Σε 365 ημέρες από σήμερα, την 21η Νοεμβρίου του σωτηρίου έτους 2022, οι προβολείς στην Ντόχα θα ανάψουν, οι ανεμιστήρες θα τεθούν σε λειτουργία για να διώξουν τον καύσωνα, ο σκοταδισμός θα κλειδαμπαρωθεί προσωρινά στο χρονοντούλαπο, η άμμος της ερήμου θα αναμειχθεί με το γρασίδι του ποδοσφαιρικού γηπέδου και οι εμίρηδες της μπάλας θα διεκδικήσουν τον τίτλο του «βασιλιά της σκόνης».
Στο ήδη μαρτυρικό Μουντιάλ του Περσικού κόλπου όλα θα γίνουν κακήν κακώς, σκεπασμένα κάτω από μια κουβέρτα από πετροδολάρια. Το μικροσκοπικό αλλά ζάπλουτο Κατάρ έχει στα χέρια του το κατάλληλο πλυντήριο για να παραδοθεί πάλλευκο ως αθώα περιστερά στην κοινωνία των εθνών.
Η Ντόχα εξακολουθεί να θυμίζει απέραντο εργοτάξιο, αλλά αυτό είναι ασήμαντη λεπτομέρεια. Αλλωστε, ουδείς ανησυχεί και ουδείς σκοπεύει να μοιράσει κίτρινες κάρτες αλά 2004 για τα έργα της ποδοσφαιρικής υποδομής: τα πέντε από τα οκτώ γήπεδα έχουν ήδη παραδοθεί και τα σχέδια για να μη γίνουν λευκοί ελέφαντες (ή μάλλον καμήλες) είναι έτοιμα. Τα αχανή στάδια θα βομβαρδιστούν με ακόμη περισσότερο τσιμέντο και γυαλί, ώστε να μετατραπούν εν μέρει σε εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία και ό,τι άλλο σκαρφιστεί η φαντασία των Αράβων, που φτιάχνουν ακόμη και χιονοδρομικά κέντρα μέσα σε κτίρια. Τα προβλήματα εντοπίζονται αλλού και είναι άλυτα.
Τα μεροκάματα του τρόμου
Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ που φιλοξενήθηκαν σε βρετανικές εφημερίδες, το Κατάρ ξαποστέλνει τους χιλιάδες αλλοδαπούς εργάτες με καταληκτική ημερομηνία τον Αύγουστο του 2022. Οι μοναδικοί που θα επιτραπεί να παραμείνουν στη χώρα θα είναι οι κηπουροί και οι καθαριστές.
Τα μεροκάματα των ανθρώπων που χτίζουν τα στάδια δουλεύοντας σαν σκλάβοι ανέρχονται σε 12 ευρώ, περίπου όσο κοστίζουν δύο καφέδες στα πολυτελή εμπορικά κέντρα της μεγαλούπολης. Σχεδόν όλοι ζουν σε άθλια γκέτο, δουλεύουν 12ωρες βάρδιες στο ανελέητο λιοπύρι, τρέφονται με ψίχουλα και πληρώνουν από την τσέπη τους τα ναύλα για να πάνε στο εργοτάξιο.
Τις μέρες του Μουντιάλ απαγορεύεται να τους πάρει μάτι ξένου. «Μέχρι τον Αύγουστο πρέπει να φύγετε όλοι» τους ενημέρωσαν. Οι βίζες εκπνέουν σύντομα και τα αεροπλάνα για το Μπανγκλαντές, το Νεπάλ, την Ινδία και άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας περιμένουν με αναμμένες τις μηχανές.
Πολλοί από τους εργάτες θα κληρονομήσουν από το Κατάρ βαριές ασθένειες (οι λονδρέζικοι «Times» μιλούν για επιδημία νεφρικής ανεπάρκειας) και όμως θα δοξολογούν τους θεούς της μπάλας. Τουλάχιστον αυτοί θα επιστρέψουν στις οικογένειές τους ζωντανοί.
Η γνωστή πλέον έρευνα του «Guardian», που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, μιλούσε για 6.500 νεκρούς Ασιάτες εργαζόμενους στη δεκαετία που ακολούθησε την πολυσυζητημένη συμφωνία με τη FIFA: δώδεκα κατά μέσο όρο κάθε εβδομάδα μέχρι τα μέσα του 2020. Ο συνολικός αριθμός των «εισαγόμενων» εργατών στο Κατάρ αγγίζει τα 2 εκατομμύρια.
