Η μονταρισμένη εικόνα που κυκλοφόρησε μετά τα γεγονότα στο Καπιτώλιο, με το άγαλμα της Ελευθερίας να κρύβει τα μάτια του από ντροπή, θα ήταν απολύτως τραγική εάν δεν ήταν εξόχως αυτοσαρκαστική.
Αρκεί να θυμηθούμε πόσες νόμιμα εκλεγμένες κυβερνήσεις ανέτρεψε αυτή η παγκόσμια υπερδύναμη, πόσες αιματηρές δικτατορίες έστησε, πόσο ψιλοκομμένο κιμά έκανε τη Μέση Ανατολή με το δόγμα «σοκ και δέος».
Αφού δεν έμεινε άλλο κράτος για να υποκινήσουν πραξικόπημα, σκέφτηκαν να το προκαλέσουν στην ίδια τους τη χώρα. Ο τύπος με το αρκουδοτόμαρο, ο ζωσμένος με τα περίστροφα σαν κακέκτυπο σερίφη και οι υπόλοιποι που είδαμε στα τηλεοπτικά ενσταντανέ, λες και δραπέτευσαν από το «Μάπετ σόου», δεν ήταν παρά η γκροτέσκα όψη του φιάσκου. Επί το ποιητικότερον οι «κούφιοι άνθρωποι, οι παραφουσκωμένοι άνθρωποι, γέρνοντας μαζί με την περικεφαλαία γεμάτη άχυρο».
Η φωτογραφία ωστόσο που αποτυπώνει τις αντιφάσεις των ΗΠΑ (κατ’ ευφημισμόν Ηνωμένες) ήταν εκείνη με τον άντρα να περπατά σε μια αίθουσα κρατώντας τη σημαία των οπαδών της διατήρησης της δουλείας. Στο πορτρέτο ακριβώς απέναντί του ο Τσαρλς Σάμνερ, γερουσιαστής και υπέρμαχος της κατάργησης της δουλείας. Ξυλοκοπήθηκε από συνάδελφό του και παρέμεινε ανάπηρος σ’ όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Γιατί Αμερική δεν είναι μόνο το τραγούδι «Born in the USA» του Μπρους Σπρίνγκστιν για το ανεπούλωτο τραύμα του Βιετνάμ. Δεν είναι μόνο ο Χεμινγουέι και ο Κέρουακ. Δεν είναι το αστραφτερό Χόλιγουντ. Ούτε η Τζόαν Μπαέζ που γιόρτασε τα 80ά της γενέθλια τρεις μέρες μετά τα επεισόδια, αλλά υψώνει το μεσαίο της δάχτυλο κάθε φορά που περνάει από τα γραφεία της καμπάνιας του Τραμπ.
Είναι και η χώρα όπου άνθισε ο λαϊκισμός των κούφιων υποσχέσεων στους ισοπεδωμένους της χαμπουργκεριανής αυτοκρατορίας που στήνονται στις ουρές των συσσιτίων. Η χώρα στην οποία οι σβάστικες είναι all face κουκούλες και τα τάγματα εφόδου ονομάζονται Κου Κλουξ Κλαν. Εδώ και καιρό ο φασισμός προσεταιρίζεται μια αφηνιασμένη πελατεία, φουντώνει, ξεχύνεται από τα υπόγεια σχεδιαστήρια του Πενταγώνου στις πλατιές λεωφόρους και μπουκάρει στο Καπιτώλιο, με τη μεγάλη των μπάτσων σχολή να εκτελεί χρέη εξυπηρετικού ρεσεψιονίστα.
Βόρειοι και Νότιοι, καλύβες του μπαρμπα-Θωμά και όσα φέρνει ο ρατσισμός αντικαταστάθηκαν από το «I can’t breathe». Αν είσαι ο Φλόιντ, εύκολα ξεμένεις από οξυγόνο. Αν είσαι ο μετανάστης Σταύρος από την ταινία του Καζάν «Αμέρικα, Αμέρικα», προτού δώσεις ραντεβού με το American dream κάνεις τον λουστράκο μπροστά στο άγαλμα της Ελευθερίας.
Το κύρος ενός ισχυρού κράτους που γκρεμοτσακίστηκε, δίνοντας αφορμή ακόμη και στον Ερντογάν να το τρολάρει για τη λαβωμένη δημοκρατία, η απώλεια του πρωταγωνιστικού ρόλου στην οικονομία από την αναδυόμενη Κίνα και η χυδαιοποίηση του δημόσιου βίου δείχνουν καθαρά συμπτώματα παρακμής.
Δεν ξέρουμε τι άλλο είναι ικανός να σκαρφιστεί ο απρόβλεπτος παλιάτσος για τις τρεις μέρες που τυπικά του απομένουν. Αν πάντως χρειαζόταν ένας τίτλος για την κατάσταση στην Αμερική τα τελευταία χρόνια θα ήταν το «Καθώς ψυχορραγώ» από το ομώνυμο βιβλίο του Φόκνερ. Ο καιρός θα δείξει αν η διακυβέρνηση Μπάιντεν κατορθώσει να τη μεταφέρει στον θάλαμο ανάνηψης.
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
