για τον καφέ μου.
–Δεν είναι μοναχικός ο δρόμος που διάλεξες;
Ψηλά, στο βουνό, δεν μου λείπει τίποτε. Όταν είμαι στην κατασκήνωση βάσης, και έχω χρόνο να σκεφτώ, νοσταλγώ τους δικούς μου ανθρώπους. Εκεί έμαθα ότι η οικογένεια είναι το σημαντικότερο πράγμα. Αλλά μου αρέσει να περνάω ώρες μόνη του. Ο χρόνος είναι το πιο πολύτιμο αγαθό και δεν το σπαταλάω αβασάνιστα. Παλιά δεν ήμουν έτσι. Στα υπόλοιπα ταξίδια θέλω συντροφιά για να μοιραστώ τις εντυπώσεις μου, αλλά μέχρι 2-3 άτομα. Περισσότεροι είμαστε γκρουπ!
–Πώς θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου με πέντε επίθετα;
Απλή. Ειλικρινής. Τολμηρή. Ευαίσθητη. Και φιλομαθής. Ψάχνω πάντοτε να ανακαλύψω τον καλύτερο εαυτό μου. Το πρώτο βήμα είναι το πιο δύσκολο. Πριν γίνω η Κική που είμαι σήμερα, ήμουν αδύναμη, αναβλητική, ανασφαλής, φοβική. Μου έλειπαν πράγματα. Δεν πίστευα στον εαυτό μου. Τα σκυλιά, βέβαια, τα φοβάμαι ακόμη.
-Υπάρχει κάτι ικανό να σε ρίξει, ψυχολογικά;
Είμαι αισιόδοξος άνθρωπος, αλλά μία φορά τον χρόνο πέφτω σε κατάθλιψη. Οι άλλοι δεν το βλέπουν, αλλά εγώ τη νιώθω μέσα μου τη μαυρίλα. Μάλλον είναι κάποιος μηχανισμός που με βοηθάει να βρίσκω ισορροπία. Αλλά αισθάνομαι ικανή για τα πάντα. «Αφού κατάφερες να ανέβεις στο Έβερεστ, θα κωλώσεις σε αυτό;» Μη με κοιτάζεις έτσι, είμαι ιδιαίτερη περίπτωση εγώ. Δεν είμαι καλά σου λέω, χα χα!
ΤΟ ΓΚΡΑΝ ΣΛΑΜ ΤΗΣ ΚΙΚΗΣ
Το εγχείρημα που μόλις ξεκίνησε η Κική Τσακαλδήμη, με τη βοήθεια του χορηγού North Face και υπό την αιγίδα του Χαμόγελου του Παιδιού, ακούει στον κωδικό: «Γκραν Σλαμ» του εξερευνητή. Σε ορίζοντα διετίας, θα επιχειρήσει να ανεβεί στις υψηλότερες κορυφές 7 ηπείρων (Έβερεστ Ασία 8848μ, Ακονκάγουα Ν.Αμερική 6.961μ, Ντενάλι Β.Αμερική 6194μ, Κιλιμάντζαρο Αφρική 5895μ, Ελμπρούς Ευρώπη 5642μ, Κοσιούσκο Ωκεανία 2228μ, Βίνσον Ανταρκτική 4892μ) και, για κερασάκι, να φτάσει με παγερή πεζοπορία τόσο στον Νότιο όσο και στον Βόρειο Πόλο. Το έχουν κατορθώσει μόλις 46 άνθρωποι, ανάμεσά τους ο Έλληνας Νίκος Μαγγίτσης, αλλά ουδεμία Ελληνίδα και ελάχιστες γυναίκες. Το Κιλιμάντζαρο είναι ο πρώτος σταθμός.
