Σήμερα βιώνουμε την εποχή της κλιματικής κρίσης, που αδιαμφισβήτητα απειλεί με σοβαρές επιπτώσεις την ανθρωπότητα.
Η παγκόσμια κοινότητα ανησυχεί και κινητοποιείται, απαιτώντας λύσεις και ενσωμάτωση της διάστασης της κλιματικής αλλαγής σε όλες τις πολιτικές και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι επιστήμονες είναι σαφείς στις προειδοποιήσεις τους. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξηθούν τόσο σε αριθμό όσο και σε σφοδρότητα. Ετσι και οι πολιτικές διαχείρισης φυσικών & περιβαλλοντικών καταστροφών πρέπει να ενσωματώνουν πολιτικές πρόληψης και αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Αυτό είναι αναγκαίο, διότι όπως φαίνεται το κόστος σε ανθρώπινες ζωές θα αυξάνεται γεωμετρικά ενώ το κόστος αποκατάστασης ζημιών θα αυξάνεται εκθετικά.
Σε αυτές τις συνθήκες και στην Ελλάδα απαιτείται ένα σύγχρονο, αποτελεσματικό και αναδιαρθρωμένο σύστημα πολιτικής προστασίας. Ειδικά μετά τις τραγωδίες στη Μάνδρα, στο Μάτι, στη Χαλκιδική, την Εύβοια κ.α. φάνηκε ότι το υπάρχον σύστημα είναι ανεπαρκές και αναποτελεσματικό.
«Πολιτική προστασία» (ν. 3013/2002) είναι η λειτουργία του κράτους που αποβλέπει στην προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών από φυσικές και λοιπές καταστροφές που προκαλούν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια ειρηνικής περιόδου, καθώς και στη μέριμνα για υλικά ή πολιτιστικά αγαθά, πλουτοπαραγωγικές πηγές και υποδομές της χώρας με στόχο την ελαχιστοποίηση των συνεπειών των καταστροφών. Λειτουργεί δε με βάση το τετράπτυχο:
• Αναγνώριση κινδύνων – προετοιμασία – ενημέρωση – εκπαίδευση
• Πρόληψη – μετριασμός επιπτώσεων
• Ετοιμότητα – αντιμετώπιση
• Βραχεία αποκατάσταση
Η πολιτική προστασία (ΠΠ) είναι εθνική υπόθεση, υπόθεση όλων των υπηρεσιών, όλων των φορέων, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, αλλά και όλων των πολιτών. Ενα σύγχρονο μοντέλο ΠΠ απαιτείται να απαντά σε τρία βασικά ζητήματα: επιτυχής συντονισμός δράσεων, διαδικασία λήψης απόφασης (ποιος αποφασίζει), εξάλειψη γραφειοκρατίας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ τον Οκτώβρη του 2019 κατέθεσε σχετικό σχέδιο νόμου στη Βουλή το οποίο διαμορφώθηκε έπειτα από σοβαρή διαβούλευση και με θετικά σχόλια από την ΚΕΔΕ, τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ΠΠ, τη μόνιμη επιτροπή ελέγχου αρμοδιοτήτων ΟΤΑ, ενώ ενσωματώνει επιστημονική τεκμηρίωση και συνάδει με ευρωπαϊκά πρότυπα.
Αντίθετα, το σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή από την κυβέρνηση της ΝΔ και θα έρθει άμεσα στην ολομέλεια κάθε άλλο παρά απαντά σε αυτά τα ζητήματα. Αποτελεί την επιτομή της φράσης του Σωκράτη όπως διασώθηκε στα «Απομνημονεύματα» από τον Ξενοφώντα: «λίθοι και πλίνθοι και ξύλα και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα»…
Το νομοσχέδιο τελικά είναι ένα πρόχειρο, δαιδαλώδες πόνημα, ένα πολυνομοσχέδιο που εκτός από την ΠΠ περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τον εθελοντισμό καθώς και ουσιαστική αναδιάρθρωση του Πυροσβεστικού Σώματος. Ενα νομοσχέδιο για το οποίο δεν προηγήθηκε διαβούλευση με τα εμπλεκόμενα υπουργεία.
Στο εν λόγω νομοσχέδιο αξίζει να αναφερθεί ειδικά ο ρόλος του γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, ο οποίος μετατρέπεται σε «υπερυπουργό» με υπερεξουσίες και αρμοδιότητες στα πρότυπα νόμου που ψηφίστηκε πρόσφατα για τον συντονιστή στο προσφυγικό. Ο γγ υποκαθιστά υπουργούς και περιφερειάρχες, ενώ παραβιάζεται η αυτοτέλεια των ΟΤΑ και ακυρώνεται στην πράξη η ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος.
Το νομοσχέδιο δεν λύνει ζητήματα συντονισμού δράσεων των εμπλεκόμενων φορέων, ενώ εισάγει και διαχείριση απόρρητων κονδυλίων από τη ΓΓΠΠ Επιπρόσθετα, η ΓΓΠΠ αποκτά αρμοδιότητες για έργα πρόληψης και αποκατάστασης τα οποία μπορούν να υλοποιούνται κατά παρέκκλιση κείμενων διατάξεων με διαδικασίες fast track, ακυρώνοντας έτσι υπουργεία, δημόσιες δομές και νομικά πρόσωπα.
Υποβαθμίζει την Πυροσβεστική Ακαδημία, με ευδόκιμη ιστορία 50 χρόνων, ενώ δεν διασφαλίζεται η ισότιμη και αξιοκρατική εργασιακή μεταχείριση του προσωπικού του ΠΣ, κάτι που επιβάλλεται λόγω της σχέσης δικαίου όλων των κατηγοριών υπάλληλων. Οι αλλαγές αυτές μόνο σε σύγχυση και αποσυντονισμό θα οδηγήσουν το σώμα.
Η αναδιάρθρωση της ΠΠ είναι σοβαρή εθνική υπόθεση. Απαιτεί συνδυασμό πολλών συντελεστών σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Απαιτεί στιβαρή αυτοδιοίκηση. Απαιτεί σαφείς κανόνες. Αυτό που δεν απαιτεί σίγουρα είναι έναν νόμο-ωρολογιακή βόμβα που πιθανόν να «εκραγεί» σε ανύποπτο χρόνο.
Η Χαρά Καφαντάρη είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Β2 Δυτικού Τομέα Αθηνών, αν. τομεάρχης περιβάλλοντος και ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