Η ανταποκρίτρια της ΕΡΤ στη Μαδρίτη, Δώρα Μακρή, αποκρυπτογραφεί μιλώντας στο Documento την αμφιλεγόμενη απόφαση της Καταλονίας να διεξαγάγει σήμερα δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της και την αδιάλλακτη στάση της δεξιάς ισπανικής κυβέρνησης
«Το δικαίωμα του δημοψηφίσματος είναι το ύψιστο δημοκρατικό δικαίωμα. Θα πρέπει όμως να είναι σαφή τα όρια ανάμεσα σε ένα παράνομο αντισυνταγματικό δημοψήφισμα και σε ένα νόμιμο και προγραμματισμένο στο οποίο θα εκφραστεί ανεμπόδιστα η βούληση των ανθρώπων» λέει στο Documento η έμπειρη δημοσιογράφος και συγγραφέας («Οι Λεύκες, ο Λόρκα κι ο Ελύτης», Εκδόσεις Ταξιδευτής) Δώρα Μακρή, η οποία τα τελευταία 25 χρόνια ζει στην Ισπανία και εργάζεται ως ανταποκρίτρια της ΕΡΤ στη Μαδρίτη.
«Έτσι όπως προσπαθούν να το κάνουν τώρα, η συμμετοχή του κόσμου μπορεί να μην είναι μεγάλη καθώς υπάρχει ο φόβος συμπλοκών με την αστυνομία, η οποία έχει εντολή να πηγαίνει στα εκλογικά κέντρα, να ζητά τα στοιχεία από τον πρόεδρο της εφορευτικής επιτροπής και να δηλώνει ότι η ενέργεια είναι παράνομη. Αν γίνει κάτι τέτοιο θα είναι μεγάλο πλήγμα για την Ισπανία» τονίζει.
Και εξηγεί ότι πίσω από τον εθνικισμό βρίσκονται οι όροι που επιβάλλει στις κοινωνίες ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός: «Αν γίνουν νόμιμα και προγραμματισμένα δημοψηφίσματα και στην Καταλονία και στη Χώρα των Βάσκων, έχω την αίσθηση ότι όλοι αυτοί θα πνίξουν τους εθνικισμούς και θα επιστρέψουν στην Ισπανία. Όχι για λόγους συναισθηματικούς αλλά για λόγους πρακτικούς, οικονομικούς. Ζούμε σε καπιταλιστική κοινωνία και οι όροι είναι αυτοί που επιβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός, οπότε η άμεση και βασική ανάγκη είναι να κινείται το χρήμα».
Πώς δημιουργήθηκε αυτή η κατάσταση;
Το 2010, τότε που άρχισε η μεγάλη κρίση, ο οικονομικός κολοσσός που λέγεται Ισπανία άρχισε να τρέμει και σήμερα ουσιαστικά βρίσκεται σε χειρότερο σημείο από ό,τι η Ελλάδα. Στην Ισπανία ψηφίζονται δύο προϋπολογισμοί. Ο ένας αφορά όλη τη χώρα και ο άλλος τα χρήματα που δίδονται από την κεντρική διοίκηση προς τις 17 αυτόνομες περιοχές. Αυτά αφορούν την υγεία, την παιδεία, τα δημόσια έργα, ένα ομοσπονδιακό σύστημα που επιτρέπει στις τοπικές κυβερνήσεις να διαχειρίζονται τα χρήματα όπως θέλουν χωρίς έλεγχο από τη Μαδρίτη. Το 2010 άρχισαν οι περικοπές σε όλες τις αυτόνομες περιοχές και βέβαια ο εντατικός έλεγχος από την κεντρική κυβέρνηση. Τότε διαπιστώθηκαν τεράστια σκάνδαλα διαφθοράς και κατάχρησης δημόσιου χρήματος από την πλευρά των αυτόνομων περιοχών. Ενα πολύ μεγάλο κομμάτι του δημόσιου χρέους της Ισπανίας οφείλεται στην κακή διαχείριση από τις αυτόνομες περιοχές. Αρχισαν οι έρευνες, οι εισαγγελείς, οι δίκες, τα σκάνδαλα. Σκάνδαλα στην περιοχή της Μαδρίτης όπου κυβερνούσε το Λαϊκό Κόμμα, σκάνδαλα στη Βαρκελώνη όπου η οικογένεια του εθνικιστή πρώην κυβερνήτη Ζόρντι Πουγιόλ, που βρίσκεται στο επίκεντρο πάνω από 20 χρόνια, μοίραζε στα παιδιά της τα εκατομμύρια σαν να ήταν στραγάλια. Βρεθήκαμε σε μια κατάσταση που είχε ξεφύγει από τον έλεγχο και σήμερα πάνω από 1.500 υποθέσεις διαφθοράς βρίσκονται υπό έλεγχο.