Η Οργανωτική Επιτροπή του Παγκόσμιου Κυπέλλου αποδέχεται ότι 38 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, αλλά επισημαίνει ότι μόνο τέσσερις θάνατοι μπορούν να αποδοθούν ευθέως σε εργατικά ατυχήματα. Oι υπόλοιποι ήταν, λέει, αρρωστιάρηδες και δεν είχαν καμιά δουλειά να δουλεύουν κάτω από τον καυτό ήλιο.
Το 2015 ένα τηλεοπτικό συνεργείο του BBC μπουζουριάστηκε σε μπουντρούμι επειδή προσπαθούσε να ρίξει φως στις καταγγελίες για ποδοσφαιρικό σκλαβοπάζαρο, ενώ οι διαπρύσιες καταγγελίες της Διεθνούς Αμνηστίας χρονολογούνται από το 2016. Το σύστημα «Καφάλα», που μεταξύ άλλων περιλάμβανε την κατάσχεση των διαβατηρίων των ξένων εργατών, καταργήθηκε το 2017 υπό το βάρος της διεθνούς κατακραυγής.
Η ομοφυλοφιλία παραμένει έγκλημα καθοσιώσεως στη χώρα, ενώ η ισλαμική σαρία απαγορεύει και κάθε μορφή τρυφερότητας σε δημόσια θέα. Φιλιά, χάδια και τέτοιες χυδαιότητες τιμωρούνται με ποινές φυλάκισης και άλλες πολύ χειρότερες, ανάλογα με το άθεο θράσος του ερωτευμένου ζευγαριού.
Πρόσφατα το Κατάρ ανακοίνωσε ότι θα επιτρέψει τη χρήση της πολύχρωμης σημαίας του ΛOATKI κινήματος στα γήπεδα του Μουντιάλ. Ναι, είναι και αυτή απαγορευμένη. Τα χρώματα του «ουράνιου τόξου» δεν ταιριάζουν με τα αυστηρά μουσουλμανικά ήθη του Περσικού.
Αντιμέτωπο με βαριές κατηγορίες για τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, την παντελή έλλειψη ανεκτικότητας και τις φωνές που καλούν ακόμη και σε μποϊκοτάζ (π.χ. από τη Νορβηγία), το Κατάρ προσπαθεί να δείξει ότι συμμορφώνεται με τας υποδείξεις.
Με τους πρόσφατους ανασχηματισμούς, προοδευτικοί πολιτικοί τοποθετήθηκαν σε θέσεις-κλειδιά: ο φωτισμένος δόκτωρ Αλί αλ Μάρι στο νεοσύστατο υπουργείο Εργασίας, η φιλάνθρωπη Μαριάμ αλ Μισνάντ στο υπουργείο Κοινωνικής Ανάπτυξης και Οικογένειας. Τον Μάρτιο του 2021 η κυβέρνηση της Ντόχας αύξησε τον κατώτατο μηνιαίο μισθό των ξένων εργατών κατά 25%, από 750 σε 1.000 ριάλ (με δωρεάν διαμονή και σίτιση): περίπου 320 ευρώ, σε μια χώρα με πανάκριβο κόστος ζωής.
Η διαμονή των επισκεπτών αποτελεί κολοσσιαίων διαστάσεων στοίχημα, αφού τα διαθέσιμα δωμάτια είναι περίπου 130.000, ενώ αναμένονται περίπου δεκαπλάσιοι επισκέπτες τις μέρες του Μουντιάλ. Το Κατάρ κατασκευάζει κατασκηνώσεις από πολυτελή αντίσκηνα (το λεγόμενο «glamping»), με κλιματισμό, μπάνια και όλες τις ανέσεις. Ηδη υπάρχουν αρκετά τέτοια «θέρετρα» στα κρατίδια της ερήμου, αλλά το σχέδιο προβλέπει κανονικά χωριά που θα στεγάζουν 10-15 χιλιάδες τουρίστες το καθένα.
Οι τιμές της διαμονής ήδη πλησιάζουν τα 200 ευρώ για κάθε διανυκτέρευση και φυσικά αναμένεται να εκτοξευτούν στα ύψη για τις τέσσερις εβδομάδες του Μουντιάλ (21 Νοεμβρίου – 18 Δεκεμβρίου 2022). Προς το παρόν όλα τα δωμάτια στα ξενοδοχεία της Ντόχας είναι μπλοκαρισμένα από την Οργανωτική Επιτροπή του Παγκόσμιου Κυπέλλου.
