Στο νέο μυθιστόρημά της «Τα φεγγάρια του θερισμού» η Κατερίνα Γκούνα αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών. Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2010. Μια διαθήκη, μια αναπάντεχη κληρονομιά, ένα χαμένο παιδί και η ατέρμονη αναζήτησή του. Ερμιόνη, Ευγενία, Δάφνη. Μητέρα, κόρη, εγγονή. Τρεις γυναίκες που δεν μπόρεσαν να αλλάξουν τη μοίρα τους.
Σε δρόμους παράλληλους, ένας μοναχικός συγγραφέας που μετουσίωσε τις απώλειες της ζωής του σε έμπνευση και έγινε διάσημος σε όλο τον κόσμο. Μια τραγική ιστορία που αρχίζει το 1950, σ’ ένα χωριό στο Δέλτα του Αλιάκμονα, με τον θάνατο μιας νέας γυναίκας πάνω στα γινωμένα στάχυα των απέραντων χωραφιών του άντρα της, ενός απ’ τους τελευταίους εναπομείναντες τσιφλικάδες. Μια πορεία που τελειώνει στο ίδιο μέρος, εβδομήντα χρόνια αργότερα, οδηγώντας στη δικαίωση και τη λύτρωση.
Στο προσκήνιο η Ειρήνη, η κληρονόμος, θα συνθέσει τα κομμάτια της ζωής των τριών γυναικών και όσων βρέθηκαν δίπλα τους, αποκαλύπτοντας, μέσα απ’ αυτές, την ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας, όπου η φτώχεια, η υπερπόντια μετανάστευση, η βία πάνω στον αδύναμο και η ατιμωρησία του ισχυρού δείχνουν να είναι κυρίαρχες στο μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας.
Οι ηρωίδες πονούν, αγωνιούν, παλεύουν, ερωτεύονται, μα κυρίως ελπίζουν πως μέσα από τις στάχτες της ζωής τους θ’ ανακαλύψουν το δικό τους παράθυρο στο φως, ακριβώς όπως η Ελλάδα, μέσα απ’ τον όλεθρο του πολέμου και τα συντρίμμια του Εμφυλίου, βρήκε τον δρόμο προς το μέλλον, ένα μέλλον που επιφυλάσσει ποιος ξέρει τι άραγε. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου η συγγραφέας απαντά στο Ερωτηματολόγιο του Docville.
Πού γεννηθήκατε και πού μεγαλώσατε;
Γεννήθηκα στην Κατερίνη όπου και έζησα μέχρι τα δεκαοχτώ που έφυγα στην Θεσσαλονίκη για σπουδές στο ΑΠΘ.
Όταν ακούτε τη λέξη σπίτι τι σας έρχεται στο μυαλό;
Ομιλίες, γέλια, αγάπη, καστανόχρωμα πατώματα, βελούδο, ζεστασιά, μυρουδιά από φαγητό, βιβλία, βεράντα, λουλούδια, φυτά.
Μια ανάμνηση από τα παιδικά σας χρόνια.
Μια γειτονιά με θεόρατα πλατάνια, ένα πολύ μικρό ποτάμι και πολλά ευτυχισμένα παιδιά που χαλούν τον κόσμο παίζοντας. Μεταξύ αυτών κι εγώ.
Πότε ήταν η πρώτη φορά που βυθιστήκατε σε ένα βιβλίο;
Δεν θυμάμαι.
Ποιος ήταν ο άνθρωπος που σας μύησε στο διάβασμα;
Κανένας. Εκείνα τα χρόνια οι γονείς δεν πίεζαν τα παιδιά να διαβάζουν λογοτεχνικά βιβλία όπως γίνεται τώρα. Ούτε και οι δάσκαλοι. Οι παρέες στο σχολείο και στην γειτονιά επιδρούσαν. Ουσιαστικά ο πρώτος μεγάλος έρωτας ήταν ο «Μικρός Σερίφης» κι ο «Μικρός Καουμπόυ». Στο δωμάτιό μου είχα στοίβες απ’ αυτά. Όταν πήγα στο Γυμνάσιο με τράβηξαν τα λογοτεχνικά βιβλία στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Κάποια φορά μπήκα μέσα και αγόρασα το πρώτο.
Τι σας ώθησε στη συγγραφή;
Η ανάγκη να εκφράσω κάτι που ερήμην μου χτιζόταν μέσα μου και απαιτούσε πιεστικά να βγει προς τα έξω.
Η συγγραφή είναι τρόπος ζωής;
Για έναν άνθρωπο που γράφει ο χρόνος δεν είναι ποτέ αρκετός. Αναγκαστικά θα υιοθετήσει έναν τρόπο ζωής με λιγότερες κοινωνικές επαφές από ό,τι οι περισσότεροι.