Όταν οι Καταλανοί είδαν ότι τους κόβεται μέρος του προϋπολογισμού και ότι η κεντρική κυβέρνηση βάζει όρους και όρια, άρχισε και η μεγάλη γκρίνια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το ξέρουμε πια εδώ στην Ισπανία, αναζωπυρώνεται η διάθεση της πλήρους αυτονομίας με τη λογική «αφού μας καταπιέζετε, θα φύγουμε από την Ισπανία!».
Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο από τους Καταλανούς, ενώ πρόσφατα είχαμε κάτι ανάλογο και στη Χώρα των Βάσκων.
Η Χώρα των Βάσκων απολαμβάνει ειδικού φορολογικού καθεστώτος που προέρχεται από το παλαιό καθεστώς των βασιλείων, σύμφωνα με το οποίο λαμβάνει 7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως χωρίς να έχει καμία υποχρέωση να ανταποδίδει στη Μαδρίτη. Σήμερα η Χώρα των Βάσκων δεν παράγει τίποτα και ζει από αυτά τα 7 δισ. Γιατί γίνεται αυτό; Διότι σε όλες τις κυβερνήσεις έως τώρα –του Γκονθάλεθ, του Αθνάρ, του Θαπατέρο– όποιος επιχείρησε να κόψει αυτό το προνόμιο έπαιρνε την απάντηση «θα κάνουμε δημοψήφισμα και θα φύγουμε». Μπροστά στον εκβιασμό η κεντρική κυβέρνηση υποχωρούσε. Έρχονται λοιπόν οι Καταλανοί και λένε: «Γιατί οι Βάσκοι και όχι κι εμείς;».
Πώς είναι το κλίμα στην Ισπανία και ειδικά στη Μαδρίτη;
Υπάρχει θυμός για όλο αυτό που γίνεται και κυρίως για τη συνεχιζόμενη υπεροψία της Καταλονίας έναντι των υπολοίπων. Η Καταλονία με την καταπληκτική γεωγραφική θέση της ήταν πάντα προνομιακή περιοχή, λόγω της οικονομικής συμβολής της στην οικονομία της Ισπανίας. Πάνω απ’ όλα αυτά υπάρχει το σύνταγμα του 1978 το οποίο προστατεύει όλες τις αυτόνομες περιοχές που δημιουργήθηκαν τότε. Οπως ξέρουμε καλά, ο εθνικισμός είναι ένας στενόμυαλος σοβινισμός πάρα πολύ επικίνδυνος και η Ισπανία τον ζει πολύ έντονα, τουλάχιστον σε τρεις περιοχές της: την Καταλονία, τη Χώρα των Βάσκων και κατά περιόδους τη Γαλικία. Εχουν δημιουργηθεί πολλές τάσεις και υπάρχει υπερβολική προπαγάνδα από την πλευρά των εθνικιστών. Οταν, για παράδειγμα, έχεις εθνικιστικές κυβερνήσεις στη Χώρα των Βάσκων και στην Καταλονία πάνω από δέκα χρόνια, έχεις το περιθώριο να δημιουργήσεις ένα έθνος «μοναδικό», «ανυπέρβλητο», έναν περιούσιο λαό. Και ξαφνικά πρέπει να ανακαλύψεις έναν εχθρό. Ο κακός είναι ο άλλος και σε αυτή την περίπτωση η Μαδρίτη. Όσοι είναι εκτός Ισπανίας το αντιλαμβάνονται αυτό ως ηρωική διεκδίκηση. Οταν όμως κάποιος ζει στην Ισπανία γνωρίζει ότι πολλές φορές οι περιοχές αυτές λειτούργησαν ακόμη και εκβιαστικά απέναντι στη Μαδρίτη. Είναι ένας μόνιμος και συνεχής εκβιασμός. Και ο εκβιασμός είναι πάντα οικονομικός, αυτή είναι η ουσία.
