Aμεση νομοθετική ρύθμιση ώστε να δοθεί η δυνατότητα και σε ιδιώτες να φτιάχνουν αποτεφρωτήρια «αν οι δήμοι δεν το κάνουν» προανήγγειλε στη Βουλή ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης, «σε μια προσπάθεια για περισσότερη πίεση, για να γίνει πραγματικότητα η αποτέφρωση».
Ο υπουργός που υπογράμμισε πως αυτό «αποτελεί δέσμευσή μας», απάντησε σε σχετική ερώτηση της –εμφανώς συγκινημένης– βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Αννας Βαγενά, συζύγου του προσφάτως αποθανόντος Λουκιανού Κηλαηδόνη, η οποία δήλωσε πως: «Ελπίζω να βρουν τη δύναμη κάποιοι δήμαρχοι και ιδιώτες να συγκρουστούν με τον σκοταδισμό».
Μόλις το 2006 η Ελλάδα επέτρεψε την αποτέφρωση των νεκρών καθυστερώντας… μερικές δεκαετίες, όταν γινόταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες από τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού. Ομως, η μη εξειδίκευση στο ζήτημα της χωροθέτησης των αποτεφρωτηρίων προκάλεσε νέες κωλυσιεργίες στο εγχείρημα. Ο περιορισμός ήρθη το 2014, όταν νομοθετήθηκε η δυνατότητα λειτουργίας αποτεφρωτηρίων σχεδόν παντού, εκτός από τις κατοικήσιμες περιοχές. Το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο ολοκληρώθηκε το 2015, με το οποίο κατοχυρώθηκαν οι πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις για τη λειτουργία των κέντρων αποτέφρωσης. Ποιο είναι λοιπόν το αγκάθι που προκαλεί την καθυστέρηση; Oτι οι δήμοι –οι οποίοι έχουν το δικαίωμα της ίδρυσης και λειτουργίας αποτεφρωτηρίου– δεν έχουν παρουσιάσει ιδιαίτερες αντοχές στις πιέσεις που ασκεί η Εκκλησία.
Οι αντιδράσεις
Στην Πάτρα το κέντρο αποτέφρωσης αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2018, στο Βιοτεχνικό Πάρκο Γλαύκου, όπως ανέφερε στο Documento ο Παύλος Στάμος, αντιδήμαρχος Πολεοδομικού Σχεδιασμού, Περιβάλλοντος και Εργων Υποδομής του Δήμου Πατρέων. «Το δημοτικό συμβούλιο έχει αποφασίσει τη λειτουργία του κέντρου και περιμένουμε τη θετική έγκριση του συμβουλίου Αποκεντρωμένης Διοίκησης, αφού πληρούνται όλες οι προδιαγραφές». Αναφορικά με τις αντιδράσεις που υπήρξαν για τη δημιουργία του τόνισε πως αυτές είχαν θρησκευτικό έρεισμα, ενώ υπογράμμισε πως ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός «που αποτελεί τη βασική δαπάνη, θα αυτοχρηματοδοτείται από τις εταιρείες που θα το αναλάβουν, μέσω της λειτουργίας του κέντρου αποτέφρωσης».
Αρκετοί δήμοι, όπως των Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Βόλου, Μαρκόπουλου, έχουν προσπαθήσει να λειτουργήσουν κέντρο αποτέφρωσης. Στον Δήμο Αθηναίων από τα 30 ακίνητα που προτάθηκαν, μόλις τέσσερα κρίθηκαν στην πρόσφατη συνεδρίαση της διαπαραταξιακής επιτροπής του ότι προσεγγίζουν τις προδιαγραφές. Η αντιδήμαρχος Νέλλη Παπαχελά πρόκρινε ένα από τα τέσσερα, το οποίο βρίσκεται στον Ελαιώνα, ζητώντας νομοθετική ρύθμιση προκειμένου να χωροθετηθεί.
