Η σκηνοθέτρια Κατερίνα Γιαννοπούλου μιλάει για τον «Παράδεισο», θεατρικό έργο που βασίζεται στην «Τριλογία για το κλίμα» του Τόμας Κεκ, που ανεβάζει στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση.
Ένας νεαρός Γερµανός αρχιτέκτονας περιδιαβαίνει τον παράδεισο του Αµαζονίου ενώ παρακολουθεί την ανέγερση της ευρωπαϊκού στιλ όπερας στη Μανάους της Βραζιλίας, χτισµένης µε χρήµατα που προέρχονται από την υπερεκµετάλλευση του καουτσούκ. Ενας µηχανικός αυτοκινήτων από την Ελλάδα, θύµα της οικονοµικής κρίσης, προσπαθεί να βγάλει τα προς το ζην. Είναι ο καιρός που οι ωκεανοί καταστρέφονται από τα πλαστικά. Λίγο προτού βυθιστούν όλοι και όλα κάνει και πάλι την εµφάνισή της η Ιστορία, µαζί και τα θραύσµατα µνήµης από έναν χαµένο παράδεισο, που στην αρχή κατακτήθηκε από την αποικιοκρατία και στη συνέχεια ξεριζώθηκε από την παγκόσµια αγορά. Αυτή είναι η ιστορία της εκµετάλλευσης της φύσης. Εµπνευσµένη από την «Τριλογία για το κλίµα» του Αυστριακού θεατρικού συγγραφέα Τόµας Κεκ, η Κατερίνα Γιαννοπούλου σκηνοθετεί τον «Παράδεισο» στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Ιδρύµατος Ωνάση.
Ο Αυστριακός δραµατουργός θέτει µια σειρά από ερωτήµατα, τα οποία προκύπτουν από τις οδυνηρές διαπιστώσεις στις οποίες έχει καταλήξει. Από την αρχή της βιοµηχανικής επανάστασης η ανθρωπότητα έχει παρέµβει µαζικά στις γεωλογικές διεργασίες, όπως και στην ατµόσφαιρα που προστατεύει τον πλανήτη µας. Πώς συνέβη αυτό; Πώς επιτρέψαµε να γίνει; Τι επιπτώσεις θα έχει τελικά στον πλανήτη; Πώς προδιαγράφεται το µέλλον της ανθρωπότητας; Σε συνέντευξη που έδωσε στο Deutschlandradio Kultur ο Τόµας Κεκ δήλωσε ότι ήταν ζωτικής σηµασίας ως δραµατουργός να θέσει το ερώτηµα γιατί συµπεριφέρονται οι άνθρωποι µε αυτό τον τρόπο και ποιες δυνατότητες υπάρχουν προκειµένου να επινοήσουν τις νέες ουτοπίες.
Η ζοφερή αίσθηση της υπερεκµετάλλευσης του πλανήτη µοιάζει µε µονόδροµο για την αύξηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Κατά πόσο όµως αυτός ο δρόµος είναι ο µόνος που µπορούµε να διαβούµε; Εναλλακτικές δεν υπάρχουν µόνο στο κοινωνιοπαθές σύµπαν των TINA.
Τι πραγµατεύεται ο «Παράδεισος» του Τόµας Κεκ και για ποιο λόγο αποφασίσατε να καταπιαστείτε µε το έργο του Αυστριακού δραµατουργού;
Ο «Παράδεισος» είναι µια διασκευή της «Τριλογίας για το κλίµα» του Τόµας Κεκ. Το κείµενο του «Παραδείσου» είναι ορµητικό, ποιητικό και χειµαρρώδες. Αντιµετωπίζει την κλιµατική καταστροφή ως αποτέλεσµα της υπερεκµετάλλευσης του περιβάλλοντος από τον δυτικό πολιτισµό. ∆ιαβάζοντάς το ήθελα από την πρώτη στιγµή να το ανεβάσω γιατί δεν είχα έρθει σε επαφή µε παρόµοιο κείµενο. Ο τρόπος που συνδυάζει την ποιητικότητα του λόγου µε την πολιτική χροιά, χωρίς όµως να χάνει ποτέ το χιούµορ του, είναι καταπληκτικός και µοναδικός.