Θρυλείται ότι θα ναυλωθούν και κάποια κρουαζιερόπλοια όπου θα καταλύσουν περίπου 2.000 επισκέπτες, ενώ ένα εξειδικευμένο προσωπικό 10 χιλιάδων Ευρωπαίων, κυρίως Γάλλων, θα ενισχύσει τον τομέα της φιλοξενίας. Στην Ντόχα ενοικιάζονται επίσης διαμερίσματα και βίλες, αλλά οι περισσότεροι οικοδεσπότες ζητούν μίνιμουμ παραμονή δύο έως έξι μηνών, ειδάλλως προτιμούν να τα δώσουν σε στελέχη πολυεθνικών που ζουν μόνιμα στο Κατάρ.
Στους… γκασταρμπάιτερ πολυτελείας περιλαμβάνονται και κάμποσες χιλιάδες Ελληνες που είτε αναζήτησαν καλύτερη τύχη στο εύπορο κρατίδιο της ευκαιρίας είτε εξάγουν αθλητική τεχνογνωσία. Ορισμένοι εγκαταστάθηκαν στην Ντόχα αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004.
Οι φόβοι σχετικά με τη ζέστη θεωρούνται μάλλον υπερβολικοί, αφού οι θερμοκρασίες στην περιοχή τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο είναι ανάλογες με του Μαΐου – Ιουνίου της Ελλάδας. Σημειωτέον ότι το αγωνιστικό πρόγραμμα του Μουντιάλ περιλαμβάνει στην πρώτη φάση τέσσερις αγώνες ημερησίως, με σέντρα ακόμη και στη μία το μεσημέρι. Θα έχει φυσικά ήλιο, αλλά όχι σε βαθμό επικίνδυνο για την υγεία των αθλητών και των θεατών.
Οσο για την απολύτως απαραίτητη μπιροποσία, θα υποφέρουν μόνο όσοι επιθυμούν να μπεκροπίνουν στους δρόμους νυχθημερόν. Οι Καταριανοί υπόσχονται «με τρόπο» ότι στις ζώνες φιλάθλων θα ρέει άφθονη μπίρα, ενώ τα μεγάλα ξενοδοχεία έχουν τα δικά τους μπαρ, όπου σερβίρεται αλκοόλ κανονικότατα, μακριά από τα μάτια των ντόπιων (όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες του Περσικού).
Στο Κατάρ των 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων, που υπολογίζεται ότι θα ξοδέψει το αστρονομικό ποσό των 120 δισ. ευρώ για να μοιραστεί το χαμόγελο της μπάλας, οι αυτόχθονες δεν είναι περισσότεροι από 300 χιλιάδες: λίγο παραπάνω από το 10%. Τον υπόλοιπο πληθυσμό απαρτίζουν αλλοδαποί εργαζόμενοι με προσωρινή βίζα και μετανάστες.
Παρεμπιπτόντως, τα επίσημα στοιχεία μιλούν για ποσοστό εμβολιασμού γύρω στο 75%, ενώ τα κρούσματα Covid-19 στο λιλιπούτειο εμιράτο αγγίζουν τις 240.000.
Φλόγα που τρεμοπαίζει
Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό τα ποδοσφαιρικού τύπου προβλήματα μοιάζουν με αστερίσκο. Οι ντόπιοι ούτε γνωρίζουν από μπάλα ούτε την αγαπούν. Η σπίθα που ανάβουν εισαγόμενα αστέρια όπως ο Τσάβι, που εργαζόταν μέχρι πρόσφατα ως προπονητής στην Αλ Σαντ, δεν είναι εύκολο να μείνει αναμμένη. Εάν τα γήπεδα του Μουντιάλ γεμίσουν, αυτό θα οφείλεται όχι στον τοπικό πληθυσμό, αλλά σε εισαγόμενο ενθουσιασμό, που φυσικά θα εξανεμιστεί με τη λήξη της διοργάνωσης.
Πίσω στην Ευρώπη ομάδες, λίγκες και ομοσπονδίες βλαστημάνε για την αναστάτωση και ψάχνουν τρόπο να οργανώσουν το καλεντάρι τους με τη μικρότερη δυνατή ανακατωσούρα. Η αγγλική Πρέμιερ Λιγκ ανακοίνωσε ότι θα διακόψει τις εργασίες της ακριβώς οκτώ μέρες πριν από τη σέντρα του Παγκόσμιου Κυπέλλου και θα τις ξεκινήσει εκ νέου οκτώ μέρες μετά τον τελικό. Προετοιμασία; Ποια προετοιμασία; Οι περισσότερες ομάδες θα πάνε στην Ντόχα με την ψυχή στο στόμα και χωρίς κανένα φιλικό στα πόδια τους.