Η ζωή του συγγραφέα είναι μοναχική;
Είναι. Παρόλο αυτό και κρίνοντας απ’ τον εαυτό μου, λέω, πως είναι πολύ γεμάτη και ενδιαφέρουσα και πως δεν νιώθει ποτέ μοναξιά αφού κάθε στιγμή έχει στην διάθεσή του έναν κόσμο ολόκληρο δικό του, δημιούργημά του, για να περιφέρεται εντός του και να τον εξερευνά.
Υπάρχουν ιδανικές συνθήκες για τη συγγραφή ενός βιβλίου;
Η πρώτη και κύρια συνθήκη είναι να υπάρχει έμπνευση. Να γεννάει το μυαλό, να δρα η ψυχή, να δημιουργούνται πρόσωπα, καταστάσεις, συναισθήματα, ιδέες που σου ζητάνε να τα καταγράψεις κάπου. Από εκεί και πέρα σίγουρα ένα ήσυχο περιβάλλον είναι απαραίτητο. Για μένα είναι η νύχτα όταν όλοι κοιμούνται.
Ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που σκεφτήκατε όταν βάλατε την τελευταία τελεία στο νέο βιβλίο σας;
Ότι έκλεισε ένας πρώτος κύκλος. Κι ότι την επόμενη μέρα θα το πάρω πάλι απ’ την αρχή.
Νιώσατε ποτέ φόβο έκθεσης;
Ναι. Όταν βγήκε το πρώτο βιβλίο μου όπως και κάθε φορά που βγαίνει ένα καινούργιο.
Συγγραφικό μπλοκάρισμα.
Σας έχει τύχει; Πολλές φορές. Έτυχε να περάσει και χρόνος χωρίς να βάλω ούτε μια σειρά. Γενικά γράφω μόνον όταν δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.
Ποιοι συγγραφείς έχουν «γράψει» μέσα σας;
Πολλοί. Ξεκίνησα με τους κλασσικούς κι όσο περνάνε τα χρόνια προστίθενται κι άλλοι σύγχρονοι, Έλληνες και ξένοι.
Το ποτήρι είναι μισοάδειο ή μισογεμάτο;
Γενικά δεν είμαι οπαδός της άνευ λόγου αισιοδοξίας. Προτιμώ να βλέπω τα πράγματα όπως είναι για να ξέρω πώς βαδίζω κάθε στιγμή και τι μπορώ να περιμένω. Βέβαια ένα μισοάδειο ποτήρι είναι πάντα μια πρόκληση να το γεμίσω ακόμα κι αν απαιτηθεί συστράτευση όλων των δυνάμεών μου.
Αύριο ξημερώνει μια καλύτερη μέρα;
Πριν μερικά χρόνια στο ίδιο ερώτημα θα απαντούσα χωρίς δεύτερη σκέψη ότι ναι, αύριο θα ξημερώσει μια καλύτερη μέρα. Από τότε μέχρι σήμερα ο κόσμος μου έχει ανατραπεί πολλές φορές. Ειδικά στην χώρα μας που τα τελευταία δέκα-δώδεκα χρόνια είδα να καταρρέει σαν χάρτινος πύργος ό,τι νόμιζα σταθερό και ανθεκτικό, η συνειδητοποίηση του τι σημαίνει «πολιτική» και πώς ασκείται πάνω μας, η ευκολία με την οποίαν ακυρώνονται τα έργα ζωής των απλών ανθρώπων, συν η πανδημία που βιώνουμε τώρα, μου δίδαξαν ότι «τα πάντα ρει». Και, δυστυχώς, όχι πάντα προς το καλύτερο.
Βασίζεστε στην καλοσύνη των ξένων;
Όσο κι αν η Ιστορία έδειξε ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το χειρότερο, πιστεύω –ακόμα– στον άνθρωπο. Στο καλό που έχει μέσα του. Στην αλληλεγγύη που συχνά εκφράζεται έμπρακτα. Τη βλέπω σ’ αυτούς που αφήνουν τις ανέσεις του δυτικού πολιτισμού και πηγαίνουν στην καρδιά της Αφρικής για να προσφέρουν. Τη βλέπω σ’ αυτούς που δίνουν απ’ το υστέρημα. Σε εκείνους που αγκαλιάζουν ανθρώπους από άλλες θρησκείες και άλλες πατρίδες κινούμενοι μόνο από έγνοια και αγάπη προς τον συνάνθρωπο.