Ποια είναι τα συστατικά υλικά από τα οποία θα δηµιουργηθεί ο νέος παράδεισος;
Ο παράδεισος είναι µια ουτοπία, µια υπόσχεση που µας δόθηκε και δεν θα πραγµατοποιηθεί ποτέ.
Υπάρχουν ουτοπίες για τις οποίες θα άξιζε να αγωνιστούµε σήµερα;
Πάντα αξίζει να αγωνιζόµαστε για έναν παράδεισο, όσο κι αν αυτός µοιάζει µακρινός και άπιαστος.
Καθώς ο παράδεισος είναι η ουτοπία και η κόλαση η δυστοπία, θεωρείτε ότι ένας κόσµος συγχρονισµένος µε τον ρυθµό του πλανήτη είναι εφικτός στόχος;
Η δυστοπία είναι ήδη εδώ, τη βιώσαµε όλοι µες στην πανδηµία. Ακούµε συνεχώς ότι αυτό ήταν µόνο η αρχή. Μια µικρή προειδοποίηση για την καταστροφή που έρχεται. Ελπίζω να υπάρχει ακόµη χρόνος να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση.
Είναι ο βορειοευρωπαϊκός και ο βορειοαµερικανικός πολιτισµός ένοχοι για τα σωρευµένα δεινά του πλανήτη;
Ο δυτικός πολιτισµός και ο καπιταλισµός είναι υπεύθυνοι για την κλιµατική καταστροφή. Η συµπεριφορά µας απέναντι σε αυτό τον παράδεισο που τόσο απλόχερα µας δόθηκε είναι άπληστη και επιπόλαιη µέχρι και σήµερα.
Πώς µπορεί να ανατραπεί η ιδιοκτησιακή αντίληψη για τον πλανήτη που έχουν οι φορείς της ιδέας ότι τα πάντα ρυθµίζονται και οργανώνονται µε βασικό γνώµονα την κερδοφορία;
Αυτό είναι το µεγαλύτερο στοίχηµα. Θεωρούµε τον πλανήτη δεδοµένο. Αρνούµαστε να έρθουµε αντιµέτωποι µε την κατάσταση, ενώ οι επιπτώσεις της καταστροφής ήδη µας χτυπάνε την πόρτα.
∆εν νιώθετε ότι είναι ειρωνεία το γεγονός ότι κάποια χρόνια µετά την «ανακοίνωση» του «τέλους της Ιστορίας», από διανοητές και διανοούµενους της νέας τάξης πραγµάτων, η ίδια η Ιστορία απειλεί µε αφανισµό το µοντέλο κοινωνικής παραγωγής που προωθούσαν ως ακατάβλητο και υπεραιώνιο οι «οπαδοί» του νεοφιλελευθερισµού;
Είναι σίγουρα αρκετά κωµικές οι προσπάθειες των απολογητών του νεοφιλελευθερισµού να µας πείσουν ότι οι νόµοι της αγοράς δεν είναι παρά φυσικοί νόµοι και πως οι κρίσεις του καπιταλισµού δεν είναι παρά µικρές, προσωρινές ατυχίες ενώ βλέπουµε γύρω µας το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα να παραπαίει και το κοινωνικό κράτος να φθίνει µέρα µε τη µέρα.
INF0
«Παράδεισος»: Σκηνοθεσία – Κατερίνα Γιαννοπούλου. Ερμηνεύουν: Γιώργος Κισσανδράκης, Γωγώ Παπαϊωάννου, Δήμητρα Παρασκελίδου κ.ά. Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Τετάρτη-Κυριακή στις 21.00. Εως 7/11