Στο υπέρογκο ποσό που δαπανάται κάθε χρόνο για τη μεταφορά νεκρών σε χώρες του εξωτερικού (κυρίως στη Βουλγαρία), προκειμένου αυτοί να αποτεφρωθούν εστίασε ο Αντώνης Αλακιώτης, πρόεδρος της Ελληνικής Κοινωνίας Αποτέφρωσης. «Σύμφωνα με στοιχεία της Πανελλήνιας Ενωσης Γραφείων Τελετών Ελλάδας, 4.300 σοροί το 2016 αποτεφρώθηκαν στο εξωτερικό, αριθμός σημαντικά αυξανόμενος σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια». Το κόστος της διαδικασίας κυμαίνεται, σύμφωνα με τον πρόεδρο, μεταξύ 1.500 και 2.000 ευρώ «αφού μπορεί η αποτέφρωση στη Βουλγαρία να στοιχίζει 600 ευρώ, εντούτοις τα μεταφορικά και τα λοιπά έξοδα ανεβάζουν το ποσό σε αυτά τα επίπεδα». Ετσι, συνολικά κάθε χρόνο από τη χώρα μας «φεύγουν» 6,5 έως 9 εκατ. ευρώ, ενώ το ποσό που καταλήγει στα αποτεφρωτήρια του εξωτερικού ξεπερνά τα 2,5 εκατ. ευρώ. Δεν είναι όμως μόνο οικονομικό το κόστος, «αφού υπάρχει και το συναισθηματικό. Την ώρα που αντιμετωπίζεις το μεγάλο βάρος της απώλειας, παράλληλα τρέχεις στο εξωτερικό για να πραγματοποιηθεί η τελευταία επιθυμία του αγαπημένου σου ανθρώπου». Συναισθηματικό βάρος όμως δημιουργείται και από τη διαδικασία της εκταφής που «είναι μια πολύ βάρβαρη εμπειρία για την οικογένεια».
Το 10% θα την επέλεγε
Ο κ. Αλακιώτης θεωρεί πως το 10% του πληθυσμού θα επέλεγε την αποτέφρωση αν υπήρχε η δυνατότητα να πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, αναφέρθηκε στο οικονομικό κόστος της ταφής «που ανέρχεται σε τουλάχιστον 2.500 χιλιάδες ευρώ, ποσό που θα ήταν πολύ μικρότερο αν γινόταν αποτέφρωση στην Ελλάδα». Παράλληλα, επικεντρώθηκε στις ομοιότητες της αποτέφρωσης με τη χριστιανική ταφή, επειδή «όταν οι οικογένειες αποφασίσουν να παύσουν τη χρηματοδότηση στα οστεοφυλάκια, τα κόκαλα των νεκρών καταλήγουν στο χωνευτήρι, όπου μέσω χημικών ουσιών – που μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα – μετατρέπονται σε σκόνη, όπως ακριβώς γίνεται και στη διαδικασία της αποσύνθεσης. Ποια είναι η διαφορά;»
Αναφορικά με τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου που σταθερά αντιμάχονται τη λειτουργία κέντρων αποτέφρωσης, ο πρόεδρος θεωρεί ότι δεν έχουν θεολογική βάση, αλλά στηρίζονται στην παράδοση. «Η εκταφή όμως ήταν παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας; Η ανάγκη κάνει τις κοινωνίες να προχωράνε προς μια κατεύθυνση».
Η αποτέφρωση στον κόσμο
Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η αποτέφρωση σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού στην περισσότερες πόλεις λειτουργεί τουλάχιστον ένα αποτεφρωτήριο. Στη Μεγάλη Βρετανία, τη Σουηδία, την Ελβετία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, την Τσεχία και τη Δανία το ποσοστό όσων επιλέγουν την αποτέφρωση ξεπερνά το 50%, ενώ υψηλά ποσοστά εντοπίζονται και σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Αυστραλία, ΗΠΑ και Ιαπωνία. Αξίζει να αναφερθεί ότι όλες οι θρησκείες –συμπεριλαμβανομένων όλων των χριστιανικών δογμάτων– εξαιρουμένου του βουδισμού, του ινδουϊσμού και του ταοϊσμού επιτρέπουν την καύση των νεκρών. Οι διαμαρτυρόμενοι, οι καθολικοί και όλες οι ορθόδοξες – και οι ελληνόφωνες – εκκλησίες του εξωτερικού τελούν την εξόδιο ακολουθία στους πιστούς που επιλέγουν την αποτέφρωση.