Η κόλαση είναι οι άλλοι;
Το να αποκωδικοποιήσεις φράση του Ζαν Πωλ Σαρτρ δεν είναι και εύκολο εγχείρημα. Αν τολμήσω να δώσω μια δική μου ερμηνεία κι αν κόλαση θεωρήσω τον κόσμο στον οποίον ζούμε τότε ναι, είναι οι άλλοι. Πρώτοι οι πολιτικοί. Είναι αυτοί που δημιουργούν τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες καλείται δηλαδή υποχρεούται να ζήσει ο άνθρωπος. Σε μικρότερη κλίμακα είναι το κοινωνικό και το οικογενειακό περιβάλλον, η οικογένεια, οι φίλοι. Βέβαια κι εμείς δεν είμαστε τελείως αμέτοχοι σ’ αυτά. Συνδιαμορφωτές είμαστε. Μπορούμε να συμμετάσχουμε σε μια συλλογική προσπάθεια να αλλάξουμε και να βελτιώσουμε κάποια πράγματα.
Ποιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης εκτιμάτε ιδιαιτέρως;
Την ανεπιτήδευτη καλοσύνη.
Ποιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης σας απωθεί;
Με απωθούν πάρα πολύ οι χειριστικοί άνθρωποι που θέλουν πάντα να κερδίζουν απ’ τους άλλους.
Τι ρόλο παίζει η φιλία στη ζωή σας;
Ευλογημένος όποιος ευτυχήσει να έχει πραγματικούς φίλους. Ευλογήθηκα να έχω κάποιες φίλες που ομορφαίνουν την ζωή μου με ειλικρινή αγάπη, έτοιμες να σπεύσουν αν ποτέ τις χρειαστώ.
Είναι σημαντικός για εσάς ο έρωτας;
Πάρα πολύ. Το πιο ζωτικό, το πιο όμορφο κομμάτι της ζωής.
Τι είναι ευτυχία για εσάς;
Κοιτάζοντας προς τα πίσω βλέπω ότι ανάλογα με την ηλικία άλλαζε και ο ορισμός της ευτυχίας. Σήμερα ευτυχία για μένα είναι να είμαστε καλά η οικογένειά μου, εγώ και άτομα που αγαπώ. Να υπάρχει αγάπη μεταξύ μας, να έχουμε στόχους και όνειρα.
Η ομορφιά μπορεί να σώσει τον κόσμο;
Μια απλή πρόταση του μεγάλου Ντοστογιέφσκι που την εξέφρασε μέσω του ήρωά του μπορεί να είναι η άραγε πρόταση για την σωτηρία του κόσμου; Δεν ξέρω. Σίγουρα όμως θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε. Θα μπορούσαμε να εκπαιδευτούμε ώστε να βγάλουμε ό,τι καλό υπάρχει στην ανθρωπότητα. Να σταθούμε στην καλοσύνη του ανθρώπου και όχι σ’ ένα ωραίο πρόσωπο ή σώμα. Να στραφούμε στην φύση και να διδαχτούμε απ’ την σοφία της. Να δημιουργήσουμε εμείς ομορφιά. Να φτιάξουμε μια καλή φιλία. Ένα καλό βιβλίο. Να φυτέψουμε ένα δέντρο στην άκρη κάποιου δρόμου. Ένα λουλούδι σε μια γλάστρα. Να μεγαλώσουμε παιδιά με αγάπη για να μάθουν και αυτά να αγαπούν.
Πώς σκέφτεστε τον εαυτό σας σε δέκα χρόνια;
Μεγαλύτερη κατά μια δεκαετία. Ευτυχισμένη με τον τρόπο και για τους λόγους που περιέγραψα παραπάνω. Επίσης να είμαι υγιής, να έχω ταξιδέψει αρκετά, να ’χω γράψει κάποια βιβλία όπου θα έχω μεταφέρει την ωριμότητα και την εμπειρία που απέκτησα στο μεταξύ. Και κυρίως να ζω λεύτερη σε έναν κόσμο καλύτερο.
Είστε ικανοποιημένη με όσα έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα;
Οι στόχοι μου ήταν πάντα γήινοι, εφικτοί και σύμφωνοι με τις δυνατότητές μου. Έτσι μπορώ να πω ανεπιφύλακτα ότι ναι, έφτασα εκεί που υπολόγιζα ότι μπορώ να φτάσω. Βέβαια υπάρχουν πολλά ακόμα που θέλω να κάνω. Εύχομαι και ελπίζω, Θεού θέλοντος, να γίνουν κι αυτά.
Info
Το βιβλίο «Τα φεγγάρια του θερισμού» της Κατερίνας Γκούνα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος.
